Bystrze, także: bystrzyca, bystrzyna, szypot – miejsce na rzece, gdzie występuje lokalne przyspieszenie przepływu wody, mniejsze jednak niż w rafie[1].
Naturalne bystrza powstają w wypłyconej części koryta o zauważalnym, choć mniejszym niż w przypadku rafy, spadku podłużnym oraz prędkości wody. Ponieważ w skali lokalnej prędkość przepływu wzrasta, staje się on turbulentny. Nurt jest rwący i określany jako bulgoczący. Ze względu na występowanie krótkich fal, mogą one sprawiać wrażenie nieruchomych. Mają szklisty grzbiet. Dno w bystrzu zawiera wypukłości, zbudowane jest ze żwiru i niewielkich kamieni[1].
Bystrza sztuczne są rodzajem progów hydrotechnicznych. Sztuczne bystrza z narzutu kamiennego (bystrza o zwiększonej szorstkości) są stosowane w ciekach górskich i podgórskich dla utrwalenia, stabilizacji i zabezpieczenia dna cieku przed erozją[1].
Układ bystrze-ploso stosuje się w budowie niektórych typów przepławek dla ryb[2].
↑ abcKrzysztof Szoszkiewicz, Szymon Jusik, Mariusz Adynkiewicz-Piragas, Daniel Gebler, Krzysztof Achtenberg, Artur Radecki-Pawlik, Tomasz Okruszko, Marek Giełczewski, Karol Pietruczuk, Marcin Przesmycki, Przemysław Nawrocki: Podręcznik oceny wód płynących w oparciu o Hydromorfologiczny Indeks Rzeczny. Warszawa: Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, 2017, s. 84, 91, seria: Biblioteka Monitoringu Środowiska. ISBN 978-83-61227-89-2.
