Oryginalna spiżowa bombarda krzyżacka na kule kamienne, pochodząca z początku XV wieku z wizerunkiem tronującej Madonny z Dzieciątkiem. Została odkryta w piwnicach zamku w Kurzętniku w 1941 roku przez Niemców (często pojawia się nieprawdziwa informacja jakoby bombarda została odkryta podczas prac archeologicznych w 1914 roku). Obecnie do zobaczenia na zamku w Kwidzynie
Bombarda była pierwszym prymitywnym działem. Jej lufa miała węższą część denną i szerszą część wylotową[3]. Początkowo lufa składała się z kilku listew, połączonych pierścieniami. W wyniku udoskonaleń przeprowadzonych w XIV i XV wieku zaczęto odlewać lufy do bombard z brązu. Największe działa, jak na przykład szwajcarska Szalona Greta, były ustawiane na rusztowaniu belkowym.
Bombardy były przeznaczone głównie do burzenia murów obronnych, ale umieszczano je także na okrętach (głównie śródziemnomorskich galerach). Strzelano z nich kulami kamiennymi, później żelaznymi, a donośność wynosiła 200–600 metrów. Proces załadowania bombardy i wystrzału był bardzo skomplikowany i powolny. Dodatkowo wyprodukowanie bombardy było bardzo kosztowne.
Największą bombardą na świecie jest ważąca ponad 39 ton Car-puszka z 1586 roku, przechowywana do dziś na Kremlu w Moskwie.
