PROFILPELAJAR.COM

Białe Miasto Tel-Awiw^[a]
	Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
	; Dizengoff Plac 1940
Państwo	Izrael
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	II, IV
Numer ref.	1096
Region	Europa i Ameryka Północna
	Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	2003; na 27. sesji
	Położenie na mapie Tel Awiwu Białe Miasto Tel-Awiw
	Położenie na mapie Izraela Białe Miasto Tel-Awiw
	32°04′40″N 34°46′26″E/32,077778 34,773889
	Multimedia w Wikimedia Commons
	↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO ; ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO ;

Białe Miasto (hebr. העיר הלבנה, Ha-Ir HaLevana) odnosi się do zgrupowania prawie 4 tys. budynków wzniesionych w stylu Bauhaus i międzynarodowym w mieście Tel Awiwie w Izraelu. Zostały one wybudowane w latach 30. XX wieku przez żydowskich architektów, którzy uciekli do Palestyny z nazistowskich Niemiec. W Tel Awiwie znajduje się największa na świecie liczba budynków wybudowanych w tym stylu. Zespół miejski Białego Miasta Tel Awiwu został umieszczony w 2003 na Liście światowego dziedzictwa UNESCO, "wybijający się przykład planowania nowego miasta i architektury z wczesnego wieku XX, adaptowany do wymogów konkretnego kulturowego i geograficznego kontekstu"^[1].

Historia

Tel Awiw został założony przez Żydów, którzy uciekając od ciasnoty i fatalnych warunków sanitarnych panujących w arabskiej Jaffie założyli pośród wydm dwa nieduże osiedla mieszkaniowe: Neve Tzadek (1886) i Neve Shalom (1890). Ich ambicją stało się stworzenie dużego miasta. Do stworzenia projektu zaproszono kilku urbanistów, którzy mieli wzorować się na angielskim mieście-ogrodzie. Ostatecznie wybrano rozwiązanie zaproponowane przez prof. Borisa Schatza^[2].

Wczesna zabudowa Tel Awiwu składała się w większości z jednopiętrowych domów z dachami z czerwoną dachówką (wzniesionych w europejskim stylu). Pierwsze osiedle Neve Tzadek składało się z dwupiętrowych domów wzniesionych z piaskowca^[1]. Szybki wzrost populacji miasta na początku XX wieku wymusił nieco chaotyczny rozwój miasta. Na przykład Allenby St., planowaną jako główną arterię w mieście biegnącą na osi północ-południe, skierowano w stronę wybrzeża tylko po to, aby ułatwić dojazd do nadmorskich kawiarenek^[2]. W 1925 Patrick Geddes stworzył generalny plan rozbudowy miasta, oparty na strukturze nowoczesnych tras komunikacyjnych i zielonych bulwarów. Plan przyjęła w 1925 Rada Miejska pod przewodnictwem Meira Dizengoffa. Dwu i trzypiętrowe budynki wkomponowano wówczas w otoczenie zielonych bulwarów i publicznych parków. By zadośćuczynić symbolice żydowskiej, nową dzielnicę Neve Shanan zaprojektowano w kształcie siedmioramiennej menory^[2].

W latach 20. i 30. do Palestyny napłynęli liczni żydowscy architekci, którzy uciekali z hitlerowskich Niemiec. Budynki przez nich zaprojektowane wzniesiono zgodnie z zasadami architektury szkoły Bauhaus i architekta Le Corbusiera. Obecnie w mieście znajduje się ponad 4 tys. budynków, wybudowanych w stylu Bauhaus.

Turystyka

Centrum Bauhaus organizuje dwa razy w tygodniu wycieczki z przewodnikiem, podczas których można poznać zabytki oraz architekturę Białego Miasta^[3].

Zobacz też

Historia Jerozolimy

Przypisy

↑ ^a ^b UNESCO: The White City of Tel Aviv. [dostęp 2009-10-19]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Andrew Humphreys, Neil Tilbury: Praktyczny przewodnik: Izrael i terytoria palestyńskie. Wyd. 3. Bielsko-Biała: Pascal, 2000, s. 238-239. ISBN 83-87696-88-9. (pol.).
↑ Shaul: Zwiedzanie Placu Dizengoff. [w:] YnetNews [on-line]. 2 czerwca 2004. [dostęp 2010-04-19]. (hebr.).