Andrzej Tupalski

Andrzej Tupalski
Ilustracja
tytularny generał brygady tytularny generał brygady
Data i miejsce urodzenia

20 lipca 1862
Brześć Litewski

Data i miejsce śmierci

16 kwietnia 1928
Wilno

Przebieg służby
Lata służby

armia rosyjska 1879-1917 - ppor. (1881), por. (1885), sztabs-kapitan (1891), kapitan (1896) ppłk (1904), płk (1906)
armia polska 1917-1923 tyt. gen, bryg, (1923),

Siły zbrojne

Armia Imperium Rosyjskiego
Wojsko Polskie

Jednostki

ros. 27 brygada artyleryjska
ros.40 brygada artyleryjska
I Korpus Polski

Stanowiska

d-ca baterii
komendant

Główne wojny i bitwy

wojna rosyjsko-japońska
I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka

Odznaczenia
Cesarski i Królewski Order Świętego Stanisława III klasy (Imperium Rosyjskie) Cesarski i Królewski Order Świętego Stanisława II klasy (Imperium Rosyjskie) Order Świętego Włodzimierza IV klasy (Imperium Rosyjskie) Cesarski i Królewski Order Świętego Stanisława II klasy (Imperium Rosyjskie) Order Świętej Anny III klasy (Imperium Rosyjskie) Order Świętej Anny II klasy (Imperium Rosyjskie) Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Niepodległości Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
Multimedia w Wikimedia Commons

Andrzej Tupalski (ur. 8 lipca?/20 lipca 1862 w Brześciu Litewskim, zm. 16 kwietnia 1928 w Wilnie) – pułkownik armii rosyjskiej, tytularny generał brygady Wojska Polskiego.

Życiorys

Pochodził z rodziny tatarskiej, wyznania rzym. kat. Syn generała artylerii armii rosyjskiej Władysława (1831-1894), jego bracia pułkownik Karol Bolesław (1870 – 1943) i sztabs-rotmistrz Konstanty (1875-1924) także byli oficerami Armii Imperium Rosyjskiego.

Ukończył korpus kadecki w Pskowie, Mikołajewską Szkołę Kawalerii w Petersburgu oraz z pierwszą lokatą Michajłowską Szkołę Artylerii w Petersburgu. Był także absolwentem Oficerskiej Szkoły Artylerii w Carskim Siole[1][2]. Od 31 sierpnia 1879 służył w armii rosyjskiej, początkowo w 27 brygadzie artyleryjskiej w Wilnie, jako chorąży i gdzie awansował kolejno na ppor. (1881), por. (1885), sztabs-kapitana (1891) i kapitana (1896). 21 czerwca 1904 awansowany na ppłk. został d-cą 5 baterii 40 brygady artyleryjskiej, z którą wziął udział w wojnie japońsko-rosyjskiej. Został w niej ranny 22 lutego 1905 г. w bitwie pod Mukdenem. 14 września 1906 mianowany pułkownikiem przeszedł w stan spoczynku[1]. Po wybuchu I wojny światowej z powrotem służył w armii ros. dowodząc tyłowymi bazami zaopatrzenia artylerii.

Po rewolucji lutowej na zjeździe Wojskowych Polaków w  Piotrogrodzie (7-22 VI 1917) został członkiem Naczelnego Polskiego Komitetu Wojskowego, oraz członkiem jego Komisji Wojskowej, którą wspierał także finansowo[3]. Potem służył w I Korpusie Polskim w Rosji w stopniu pułkownika był komendantem Legii Podchorążych oraz Szkoły Podchorążych tej formacji. Od 1917 do 1918 był delegatem gen. Józefa Dowbora-Muśnickiego do Rady Regencyjnej. Następnie w pod koniec 1918 dowódca Wschodniej Brygady Ułanów w dywizji Lucjana Żeligowskiego w Odessie[4]. Po powrocie do kraju w grudniu 1918 był jednym z organizatorów oddziałów wojskowych Samoobrony Ziemi Litewskiej[5]. Potem wojskowy komendant Wilna (1919-1921)[6] Między październikiem 1920 a czerwcem 1921 był przewodniczącym Komisji Perlustracyjnej 2 Armii WP[7]. Delegat Rządu RP w Wilnie (czerwiec 1921 - luty 1922)[7][8]. Od 1923 w stanie spoczynku. 26 października 1923 roku Prezydent RP Stanisław Wojciechowski zatwierdził go w stopniu tytularnego generała brygady[9][10][11]. Zasiadał w składzie Komisji Orzekającej Odznaki Naczelnego Polskiego Komitetu Wojskowego. W tym czasie pracował jako delegat okręgowej rady kolejowej województwa nowogródzkiego. W późniejszym czasie lat 20. sprawował stanowisko prezesa w instytucjach społeczno-charytatywnych[12]. Zmarł 16 kwietnia 1928 roku w Wilnie. Pochowany na cmentarzu Bernardyńskim w Wilnie.

Ordery i odznaczenia

Przypisy

  1. ↑ a b Список подполковникам по старшинству. Составлен по 1-е января 1905 г., Санкт-Петербург 1905. Список подполковникам по старшинству. Составлен по 1-е сентября 1906 г., Санкт-Петербург 1906.
  2. ↑ Błędnie podawano w niektórych opracowaniach, że ukończył Konstantynowską Szkołę Artylerii w Petersburgu zob. Sławomir Hordejuk. Płk Józef Korycki ze Studzianki. Zapomniany dowódca artylerii Armii „Pomorze”. „Przegląd Tatarski”, s. 13, Nr 3 / 2012. 
  3. ↑ Adam Miodowski, Sprawozdanie Z I Ogólnego Zjazdu Delegatów Wojskowych Polaków w Rosji (7.06-22.06.1917 r.), „Studia Podlaskie” t. 10, 2000, s. 253, 261, 278
  4. ↑ Jerzy Grobicki, Organizacja kawalerii polskiej w latach 1918–1921. Część I, „Przegląd Kawaleryjski”, (Warszawa) 1932, R.IX, Nr 2 (76), s. 113.
  5. ↑ Lech Wyszczelski, Wilno 1919-1920, Warszawa 2008,s. 45
  6. ↑ Szymon Kucharski, Ostatni fort zachodu ku wschodnim rubieżom – Wilno jako obóz i obszar warowny w latach 1922–1939, "Przegląd Wojskowo-Historyczny" Rocznik XVII (LVIII) Nr 2–3, 2016, s. 153
  7. ↑ a b Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski, Generałowie Polski Niepodległej, Warszawa 1991, s. 179
  8. ↑ Zgon generała Tupalskiego, "Robotnik" nr 109, z 14 kwietnia 1928, s. 4
  9. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 70 z 7 listopada 1923 roku, s. 739.
  10. ↑ Rocznik Oficerski 1923, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Oddział V Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Warszawa 1924, s. 1578.
  11. ↑ Rocznik Oficerski 1924, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Oddział V Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Warszawa 1924, s. 1407.
  12. ↑ Generał Andrzej Tupalski. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 92 z 20 kwietnia 1928.
  13. ↑ M.P. z 1932 r. nr 109, poz. 142
  14. ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 30.

Linki zewnętrzne