Awicenna

Awicenna
Abu Ali Husain ebn Abdallah Ebn-e Sina
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

980
okolice Buchary

Data i miejsce śmierci

1037
Hamadan

Zawód, zajęcie

lekarz

Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Awicenna (łac. Avicenna; w j. perskim Abu Ali Husain ebn Abdallah Ebn-e Sina lub krótko Ibn Sina ابن سینا, ur. 980, zm. 1037) – perski uczony, głównie lekarz i filozof[1]. Jego łacińskie nazwisko wywodzi się ze zniekształconego Ibn Sina, pod którym znany był w Persji.

Był autorem 450 książek z szerokiego zakresu wiedzy, z których wiele traktowało na tematy filozoficzne i medyczne, z których najbardziej znane to Kanon medycyny. Nazywany był często „ojcem nowoczesnej medycyny”, nazwano go też „najsłynniejszym uczonym islamu i jednym z najsłynniejszych uczonych wszech czasów wśród wszystkich narodów świata”.

Życiorys

Urodził się najprawdopodobniej w Afshanah koło Buchary (dziś – Uzbekistan) lub Balch (Afganistan) jako syn perskiego urzędnika podatkowego tamtejszego emira Ibn Mansura z dynastii Samanidów. Z tego powodu Awicennie przypisuje się niekiedy narodowość tadżycką, której początki umiejscawia się właśnie w okresie rządów Samanidów. Niektóre źródła bardzo precyzyjnie podają datę jego narodzin (18 czerwca 980) i śmierci (16 sierpnia 1037)[2][3], jednakże najprawdopodobniej nawet ustalenie roku narodzin jest niepewne[4].

Mający 10 lat Ibn Sina był już biegły w Koranie i w dziełach klasyków arabskich, po czym przez sześć lat studiował prawo, filozofię, nauki przyrodnicze. Zwrócił swoją uwagę na medycynę już w wieku 17 lat i uznał ją za „niezbyt trudną”, jak to określił. Jego problemy metafizyczne pomógł mu rozwiązać filozof Al-Farabi. W wieku lat 18 był już uznanym lekarzem i wezwany został do świadczenia usług samanidzkiemu władcy Nuh Ibn Mansurowi (rządzącemu w latach 976–997), który w podzięce za usługi Ibn Siny pozwolił mu korzystać z biblioteki królewskiej, zawierającej wiele rzadkich, a nawet unikatowych książek. Mając do dyspozycji tak bogaty materiał i niezwykle chłonny umysł, Awicenna gotów był do napisania swojej pierwszej książki w wieku lat 21. Prowadził badania geologiczne, a zaproponowany przez niego podział minerałów na metale, sole, kamienie, ziemie i kopaliny, choć dziś nieaktualny, był stosowany do początku XVIII w.

Z uwagi na niedostatek przekładów, świat łaciński pierwotnie część poglądów Awicenny przypisał Al-Ghazaliemu[5].

Traktat medyczny Awicenny Kanon medycyny wywarł prawdopodobnie większy wpływ na średniowieczne nauczanie medycyny niż dzieła Galena[6].

Metafizyka

Świat pojmował teocentrycznie, jednak inaczej niż chrześcijanie. Świat był stworzony z myśli bożej, a nie z woli bożej. Świat także był stworzony z materii, a nie z nicości (ex nihilo). Świat także był wieczny. Myśl taką Awicenna zaczerpnął z Arystotelesa. Porządek świata rozumiał po neoplatońsku. Świat nie powstał od razu i nie został stworzony cały bezpośrednio przez Boga. Bóg jego zdaniem jest jednością, a z jedności może powstać tylko jedność. W takim razie kolejne rzeczy powstać mogły tylko dzięki dalszym aktom tworzenia. Najpierw powstał najwyższy intelekt, następnie inteligencje niższe (sfery niebieskie), potem najniższe (intelekt czynny człowieka) i na końcu formy rzeczy materialnych.

Awicenna wierzył także w ogół. Jednostki miały niesamodzielną rolę. Nawet Bóg nie dosięgał już materialnych jednostek, tylko kończy się na ogółach. Dlatego mógł On rządzić jedynie losami gatunków, a jednostkowymi rzeczami tylko o tyle, o ile ich los wpływał na los ich gatunków lub podlegały ogólnym prawom.

Powstawanie skamieniałości tłumaczył działaniem siły (nazwanej po łac. vis plastica) sprawiającej, iż kamienie przybierają kształt tworów ożywionych. Wśród uczonych pogląd ten był żywy jeszcze w XVIII w.[7]

Swoje odniesienia do arystotelesowskiej filozofii przyrody, Awicenna zawarł w „Księdze uzdrowienia [z niewiedzy]”, przełożonej w XII wieku na łacinę przez Dominika Gundissalviego i Abrahama Ibn Dauda[8].

Argument kosmologiczny

Awicenna rozwinął odmianę dowodu kosmologicznego. Według Awicenny niektóre rzeczy istnieją i te, które istnieją, muszą mieć swą przyczynę. Jednak ten ciąg przyczyn jest skończony. Istnieje przyczyna, która jest przyczyną wszystkiego, a sama nie ma przyczyny. Jest to Bóg. Według Awicenny Bóg jest bytem koniecznym.

Dzieła

  • Serce – zasady leczenia.
    Serce – zasady leczenia.
  • Gorączka – pytania wraz z cytatmi z dzieł Awicenny i Galena
    Gorączka – pytania wraz z cytatmi z dzieł Awicenny i Galena
  • Awicenna, Liber medicinalis
    Awicenna, Liber medicinalis
  • strona z Kanonu medycyny (1597)
    strona z Kanonu medycyny (1597)

Do ważniejszych dzieł Awicenny należą:

  • Al-Kanun fi at-tibb – „Kanon medycyny”
  • Asz-Szifa – „Księga uzdrowienia”, dzieło filozoficzne dotyczące logiki, fizyki, matematyki i metafizyki
  • An-Nadżat – „Księga wybawienia”
  • Ujun al-hikma – „Źródło mądrości”
  • Daniszname – „Księga wiedzy”
  • Al-Iszarat wa-at-tanbihat – „Księga wyjaśnień i uwag”

Upamiętnienia

1 września 1952 Poczta Polska wydała znaczek o wartości 75 gr (numer katalogowy 636) dla upamiętnienia 1000-lecia urodzin Ibn Siny Awicenny[9].

We Wrocławiu znajduje się ulica jego imienia.

Przypisy

  1. ↑ Ibn Sina, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-07-29].
  2. ↑ Ibn Sina- The Father of Early Modern Medicine (Internet Archive). The Islamic Golden Age. [dostęp 2016-05-10]. (ang.).
  3. ↑ Авиценна (Avicenna). Гениальный человек. Margaritova.ru, 2013-08-31. [dostęp 2015-05-19]. (ros.).
  4. ↑ D. Gutas, AVICENNA ii. Biography, [w:] Ehsan Yarshater (Ed.), Encyclopædia Iranica, Encyclopædia Iranica Foundation, Inc., 2011, ISSN 2330-4804 [dostęp 2015-05-19] (ang.).
  5. ↑ Grant 2005 ↓, s. 49.
  6. ↑ Grant 2005 ↓, s. 48–49.
  7. ↑ Herbert Wendt, Szukałem Adama, przekład Teresa Berken, Złota Seria Literatury Popularnonaukowej, Warszawa 1960.
  8. ↑ Grant 2005 ↓, s. 48.
  9. ↑ Andrzej Fischer, Katalog Polskich Znaków Pocztowych (i z Polską związanych) 2019. Tom I., 2018, s. 119, ISBN 978-83-62457-18-2.

Bibliografia

  • Aldona Mikusińska, Anna Rossa, Anna Tarnowska: Wielkie biografie. 1, Przywódcy, reformatorzy, myśliciele. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007, s. 186–187. ISBN 978-83-01-15106-5.
  • Edward Grant: Średniowieczne podstawy nauki nowożytnej. Prószyński i S-ka, 2005. ISBN 83-7469-045-3.

Linki zewnętrzne

publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Artykuły na Stanford Encyclopedia of Philosophy (ang.) [dostęp 2018-08-16]:

Read other articles:

Eric Fernando Botteghin

Artikel ini sebatang kara, artinya tidak ada artikel lain yang memiliki pranala balik ke halaman ini.Bantulah menambah pranala ke artikel ini dari artikel yang berhubungan atau coba peralatan pencari pranala.Tag ini diberikan pada November 2022. Eric Botteghin Informasi pribadiNama lengkap Eric Fernando BotteghinTanggal lahir 31 Agustus 1987 (umur 36)Tempat lahir São Paulo, BrasilTinggi 1,93 m (6 ft 4 in)Posisi bermain BekInformasi klubKlub saat ini NAC BredaNomor 3Karier...

 

Personal Call

Personal Call adalah nama dari sebuah drama radio setengah jam yang ditulis oleh Agatha Christie dan pertama kali ditampilkan di BBC Radio Light Programme pada Senin, 31 Mei 1954 pada pukul 8.30pm. Drama tersebut memakai kembali karakter Inspektur Narracott dari novel tahun 1931 novel Misteri Sittaford. Pranala luar Laman web Selandia Baru tentang Christie dengan penjelasan dari drama tersebut lbsKarya-karya buatan Agatha ChristieAlamKarakter Hercule Poirot Miss Marple Tommy and Tuppence Aria...

 

GTx-758

Chemical compound GTx-758Clinical dataOther namesCapesarisRoutes ofadministrationBy mouthLegal statusLegal status US: Investigational New Drug Identifiers IUPAC name 3-fluoro-N-(4-fluorophenyl)-4-hydroxy-N-(4-hydroxyphenyl)benzamide CAS Number938067-78-8PubChem CID46861578ChemSpider34954411UNII406GR1485ZChEMBLChEMBL3545017Chemical and physical dataFormulaC19H13F2NO3Molar mass341.314 g·mol−13D model (JSmol)Interactive image SMILES C1=CC(=CC=C1N(C2=CC=C(C=C2)F)C(=O)C3=CC(=C(C=C3)O)...

Charles Méré

Pour les articles homonymes, voir Méré. Charles MéréCharles Méré en 1934 au congrès de la CISAC à Varsovie.BiographieNaissance 29 janvier 1883MarseilleDécès 2 octobre 1970 (à 87 ans)9e arrondissement de ParisNom de naissance Charles Auguste Alexandre MéréNationalité françaiseActivités Scénariste, dramaturge, écrivain, réalisateur, librettisteEnfant Pierre MéréAutres informationsDistinction Commandeur de la Légion d'honneur‎modifier - modifier le code - modif...

 

Astrodome

Stadium in Houston, Texas, United States This article is about the stadium in Houston, Texas. For aeronautical use, see Astrodome (aeronautics). NRG AstrodomeAstrodome in 2014Former namesHarris County Domed Stadium (1965)Houston Astrodome(1965–2000)Reliant Astrodome(2000–2014)Address8400 Kirby DriveLocationHouston, Texas, U.S.Coordinates29°41′6″N 95°24′28″W / 29.68500°N 95.40778°W / 29.68500; -95.40778Public transitNRG ParkOwnerHarris CountyOperatorAstr...

 

André Holland

André HollandHolland di Festival Film Internasional Toronto tahun 2016Lahir28 Desember 1979 (umur 44)Bessemer, Alabama, ASPekerjaanPemeranTahun aktif2006–sekarang André Holland (lahir 28 Desember 1979) adalah seorang pemeran asal Amerika, yang dikenal atas peran0perannya sebagai Kevin dalam film Moonlight dan sebagai Matt Miller pada serial FX American Horror Story: Roanoke. Ia berperan sebagai politikus dan penggiat Andrew Young dalam film tahun 2014 Selma, penulis olahraga We...

Summanus

Roman god of nocturnal thunder This article is about the Roman god. For the fictional god, see Cthulhu Mythos deities. Religion inancient RomeMarcus Aurelius (head covered)sacrificing at the Temple of Jupiter Practices and beliefs libation votum temples festivals ludi funerary practices imperial cult mystery religions Priesthoods Pontifices Augures Vestales Flamines Fetiales Epulones Fratres Arvales Deities Twelve major gods Capitoline Triad Aventine Triad Underworld indigitamenta Agriculture...

 

U.S. Route 79

Questa voce sull'argomento strade degli Stati Uniti d'America è solo un abbozzo. Contribuisci a migliorarla secondo le convenzioni di Wikipedia. U.S. Route 79LocalizzazioneStato Stati Uniti Stati federati Texas Louisiana Arkansas Tennessee Kentucky DatiClassificazioneAutostrada InizioRussellville FineRound Rock Lunghezza1 376 km Direzionenord-sud Data apertura1935 PercorsoPrincipali intersezioniFine a sud: Interstate 35 a Round Rock (TX) Interstate 45 a Bu...

 

Roti

RotiBermacam-macam roti yang diberi ragiSuhu penyajianditambahkan selai, susu kental manis, atau mentegaBahan utamaterigu dan airSunting kotak info • L • BBantuan penggunaan templat ini Buku resep: Roti  Media: Roti Roti tawar yang sudah diiris. pembuatan roti kisra di Sudan Roti adalah makanan berbahan dasar utama tepung terigu dan air, yang difermentasikan dengan ragi, tetapi ada juga yang tidak menggunakan ragi. Namun dengan kemajuan teknologi, manusia membuat roti d...

Aziz Ansari: Live at Madison Square Garden

2015 stand-up comedy special by Aziz Ansari Aziz Ansari: Live at Madison Square GardenDirected byAziz AnsariWritten byAziz AnsariProduced byAziz AnsariJonathan LiaStarringAziz AnsariCinematographyTodd SomodevillaEdited byJeff BuchananMusic byEnnio MorriconeProductioncompanies3 Arts EntertainmentGood CompanyOh Brudder ProductionsDistributed byNetflixRelease date March 6, 2015 (2015-03-06) (Netflix) Running time58 minutesCountryUnited StatesLanguageEnglish Aziz Ansari: Live a...

 

Kazakhstan at the 2008 Summer Olympics

Sporting event delegationKazakhstan at the2008 Summer OlympicsIOC codeKAZNOCNational Olympic Committee of the Republic of KazakhstanWebsitewww.olympic.kz (in Kazakh, Russian, and English)in BeijingCompetitors132 in 18 sportsFlag bearers Bakhyt Akhmetov (opening)Yerkebulan Shynaliyev (closing)MedalsRanked 37th Gold 2 Silver 3 Bronze 4 Total 9 Summer Olympics appearances (overview)19962000200420082012201620202024Other related appearances Russian Empire (1900–1912) Soviet U...

 

Население Татарстана

Численность населения республики по данным Росстата составляет 4 003 016[1] чел. (2024). Татарстан занимает 8-е место по численности населения среди субъектов Российской Федерации[2]. Плотность населения — 59,00 чел./км² (2024). Городское население — 76,72[3] % (20...

Hospital

Health care facility with specialized staff and equipment For other uses, see Hospital (disambiguation). General hospital redirects here. For the US daytime TV series, see General Hospital. The exterior of Bellvitge University Hospital in L'Hospitalet de Llobregat, Spain, with entrance and parking area for ambulances. InfrastructureGrand Coulee Dam Assets and facilities Airports Bridges Broadband Canals Coastal management Critical infrastructure Dams Electricity Energy Hazardous waste Hospita...

 

Fontaine du Marché-aux-Carmes

Cet article est une ébauche concernant une fontaine, les monuments historiques français et Paris. Vous pouvez partager vos connaissances en l’améliorant (comment ?) selon les recommandations des projets correspondants. Fontaine du Marché-aux-CarmesFontaine des CarmesPrésentationType FontaineDestination initiale Adduction d'eauDestination actuelle AgrémentFondation 1830Style Néo-classicismeArchitecte Alexandre-Évariste FragonardHauteur 3 mPropriétaire Ville de ParisPatrimonial...

 

哈萨克斯坦总统

此条目序言章节没有充分总结全文内容要点。 (2019年3月21日)请考虑扩充序言，清晰概述条目所有重點。请在条目的讨论页讨论此问题。 哈萨克斯坦總統哈薩克總統旗現任Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев卡瑟姆若马尔特·托卡耶夫自2019年3月20日在任任期7年首任努尔苏丹·纳扎尔巴耶夫设立1990年4月24日（哈薩克蘇維埃社會主義共和國總統） 哈萨克斯坦 哈萨克斯坦政府...

PowerTOP

Powertop redirects here. For the sexual slang, see Top, bottom and versatile. This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: PowerTOP – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (November 2010) (Learn how and when to remove this message) Software utility to display computer power consumption PowerTOPOrigi...

 

1978 FIFA World Cup qualification

1978 FIFA World Cup QualificationTournament detailsDates7 March 1976 – 11 December 1977Teams107 (from 6 confederations)Tournament statisticsMatches played252Goals scored723 (2.87 per match)Top scorer(s) Roberto Bettega (9 goals)← 1974 1982 → International football competition A total of 107 teams entered the 1978 FIFA World Cup qualification rounds, which began with the preliminary qualification draw on 20 November 1975 at Guatemala City. Argentina, as the hosts, ...

 

Kōki Mitani

Japanese playwright, screenwriter, actor and film director This biography of a living person needs additional citations for verification. Please help by adding reliable sources. Contentious material about living persons that is unsourced or poorly sourced must be removed immediately from the article and its talk page, especially if potentially libelous.Find sources: Kōki Mitani – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (April 2017) (Learn how and ...

Yehi'am Fortress National Park

Israeli national park Yehi'am Fortress National ParkPart of the fortressLocationNorthern District, IsraelNearest cityYehiamCoordinates32°59′39″N 35°13′19″E / 32.9941°N 35.2219°E / 32.9941; 35.2219Official website Yehi'am Fortress National Park is an Israeli national park in western Upper Galilee on the grounds of Kibbutz Yehi'am, whose main attractions are the ruins of a hilltop castle in Jiddin. The castle, ruined in the early 14th century, became a s...

 

Audrey Chandra

Biografi ini memerlukan lebih banyak catatan kaki untuk pemastian. Bantulah untuk menambahkan referensi atau sumber tepercaya. Materi kontroversial atau trivial yang sumbernya tidak memadai atau tidak bisa dipercaya harus segera dihapus, khususnya jika berpotensi memfitnah.Cari sumber: Audrey Chandra – berita · surat kabar · buku · cendekiawan · JSTOR (Pelajari cara dan kapan saatnya untuk menghapus pesan templat ini) Audrey ChandraLahir9 Juli 1991Keba...