Butwienie – proces rozkładu w glebie materii organicznej pochodzącej ze szczątków roślinnych i zwierzęcych. W jego efekcie ok. 50–70% tych szczątków może ulec mineralizacji. Zachodzi w warunkach tlenowych (aerobowych) – w przeciwieństwie do gnicia następującego w warunkach beztlenowych (anaerobowych)^[1]. Proces ma charakter enzymatyczny i następuje w wyniku działalności saprotroficznych bakterii i grzybów^[2]. Butwienie dotyczy głównie materiału roślinnego (zwłaszcza celulozy i lignin), podczas gdy białka i węglowodany ulegają głównie rozpadowi gnilnemu i fermentacji^[3].

Butwieniu towarzyszy powstawanie ciepła oraz^[1][4]:

• wody,
• dwutlenku węgla,
• amoniaku,
• jonów: fosforanowych, azotanowych i siarczanowych.

Szybkość procesu butwienia zależy od czynników fizyczno-chemicznych środowiska^[4]:

• odczynu kwasowo-zasadowego (pH) gleby,
• temperatury,
• zawartości wody (nadmiar wilgoci hamuje proces mineralizacji^[1]) i azotu.

Im cięższa gleba, o większej zawartości koloidów, tym słabsza mineralizacja. Dzieje się tak ponieważ na powierzchni koloidów wiązane są w połączeniach organiczno-mineralnych przejściowe produkty rozkładu materii organicznej. Powstające w wyniku humifikacji związki są odporne na działanie mikroorganizmów i w efekcie powstaje próchnica^[1].

• próchnienie