Archeopteryksokształtne (Archaeopterygiformes) – rząd bardzo wczesnych ptaków żyjących w jurze i prawdopodobnie w kredzie. Obejmuje on jednego z najbardziej znanych spośród wymarłych i najwcześniejszego znanego ptaka, archeopteryksa.
Spośród innych wczesnych ptaków wyróżniał je kostny ogon (dzisiejsze ptaki posiadają pygostyl, trójkątne krótkie zakończenie kręgosłupa powstałe ze zrośniętych ostatnich kręgów). U niektórych gatunków występował też posiadający wielką ruchomość drugi palec u kończyny dolnej.
Systematyka
Rząd ten zawiera jedną tylko rodzinę. O ile rząd ten nie był nigdy zdefiniowany z punktu widzenia filogenetyki, rodzina archeopteryksów doczekała się takowej definicji w 2005 r., kiedy to Paul Sereno określił ją jako zawierającą wszystkie gatunki ptaków bliższe archeopteryksowi niż klad Neornithes, zawierający ptaki współczesne[1].
Niektórzy naukowcy włączają do omawianego rzędu dromeozaury, zwykle klasyfikowane jako nieptasie dinozaury w rzędzie dinozaury gadziomiedniczne i podrzędzie teropody[2]. Kolejne odkrycia zamiast wyjaśniać czyniły problem coraz bardziej mętnym. Nie można bowiem w obecnej chwili wykluczyć, że welociraptor, jeden z bardziej znanych dinozaurów drapieżnych (choćby za sprawą filmu Park Jurajski), powinien być zaklasyfikowany do ptaków, a nie reszty dinozaurów. Większość badań wskazuje jednak na to, iż dromeozaury jako znacznie bardziej prymitywnie od ptaków (co nie oznacza, iż nie były one świetnie przystosowanymi do życia w swym środowisku stworzeniami) powinny zostać jednak sklasyfikowane poza nimi[2].
Okazuje się też, że niektóre rodzaje pierwotnie umieszczone w tym rzędzie też musiały zostać z niego usunięte. Przykładem jest protarcheopteryks, obecnie należący do owiraptorozaurów. Także proornis wydaje się nie należeć do archeopteryksokształtnych. Podobnie jinfengopteryksa obecnie zalicza się do troodontów[3][4][5].
Rodziny
Przypisy
- ↑ Sereno, P. C. 2005. Stem Archosauria—TaxonSearch [version 1.0, 2005 November 7]
- ↑ a b Paul, G.S.: Predatory Dinosaurs of the World. New York: Simon and Schuster, 1988, s. 464. ISBN 0-671-61946-2.
- ↑ Ji Q., Ji S., Lu J., You H., Chen W., Liu Y., Liu Y.. First avialan bird from China (Jinfengopteryx elegans gen. et sp. nov.). „Geological Bulletin of China”. 24 (3), s. 197–210, 2005. (ang.).
- ↑ Chiappe, L.M.: Glorified Dinosaurs: The Origin and Early Evolution of Birds. Sydney: UNSW Press, 2007. ISBN 978-0471247234. Brak numerów stron w książce
- ↑ Alan H.A.H. Turner Alan H.A.H. i inni, A basal dromaeosaurid and size evolution preceding avian flight [pdf], „Science”, 317, 2007, s. 1378–1381, DOI: 10.1126/science.1144066 [zarchiwizowane z adresu 2017-08-19] .???
