Budynek powstał na zamówienie założonej w 1922 Fundacji dla Polskich Inwalidów Wojennych im. Ojca Św. Piusa XI, której nazwa nawiązywała do osoby Achillesa Rattiego, przed wyborem na papieża nuncjusza apostolskiego w Polsce, świadka wojny polsko-bolszewickiej[1][2]. Jej założycielami byli bp Stanisław Gall, ks. Zygmunt Kaczyński, gen. Władysław Olszewski, gen. Stefan Suszyński i ks. Stefan Ugniewski[2]. Z pieniędzy przekazanych przez papieża Piusa XI (10 tys. lirów) i innych zebranych środków 2 czerwca 1924 Fundacja zakupiła w Chotomowie za 5 tys. dolarów i 700 milionów marek nieruchomość o powierzchni ok. 30 morgów[2]. W 1926 Fundacja założyła tam Zakład Sierot po Inwalidach Wojennych (korzystały z niego dziewczęta w wieku 3-18 lat), który prowadziły siostry ze Zgromadzenia Służebniczek Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej. Początkowo Zakład korzystał z drewnianych budynków znajdujących się na posesji, lecz rosnąca liczba podopiecznych skłoniła Fundację do decyzji o wybudowaniu nowego gmachu[2]. Projekt przygotował Edgar Aleksander Norwerth, czołowy polski architekt, profesor Politechniki Warszawskiej[3]. Kamień węgielny pod nowy obiekt 2 września 1932 poświęcił nuncjusz apostolski abp Francesco Marmaggi w obecności kardynała Aleksandra Kakowskiego i prezydenta WarszawyZygmunta Słomińskiego[2]. Kierownikiem robót budowlanych był inż. Teofil Wasilewski z Warszawy[3]. Gmach oddano do użytku 10 czerwca 1937. Aktu poświęcenia dokonał nuncjusz apostolski abp Filippo Cortesi[2].
W czasie okupacji hitlerowskiej w zakładzie, z narażeniem życia, zakonnice ukrywały 10 żydowskich dzieci[1]. Niektóre z nich skierował tutaj Wydział Opieki Społecznej Zarządu Miejskiego w Warszawie, przy zaangażowaniu Jana Dobraczyńskiego, członka konspiracyjnej Rady Pomocy Żydom (Żegoty), który w tym celu przyjeżdżał do Chotomowa[3]. Wskutek działań wojennych w 1944 budynek był częściowo zniszczony[2][3]. Jego odbudowa przeprowadzona została pod kierunkiem twórcy budynku prof. Edgara Norwertha[3].
W październiku 2016 siostry służebniczki obchodziły 90-lecie działalności na rzecz sierot w Chotomowie. Przyjmuje się, że w całym tym okresie opiekę w zakładzie otrzymało około tysiąc dzieci[1].
Front budynku Domu Dziecka im. Ojca Świętego Piusa XI w Chotomowie (2017)Widok ogólny Domu Dziecka im. Ojca Świętego Piusa XI w Chotomowie (2017)
Architektura
Obiekt wzniesiono w stylu architektury modernistycznej (funkcjonalistycznej), zwanym potocznie „okrętowym”[3]. Porównywany jest z innym dziełem Edgara Norwertha: wybudowanym w 1939 Hotelem Oficerskim w Zegrzu[3]. Posiada 28 pomieszczeń, w tym sypialnie dla ok. 40 osób (pokoje 2-3 osobowe), jadalnię, salę rekreacyjną, hol i kaplicę. Na dachu znajduje się taras[3].
