Andrzej Zawada

Ten artykuł dotyczy polskiego himalaisty. Zobacz też: inne osoby o tym imieniu i nazwisku.
Andrzej Zawada
Maria Andrzej Zawada
Ilustracja
Andrzej Zawada w czasie zimowej wyprawy na Mount Everest w 1980
Data i miejsce urodzenia

16 lipca 1928
Olsztyn

Data i miejsce śmierci

21 sierpnia 2000
Warszawa

Przyczyna śmierci

choroba nowotworowa

Miejsce spoczynku

cmentarz Powązkowski w Warszawie

Zawód, zajęcie

sejsmolog, himalaista

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Maria Andrzej Zawada[1] (ur. 16 lipca 1928 w Olsztynie, zm. 21 sierpnia 2000 w Warszawie) – polski himalaista, z wykształcenia inżynier sejsmolog, pionier himalaizmu zimowego, autor filmów i fotografii z wypraw wysokogórskich, współautor książek alpinistycznych (m.in. Ostatni atak na Kunyang Chhish, 1973). Honorowy członek brytyjskiego Alpine Club, francuskiego Groupe de Haute Montagne oraz The Explorers Club.

Życiorys

Urodził się w Olsztynie, w Prusach Wschodnich. Studiował fizykę i geofizykę we Wrocławiu i w Warszawie. W 1959 kierował pierwszym przejściem zimowym całej grani głównej Tatr. W 1965 dokonał drugiego przejścia drogi Bonattiego i Gobbiego na Wielkim Filarze Narożnym Mont Blanc. Był organizatorem i kierownikiem licznych wypraw wysokogórskich, m.in. w 1971 dokonał pierwszego wejścia na Kunyang Chhish (7852 m n.p.m.) w Karakorum, w 1973 pierwszego zimowego wejścia wraz z Tadeuszem Piotrowskim na szczyt siedmiotysięczny Noszak (7485 m n.p.m.) w Hindukuszu.

W grudniu 1974 jako pierwszy człowiek na świecie, wraz z Andrzejem Heinrichem przekroczył zimą na stokach Lhotse barierę 8000 metrów - do wierzchołka zabrakło 250 metrów.

W 1977 prowadził polsko-brytyjską wyprawę w Hindukusz Afgański, w której udział wzięli m.in. John Porter, Peter Holden, Terry King, Alex MacIntyre, Wojciech Kurtyka. Wraz z Terrym Kingiem dokonał w stylu alpejskim pierwszego przejścia północnej ściany Koh-i Mandaras (6628 m n.p.m.).

Wydane przez władze nepalskie potwierdzenie zimowego zdobycia w 1980 przez polską ekspedycję pod kierownictwem Andrzeja Zawady szczytu Sagarmatha (Czomolungma)
Grób Andrzeja Zawady na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie

Był kierownikiem wyprawy, która dokonała pierwszego zimowego wejścia na Mount Everest w 1980 (Krzysztof Wielicki i Leszek Cichy stanęli na szczycie 17 lutego), a następnie wiosennej w tym samym roku, podczas której Andrzej Czok i Jerzy Kukuczka poprowadzili nową drogę na wierzchołek najwyższego szczytu Ziemi.

Prowadził również zimową, polsko-kanadyjską wyprawę na Czo Oju na przełomie 1984 i 1985, podczas której 12 lutego szczyt zdobyli (nową drogą, do dziś nie powtórzoną) – Maciej Berbeka i Maciej Pawlikowski oraz trzy dni później Zygmunt Andrzej Heinrich i Jerzy Kukuczka, dla którego było to drugie wejście na ośmiotysięcznik podczas jednego sezonu zimowego (osiągnięcia tego do dziś nikt nie powtórzył).

Na przełomie 1987 i 1988 poprowadził pierwszą zimową, polsko-brytyjsko-kanadyjską wyprawę na K2. Wyprawa nie osiągnęła szczytu, jednak podczas niej Maciej Berbeka jako pierwszy człowiek w historii przekroczył zimą granicę 8000 m w Karakorum, zdobywając 6 marca przedwierzchołek Broad Peak – Rocky Summit (8030 m).

Zimą 1988 wraz z Leszkiem Cichym i Krzysztofem Wielickim uczestniczył w belgijskiej wyprawie na Mount Everest. Atak szczytowy nie powiódł się, Krzysztofowi Wielickiemu udało się wejść samotnie, pierwszy raz zimą na wierzchołek Lhotse.

Zimą 1996/1997 i rok później prowadził dwie wyprawy na Nanga Parbat. W czasie pierwszej wyprawy, 11 lutego 1997 roku Zbigniew Trzmiel wszedł na Nanga Parbat do wysokość 7850 m n.p.m. i ustanowił niepobity przez 19 lat zimowy rekord wysokości na tej górze[2].

Na przełomie 1999 i 2000 organizował kolejną, zimową wyprawę na K2, tym razem od strony Chin. Zmarł nim przedsięwzięcie weszło w fazę realizacji. W 2002 roku Krzysztof Wielicki poprowadził zimową wyprawę na K2 planowaną drogą filarem północnym od strony Chin. Nie udało się wejść na szczyt. Wyprawa została zadedykowana pamięci Andrzeja Zawady.

Życie prywatne

Jego ojciec Filip Zawada[3] był konsulem RP, siostra Jadwiga Żukowska reżyserką filmów dokumentalnych.

Jego przodkiem był poeta i pionier wspinaczki, Antoni Malczewski, który w 4 sierpnia 1818 roku w ciągu jednego dnia wszedł jako pierwszy człowiek na północny szczyt Aiguille du Midi oraz jako szósty na szczyt Mont Blanc[4].

Był mężem aktorki Anny Milewskiej.

Zmarł 21 sierpnia 2000 w Warszawie wskutek raka trzustki. Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 65-2-13)[5].

Pamięć

Imieniem Andrzeja Zawady nazwano Festiwal Górski[6] organizowany corocznie w Lądku-Zdroju. Jest także patronem tamtejszego Liceum Ogólnokształcącego.

Jego imię nosi też nagroda przyznawana corocznie od 2002 i połączona z grantem fundowanym przez prezydenta Gdyni, przyznawana przez Kapitułę Kolosów dla młodych (do 30 roku życia) podróżników[7]. Pierwszą laureatką tej nagrody była Sylwia Bukowicka za „projekt zdobycia dwóch ośmiotysięczników w ciągu jednego roku”[8]. Wśród nagrodzonych byli też m.in. Adam Pustelnik (2007), Wojciech Kozub (2010)[9] i Michał Woroch (2016)[10].

Tablice poświęcone Andrzejowi Zawadzie odsłonięto w 2011 na Wiktorówkach[11] i w 2012 na fasadzie budynku przy ul. Francuskiej 49 w Warszawie (mieszkał tam 25 lat)[12][13]. 19 września 2020 odsłonięto pomnik Andrzeja Zawady w Lądku-Zdroju[14].

W maju 2021 roku nakładem Wydawnictwa Literackiego ukazała się biografia Andrzeja Zawady "Wszechmogący. Człowiek, który wymyślił Himalaje". Autorem jest Piotr Trybalski[15].

W 2022 roku w filmie Broad Peak w rolę Zawady wcielił się Tomasz Sapryk[16].

Przypisy

  1. ↑ Andrzej Zawada [online], Fundacja Himalaizmu Polskiego im. Andrzeja Zawady [dostęp 2020-05-01] (pol.).
  2. ↑ Zbigniew Trzmiel [online], Festiwal Górski w Lądku-Zdroju [dostęp 2021-01-20] [zarchiwizowane z adresu 2016-11-13] (pol.).
  3. ↑ Filip Zawada ukończył w 1908 gimnazjum w Jarosławiu, rozpoczął studia prawnicze we Lwowie przed wybuchem I wojny światowej. W 1914 zaciągnął się do Legionów, z którymi przebył cała drogę bojową. Został odznaczony orderem Virtuti Militari. Od 1922 po wystąpieniu z wojska wstąpił do służby dyplomatycznej. Był konsulem w Królewcu, Ełku, Olsztynie i Essen. Zmarł w wieku 43 lat na gruźlicę w szpitalu w Davos. Patrz: Panteon Polski Nr 78. 1931, str. 11
  4. ↑ Bernadette McDonald: Ucieczka na szczyt. Wyd. II. Warszawa: Agora, 2012, s. 39. ISBN 978-83-268-0758-9.
  5. ↑ Cmentarz Stare Powązki: KAZIMIERZ CHEŁCHOWSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-12-23].
  6. ↑ Wspomnienie Andrzeja Zawady [online], Festiwal Górski w Lądku-Zdroju [dostęp 2020-02-22] [zarchiwizowane z adresu 2020-08-14] (pol.).
  7. ↑ Nagroda im. Andrzeja Zawady. kolosy.pl. [dostęp 2012-03-31].
  8. ↑ Kolosy 2001. kolosy.pl. [dostęp 2012-03-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-06-09)].
  9. ↑ Laureaci Nagrody im. Andrzeja Zawady. gdyniaturystyczna.pl. [dostęp 2012-03-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
  10. ↑ Nagroda im. Andrzeja Zawady.
  11. ↑ Odsłonięcie tablicy Andrzeja Zawady. podhale-sport.pl, 2011-08-27. [dostęp 2013-07-11]. (pol.).
  12. ↑ Saska Kępa i Złoty Krąg. Pamiątkowe tablice najlepszych himalaistów. wspinanie.pl, 2012-10-03. [dostęp 2013-07-11]. (pol.).
  13. ↑ Tablica upamiętniająca pierwsze zimowe wejście na Mount Everest. twoja-praga.pl. [dostęp 2013-07-11]. (pol.).
  14. ↑ Andrzej Zawada, uroczyste otwarcie pomnika Lidera w Lądku-Zdroju [online], www.rmf24.pl [dostęp 2021-01-20] (pol.).
  15. ↑ Wszechmogący - Wydawnictwo Literackie [online], wydawnictwoliterackie.pl [dostęp 2021-05-16] (pol.).
  16. ↑ Broad Peak w bazie filmpolski.pl

Linki zewnętrzne

Read other articles:

Haga, Tochigi

Haga 芳賀町Kota kecil BenderaLambangLokasi Haga di Prefektur TochigiNegara JepangWilayahKantōPrefektur TochigiDistrikHagaPemerintahan • Wali kotaTadashi KenmokuLuas • Total70,2 km2 (271 sq mi)Populasi (Oktober 1, 2015) • Total15.189 • Kepadatan216,4/km2 (5,600/sq mi)Zona waktuUTC+09:00 (JST)Kode pos321-3392Simbol  • PohonZelkova serrata • BungaPyrus pyrifolia • Burun...

 

2015 World Championships in Athletics – Women's 5000 metres

Women's 5000 metres at the 2015 World ChampionshipsWinner Almaz AyanaVenueBeijing National StadiumDates27 August (heats)30 August (final)Competitors26 from 14 nationsWinning time14:26.83Medalists  Almaz Ayana   Ethiopia Senbere Teferi   Ethiopia Genzebe Dibaba   Ethiopia← 20132017 → Events at the2015 World ChampionshipsTrack events100 mmenwomen200 mmenwomen400 mmenwomen800 mmenwomen1500 mmenwomen5000 ...

 

John A. Duffy

American prelate His Excellency, The Most ReverendJohn Aloysius DuffyBishop of BuffaloChurchRoman Catholic ChurchDioceseBuffaloPredecessorWilliam TurnerSuccessorJohn Francis O'HaraOther post(s)Bishop of SyracuseOrdersOrdinationJune 13, 1908ConsecrationJune 29, 1933by Thomas WalshPersonal detailsBornOctober 29, 1884Jersey City, New Jersey, USDiedSeptember 27, 1944(1944-09-27) (aged 59)MottoWisdom from above For other people named John Duffy, see John Duffy (disambiguation). Styles of...

São Miguel (Azzorre)

Questa voce sugli argomenti isole del Portogallo e Azzorre è solo un abbozzo. Contribuisci a migliorarla secondo le convenzioni di Wikipedia. São MiguelGeografia fisicaLocalizzazioneOceano Atlantico Coordinate37°48′N 25°30′W / 37.8°N 25.5°W37.8; -25.5Coordinate: 37°48′N 25°30′W / 37.8°N 25.5°W37.8; -25.5 ArcipelagoAzzorre Superficie744,55 km² Geografia politicaStato Portogallo Regione autonoma Azzorre Centro principalePonta Delgada...

 

Rancangan Undang-Undang Haluan Ideologi Pancasila

Rancangan Undang-Undang Haluan Ideologi Pancasila, disingkat RUU HIP, adalah suatu rancangan undang-undang yang mengatur mengenai haluan ideologi Pancasila. Latar belakang dan isi Kepala Pusat Perancangan Undang-Undang Badan Keahlian Dewan Inosentius Samsul mengatakan RUU tersebut merupakan usulan Badan Legislasi Dewan Perwakilan Rakyat (Baleg). Naskah akademik dan draf pun Baleg yang bikin, katanya. Kebetulan di Baleg tenaga ahli cukup banyak, sehingga sebagian besar RUU itu dikerjakan oleh ...

 

Sam Rockwell

Sam RockwellRockwell di 2018 Tribeca Film FestivalLahir5 November 1968 (umur 55)Daly City, California, A.S.AlmamaterRuth Asawa San Francisco School of the ArtsPekerjaanAktorTahun aktif1988–sekarang Sam Rockwell[1] (lahir 5 November 1968) adalah seorang aktor Amerika. Dia menjadi terkenal karena peran utamanya dalam Lawn Dogs (1997), Confessions of a Dangerous Mind (2002), Matchstick Men (2003), The Hitchhiker's Guide to the Galaxy (2005), Moon (2009), Seven Psychopaths (2...

Luigi Bisignani

Luigi Bisignani nel 1989 presenta il suo libro Il sigillo della porpora ad un programma della Rai. Luigi Bisignani (Milano, 18 ottobre 1953) è un faccendiere ed ex giornalista[1] italiano[2][3][4], definito anche manager del potere nascosto[5]. Indice 1 Biografia 1.1 Giornalista 1.2 Altre attività 2 Controversie e vicende giudiziarie 3 Opere 4 Note 5 Voci correlate 6 Collegamenti esterni Biografia Figlio di Renato, manager della Pirelli[6], e ...

 

TUDN (American TV channel)

TUDN redirects here. Not to be confused with TUDN (brand). Television channel TUDNCountryUnited StatesHeadquartersDoral, FloridaProgrammingLanguage(s)SpanishPicture format1080i HDTVOwnershipOwnerTelevisaUnivisionSister channels Univision UniMás Galavisión Univision Tlnovelas De Pelicula De Pelicula Clasico FOROtv HistoryLaunchedApril 7, 2012; 12 years ago (2012-04-07)Former namesUnivision Deportes Network (2012-2019)LinksWebsitewww.tudn.comAvailabilityStreaming mediaServic...

 

Himation

Patung-patung di Rumah Kleopatra di Delos, Yunani. Pria dan wanita mengenakan himation. Himation (bahasa Yunani Kuno: ἱμάτιον, translit. himátion) adalah jenis pakaian, mantel atau bungkus yang dikenakan oleh pria dan wanita Yunani kuno dari periode Arkais hingga Helenistik (k. 750–30 SM). Pakaian ini biasanya dikenakan di atas khiton dan/atau peplos, tetapi terbuat dari tirai yang lebih berat dan berperan sebagai jubah atau selendang. Ketika himation digunakan sendiri, ta...

Box–Muller transform

Statistical transform Visualisation of the Box–Muller transform — the coloured points in the unit square (u1, u2), drawn as circles, are mapped to a 2D Gaussian (z0, z1), drawn as crosses. The plots at the margins are the probability distribution functions of z0 and z1. z0 and z1 are unbounded; they appear to be in [−2.5, 2.5] due to the choice of the illustrated points. In the SVG file, hover over a point to highlight it and its corresponding point. The Box–Muller transfo...

 

Government in medieval Scotland

Political history topic David I, whose introduction of feudalism into Scotland would have a profound impact on the government of the kingdom, and his heir Malcolm IV Government in medieval Scotland, includes all forms of politics and administration of the minor kingdoms that emerged after the departure of the Romans from central and southern Britain in the fifth century, through the development and growth of the combined Scottish and Pictish kingdom of Alba into the kingdom of Scotland, until...

 

Bouxières-aux-Bois

Peta infrastruktur dan tata guna lahan di Komune Bouxières-aux-Bois.  = Kawasan perkotaan  = Lahan subur  = Padang rumput  = Lahan pertanaman campuran  = Hutan  = Vegetasi perdu  = Lahan basah  = Anak sungaiBouxières-aux-Bois merupakan sebuah komune di departemen Vosges yang terletak pada sebelah timur laut Prancis. Lihat pula Komune di departemen Vosges Referensi INSEE lbsKomune di departemen Vosges Les Ableuvenettes Ahéville Aingeville Ainvelle All...

Hopedale, Newfoundland and Labrador

Inuit community in Newfoundland and Labrador, CanadaHopedale AgvitukInuit communityHopedaleNickname: Place of the WhalesHopedaleLocation of Hopedale in LabradorCoordinates: 55°27′39″N 60°14′00″W / 55.46083°N 60.23333°W / 55.46083; -60.23333[1]CountryCanadaProvinceNewfoundland and LabradorRegionNunatsiavutSettled1782IncorporatedMay 12, 1969Government • TypeInuit Community Government • Mayor (AngajukKâk)Marjorie Flowers&...

 

Wisława Szymborska

Wisława Szymborska Maria Wisława Anna Szymborska[1][2] (bahasa Polandia: [viˈswava ʂɨmˈbɔrska]; 2 Juli 1923 – 1 Februari 2012) adalah penulis, eseis, kritikus sastra dan penerjemah sastra Prancis dari Polandia.[3] Pada tahun 1996 Szymborska dianugerahi Penghargaan Nobel Sastra. Pada 1931 keluarganya pindah ke Kraków, dan hingga kini tinggal di sana. Pada bulan Maret 1945 Szymborska menerbitkan karya pertamanya, Szukam słowa (Aku Mencari Ka...

 

Chief of the Naval Staff (Pakistan)

Officer in the Pakistani Navy Chief of Naval Staffرئیسِ عملۂ پاک بحریہFlag of the Chief of the Naval StaffIncumbentAdmiral Naveed Ashrafsince 7 October 2023Ministry of DefenceNavy Secretariat-III at MoD[1]AbbreviationCNSMember ofJoint Chiefs of Staff Committee National Security CouncilReports toPrime Minister of PakistanMinister of DefenceSeatNaval Headquarters (NHQ) Islamabad, PakistanNominatorPrime Minister of PakistanAppointerPresident of PakistanTerm length3 ...

Fritz Wunderlich

German opera singer This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Fritz Wunderlich – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (May 2023) (Learn how and when to remove this message) Bust of Fritz Wunderlich in Kusel Friedrich Fritz Karl Otto Wunderlich (26 September 1930 – 17 September 1966) was a Germ...

 

جائزة اختيار النقاد للأفلام لأفضل ممثل في الكوميديا

يفتقر محتوى هذه المقالة إلى الاستشهاد بمصادر. فضلاً، ساهم في تطوير هذه المقالة من خلال إضافة مصادر موثوق بها. أي معلومات غير موثقة يمكن التشكيك بها وإزالتها. (فبراير 2016) جائزة اختيار النقاد للأفلام لأفضل ممثل في الكوميديامعلومات عامةالبلد  الولايات المتحدة المكان لوس أن...

 

Kingery Expressway

Highway in Illinois For the highway carrying the Illinois Route 83 designation in DuPage County, see Kingery Highway. Kingery ExpresswayTri-State HighwayKingery Expressway highlighted in redRoute informationMaintained by IDOTLength3 mi (4.8 km)Existed1953–presentComponenthighways I-80 / I-94 entire length US 6 in LansingMajor junctionsWest end I-80 / I-94 / I-294 / IL 394 in South HollandMajor intersections US 6 / IL 83 in Lan...

Profesionalen Futbolen Klub Botev Plovdiv 2016-2017

Questa voce sull'argomento stagioni delle società calcistiche bulgare è solo un abbozzo. Contribuisci a migliorarla secondo le convenzioni di Wikipedia. Voce principale: Profesionalen Futbolen Klub Botev Plovdiv. Profesionalen Futbolen Klub Botev PlovdivStagione 2016-2017Sport calcio Squadra Botev Plovdiv Allenatore Nikolaj Kirov A PFG2º posto nella regular season,2º posto nella poule retrocessione (qualificato in Europa League)[1] Coppa di BulgariaVincitore StadioHrist...

 

Чемпионат мира по кёрлингу среди мужчин 2021

Чемпионат мира по кёрлингу среди мужчин 20212021 World Men's Curling Championship Калгари Город Калгари (Альберта, Канада) Арена Markin McPhail Centre, Канадский олимпийский парк Дата 2 — 11 апреля Победитель  Швеция (10 титул) Скип Никлас Эдин Третий Оскар Эрикссон Второй Расмус Врано Первый Кристо�...