Urodził się jako Benjamin Lewertow[1] w żydowskiej rodzinie Borucha i Szarcy Lewertowów. Jego ojciec prowadził wytwórnię futer w Warszawie. Miał starszego brata Israela, który po wojnie wyjechał do Izraela, a w 1951 wyemigrował do Stanów Zjednoczonych, gdzie przyjął nazwisko Jerry Lewart[1]. Jeden z jego dziadków, Israel, był magidem[1].
Nie wypowiadał się wprost o swoim pochodzeniu i dzieciństwie, które uważał za zamknięty kajet, jednak w wywiadzie-rzece udzielonym Jackowi Żakowskiemu wspominał o świadomości żydowskiej, którą w sobie wciąż nosi. W 1940 trafił wraz z rodzicami i bratem do getta warszawskiego[2]. W 1942, jak relacjonował jego brat, rodzina została przeznaczona do wywózki do obozu zagłady i trafiła na Umschlagplatz, lecz ojciec zdołał ich wykupić[1]. W drugiej połowie tegoż roku Bronisław Geremek uciekł z getta, podobnie jak jego brat, ojciec i matka[1][3]. Jego ojciec został jednak później schwytany i zginął w 1943 lub 1944 w KL Auschwitz[1].
Po opuszczeniu getta przez miesiąc ukrywał się w Warszawie u znajomego Polaka, po czym wraz z matką wyjechał do Zawichostu, gdzie pod przybranym nazwiskiem Wachlewscy ukrywali się u Stefana Gieremka, prowadząc jego sklep[1][3]. Przybrał imię Bronisław, zaś jego matka przyjęła imię Maria[3]. Po wojnie Stefan Gieremek ożenił się z matką Bronisława. Cała rodzina przeniosła się do Wschowy, gdzie jego ojczym był urzędnikiem państwowym, a do 1947 starostą[1][3]. We Wschowie Bronisław Geremek (pod nazwiskiem w brzmieniu Gieremek) zdał małą maturę[3]. W 1948 przeprowadził się na warszawski Żoliborz.
W życiu dorosłym nie uważał się za Żyda. O swoich korzeniach przypominał, gdy stawał wobec zjawiska antysemityzmu[4].
W pracy naukowej zajmował się badaniami nad historią kultury i społeczeństwa wieków średnich[5]. Publikował artykuły, odbywał wykłady i odczyty, napisał (niektóre jako współautor) 10 książek, z czego część została przetłumaczona na języki obce. Rozprawa doktorska z 1960 dotyczyła rynku pracy w średniowiecznym rzemiośle paryskim oraz problematyki prostytucji w tym mieście, natomiast praca habilitacyjna z 1972 grup marginesu społecznego w średniowiecznym Paryżu (Ludzie marginesu w średniowiecznym Paryżu. XIV–XV wiek). W kolejnych latach wielokrotnie powracał do tematu Paryża i ludzi marginesu (Życie codzienne w Paryżu Franciszka Villona z 1972, Świat „opery żebraczej”. Obraz włóczęgów i nędzarzy w literaturach europejskich XV–XVII wieku z 1989, Litość i szubienica. Dzieje nędzy i miłosierdzia z 1989). Przyczynił się do rozwoju polskich badań nad exemplami średniowiecznymi. Był redaktorem i współautorem dotykającego tej tematyki tomu Kultura elitarna a kultura masowa w Polsce późnego średniowiecza (1978).
W grudniu 1975 był współautorem wyrażającego potrzebę reformy ustrojowej Listu 7, skierowanego do delegatów na VII Zjazd PZPR i I sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka[9]. W 1977 współautor listu do władz w obronie represjonowanych działaczy Komitetu Obrony Robotników. 22 stycznia 1978 podpisał deklarację założycielską Towarzystwa Kursów Naukowych. Był członkiem i wykładowcą TKN, a także członkiem jego rady programowej[9]. W okresie wydarzeń sierpniowych w 1980 był sygnatariuszem skierowanego do władz komunistycznych apelu 64 naukowców, literatów i publicystów o podjęcie dialogu ze strajkującymi robotnikami[11]. Związał się wówczas z ruchem społecznego protestu robotników z Gdańska, był członkiem Komisji Ekspertów przy MKS w Gdańsku. Następnie został jednym z doradców powstającego Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”. W 1981 na I Krajowym Zjeździe Delegatów NSZZ „S” przewodniczył Komisji Programowej, stając się głównym autorem programu Samorządna Rzeczpospolita[12].
Po wprowadzeniu stanu wojennego został internowany, zwolnienie uzyskał w grudniu 1982. Pełnił następnie funkcję doradcy zdelegalizowanej „Solidarności”, blisko współpracował z Lechem Wałęsą. 17 maja 1983 został aresztowany pod zarzutem organizowania nielegalnych zebrań, w lipcu tego samego roku zwolniony na mocy amnestii. 10 października 1986 sygnatariusz apelu do władz USA o zniesienie sankcji gospodarczych wobec Polski.
W latach 1989–2001 zasiadał w Sejmie. W X kadencji Sejmu PRL, a także w I i II kadencji Sejmu RP przewodniczył Komisji Spraw Zagranicznych, kierował też Komisją Konstytucyjną (1989–1991) i Komisją Prawa Europejskiego (2000–2001). W 2001 ubiegał się o reelekcję, jednak kierowana przez niego UW w tych wyborach parlamentarnych nie przekroczyła wyborczego progu.
Po utworzeniu koalicji AWS-UW, 31 października 1997 objął stanowisko ministra spraw zagranicznych. W 1998 pełnił funkcję przewodniczącego OBWE[14]. 12 marca 1999 w imieniu rządu polskiego złożył dokumenty ratyfikacyjne Paktu Północnoatlantyckiego (NATO) w depozycie rządu Stanów Zjednoczonych[15]. W 2000 stworzył nową strategię polityki RP wobec Federacji Rosyjskiej. Polegała ona na jednoczesnym wspieraniu demokratycznych dążeń krajów postkomunistycznych oraz pokojowym rozwiązaniu kwestii spornych na linii Warszawa-Moskwa[16].
Złożył dymisję z zajmowanego stanowiska po rozpadzie koalicji rządowej AWS-UW, urząd ministra sprawował do 30 czerwca 2000[17].
Był jednym ze współautorów listu otwartego[19] z 5 lipca 2006, w którym byli ministrowie spraw zagranicznych w rządach III RP protestowali wobec odwołania przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego szczytu weimarskiego w czerwcu 2006 i krytykowali charakter polityki zagranicznej w relacjach polsko-niemieckich.
Śmierć i pogrzeb
Zginął 13 lipca 2008 w wypadku drogowym w Lubieniu w powiecie nowotomyskim[20]. Prowadzony przez niego samochód osobowy Mercedes-Benz W202 zjechał na przeciwległy pas jezdni i zderzył się z nadjeżdżającym z przeciwka samochodem dostawczym Fiat Ducato[21]. Kierujący samochodem dostawczym i pasażer tego pojazdu w wyniku wypadku doznali poważnych obrażeń ciała[22][23]. Pasażerka pojazdu kierowanego przez Bronisława Geremka także doznała obrażeń. Prokurator Prokuratury Rejonowej w Nowym Tomyślu umorzył śledztwo w tej sprawie w związku z ustaleniem, że sprawcą wypadku był Bronisław Geremek, który zasnął za kierownicą[24].
Pogrzeb Bronisława Geremka odbył się 21 lipca 2008, miał charakter państwowy. Został pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera A2-Aleja Zasłużonych-7)[25].
Życie prywatne
Uroczystości pogrzebowe w katedrze św. Jana Chrzciciela w Warszawie Tablica przy sali im. Bronisława Geremka (nr 14) w budynku „G” w kompleksie budynków SejmuTablica upamiętniająca Bronisława Geremka na skwerze jego imienia w Warszawie Grób Bronisława Geremka na cmentarzu Wojskowym na Powązkach
Od 1952[26] jego żoną była Hanna Geremek z domu Büttner, historyk i pracownik naukowy UW[27]; miał z nią syna Marcina. Ze związku z mediewistką Hanną Zaremską miał syna Macieja[28]. Obaj synowie zostali lekarzami.
Otrzymał tytuł Człowieka Roku tygodnika „Wprost” (1999). W 1998 wyróżniony międzynarodową Nagrodą Karola Wielkiego. Był laureatem nagrody „Politique Internationale”, przyznawanej przez Stowarzyszenie Polityki Zagranicznej Sorbony, a także Europrize 1999 Forum Izb Gospodarczych Unii Europejskiej. Został też nagrodzony Orderem Wolności, wyróżnieniem Instytutu Franklina i Eleonor Roosevelt w Nowym Jorku[36]. W 2000 otrzymał tytuł honorowego obywatela Wschowy[37].
↑Kalendarz warszawski lipiec-wrzesień 2008. „Kronika Warszawy”. nr 140, s. 102, 2009.
↑Tomasz Wituch, Bogdan Stolarczyk: Studenci Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego 1945–2000. Kraków: Wydawnictwo Arkadiusz Wingert, 2010, s. 138.
↑Szymon Brzeziński, Krzysztof Fudalej: Pracownicy naukowo-dydaktyczni Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego 1930–2010. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2012, s. 41.
↑Michał Wojtczuk. Tablica wielkiego Europejczyka. „Gazeta Wyborcza”, s. 5, 20 września 2018.
↑Uchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 26 listopada 2021 r. w sprawie ustanowienia roku 2022 Rokiem Bronisława Geremka (M.P. z 2021 r. poz. 1143).
.JPG)
.png)
