Amfiteatr w Weronie, popularnie zwany Areną – starożytny rzymskiamfiteatr znajdujący się we włoskiejWeronie, trzeci co do wielkości po Koloseum i amfiteatrze w Kapui[1]. Jest nadal w użyciu i słynie na całym świecie z wystawianych tam występów operowych na dużą skalę. Jest to jedna z najlepiej zachowanych starożytnych budowli tego typu. Będzie miejscem ceremonii zamknięcia Zimowych Igrzysk Olimpijskich 2026[2].
Historia
Budowla została wzniesiona w I wiekun.e. Początkowo leżała na zewnątrz murów miejskich, w obręb których została włączona dopiero w III wieku[3]. Na arenie amfiteatru odbywały się walki gladiatorów oraz walki z dzikimi zwierzętami[3]. Szacuje się, że widownia mogła pomieścić w starożytności do 30 tysięcy osób[4].
Wnętrze amfiteatru
Zewnętrzne wymiary wzniesionej na planie elipsy budowli wynoszą 138,77×109,52 m, arena ma natomiast wymiary 73,68×44,43 m[3]. Do wnętrza można było dostać się przez 64 oddzielne wejścia[1]. Struktura nośna wykonana została z betonu i kamieni, natomiast zewnętrzną stronę murów wyłożono cegłą i miejscowym różowawym wapieniem. Do czasów współczesnych z amfiteatru zachowały się dwie kondygnacje wyłożonych tym „werońskim” kamieniem arkad[3], z 44 rzędami kamiennych siedzeń[1]. Trzykondygnacyjny pierścień muru zewnętrznego zawalił się podczas trzęsienia ziemi w 1117 r. i do dziś zachował się wyłącznie jego niewielki fragment, zwany „skrzydłem” (ala)[1][3]. Pozostałe uszkodzenia naprawiono w następnym stuleciu, a obiekt znów zaczął pełnić rolę miejskiej areny. M.in. to tu w 1273 r. spłonęło na stosach 169 patarów – przedstawicieli heretyckiego ruchu z Sirmione[5].
Podobnie jak wiele innych budowli rzymskich, amfiteatr był po upadku cesarstwa traktowany jako źródło budulca[1], już w okresie renesansu podjęto jednak pierwsze starania o zabezpieczenie i konserwację zabytku[3]. Wyróżnił się na tym polu w połowie XVI w. burmistrz miasta, Hieronim Marmoreus, którego wdzięczni senatorowie uhonorowali w 1569 r. okolicznościową tablicą pamiątkową[5].
Arena przyciągała uwagę wędrowców i pierwszych turystów, podróżujących po Italii w XVIII i XIX w. M.in. w 1786 r. podziwiał ją Johann Wolfgang von Goethe, który w dzienniku swej włoskiej podróży zapisał: Amfiteatr jest więc pierwszym znakomitym pomnikiem czasów starożytnych, który widzę; a jak świetnie zachowany![6]
W 1913 roku, dla uczczenia setnej rocznicy urodzin Giuseppe Verdiego, w amfiteatrze wystawiona została Aida[1][4]. Odtąd aż do dziś budowla pełni funkcję stałej sceny dla rozmaitych koncertów[1][3][4]. M.in. w 1947 r. zadebiutowała tu słynna później śpiewaczka Maria Callas[5]. Współcześnie na widowni może zmieścić się 15 tysięcy osób[1].
