Gołębnik w Toruniu – nadwiślańska baszta w Toruniu. Znajduje się przy Bulwarze Filadelfijskim 8.
Historia
Baszta numer 40 (według rachuby Jerzego Stankiewicza), później nazwana Gołębnikiem (Brieftaubenstation)[potrzebny przypis], została wybudowana najprawdopodobniej w 3. ćwierci XIV wieku[1]. Wieża powstała w jednym etapie budowlanym i został posadowiona na istniejącym w tym miejscu murze obronnym z XIII wieku[2]. Tak jak zdecydowana większość baszt toruńskich Gołębnik został wzniesiony na planie prostokąta, tu o wymiarach 11,2 x 5,80 metra. Dach kryty jest czterospadowym dachem z pięcioma lukarnami – dwie od strony miasta i po jednej z pozostałych. Mierząca 19,5 metra[3] baszta jest najwyższym punktem nadwiślańskich murów miejskich[potrzebny przypis]. Najstarszy znany wizerunek baszty widoczny jest na obrazie z epitafium rodziny Neisserów z 1594 roku[4].
Baszta jest bogato zdobiona: w fasadach wschodniej, zachodniej i południowej znajduje się łącznie 15 blend (odpowiednio 6, 4 i 5), pierwotnie ostrołukowych, obecnie częściowo zniekształconych poprzez wybite w ścianach okna. Wnęki te pierwotnie były bogato malowane, jednak z czasem zostały zamalowane. Podczas renowacji renowacji baszty spod tynku odsłonięto malowane maswerki. Ponad blendami znajduje się rząd ozdobnych „tarcz”, które w czasach niemieckich pomalowane zostały w sposób przypominający tarcze krzyżackie. Natomiast poniżej blend znajduje się malowany fryz[potrzebny przypis].
W XIX wieku baszta nie pełniła już faktycznych funkcji obronnych. W związku z tym zdecydowano się przebudować ją na mieszkania, czego pochodną było wybicie w fasadach dodatkowych okien[potrzebny przypis].
Obecna nazwa baszty pochodzi z XIX wieku. Wcześniej zwana była basztą Obywatelską, jednak to właśnie w XIX wieku na południowej i wschodniej fasadzie zamontowano haki, na których z kolei ułożono półki dla gołębi pocztowych. Pozostałe gołębniki znajdowały się na murach pomiędzy Bramą Klasztorną a Krzywą Wieżą. Gołębie służyły władzom pruskiego garnizonu do komunikowania się z toruńskimi fortami[5]. W 1925 roku baszta została przekazana miastu[6].
Galeria
-
Gołębnik w 1898 roku. Widoczne zamalowane blendy, pomalowane „tarcze” i gołębie półki
-
Malowane blendy na fasadzie zachodniej
-
Mury miejskie. W oddali Gołębnik i Brama Klasztorna
-
Przypisy
Bibliografia
- ↑ a b c d e Kolejność i numeracja budowli za Jerzym Stankiewiczem
