Aldo Moro podczas porwania przez terrorystów z Czerwonych BrygadZwłoki Alda Moro (9 maja 1978)
Aldo Moro (ur. 23 września1916 w Maglie, zm. 9 maja1978[1] w Rzymie) – włoski polityk, prawnik, nauczyciel akademicki i działacz katolicki, jeden z liderów Chrześcijańskiej Demokracji i jej sekretarz w latach 1959–1964, długoletni deputowany, minister w różnych resortach, w latach 1963–1968 i 1974–1976 premier Włoch stojący na czele pięciu gabinetów. W 1978 porwany, więziony i następnie zamordowany przez terrorystów z Czerwonych Brygad.
Życiorys
Wykształcenie i działalność zawodowa
Syn inspektora szkolnego i nauczycielki. W 1934 ukończył szkołę średnią w Tarencie, a w 1938 studia prawnicze na Uniwersytecie w Bari. Podjął następnie pracę na macierzystej uczelni, dochodząc do kolejnych stanowisk profesorskich (w 1947 i 1951). W 1963 przeniósł się na wydział nauk politycznych Uniwersytetu Rzymskiego „La Sapienza”, na którym objął kierownictwo jednej z katedr. W pierwszej połowie lat 40. założył i publikował w piśmie „La Rassegna”, podjął współpracę ze stacją Radio Bari, a także wydawał filozoficzny periodyk „Lo Stato”. W latach 1945–1948 kierował pismem „Studium”[2].
Działalność polityczna
Działał w uniwersyteckiej organizacji katolickiej FUCI, którą kierował od 1939 do 1942, kiedy to został zmobilizowany do wojska. W 1944 dołączył do Chrześcijańskiej Demokracji. W latach 1945–1946 stał na czele organizacji powiązanej z Azione Cattolica[2]. W 1946 zasiadł w powojennej konstytuancie. W 1948 uzyskał mandat posła do Izby Deputowanych I kadencji. Z powodzeniem ubiegał się o reelekcję w sześciu kolejnych wyborach w 1953, 1958, 1963, 1968, 1972 i 1976[1]. W niższej izbie parlamentu był m.in. przewodniczącym frakcji poselskiej DC[2].
W maju 1948 objął swoją pierwszą funkcję rządową – premier Alcide De Gasperi powierzył mu stanowisko sekretarza stanu w ministerstwie spraw zagranicznych. Zakończył urzędowanie w styczniu 1950. W lipcu 1955 został ministrem sprawiedliwości w gabinecie Antonia Segniego. W maju 1957 przeszedł na urząd ministra edukacji, który sprawował do lutego 1959 w rządach, na czele których stali Adone Zoli i Amintore Fanfani[1]. Awansował w międzyczasie w strukturze partyjnej. W 1959 jako sekretarz stanął na czele Chrześcijańskiej Demokracji, pełniąc tę funkcję do 1964[3].
Od grudnia 1963 do czerwca 1968 po raz pierwszy zajmował stanowisko premiera. Jego trzy gabinety z tego okresu tworzyły DC, socjaliści, republikanie i socjaldemokraci. Tymczasowo wykonywał obowiązki ministra spraw zagranicznych (od grudnia 1964 do marca 1965 i od grudnia 1965 do lutego 1966)[1][2].
W sierpniu 1969 powrócił do rządu jako minister spraw zagranicznych. Stał na czele tego resortu do czerwca 1972 w czterech kolejnych gabinetach, na czele których stali Mariano Rumor (dwa rządy), Emilio Colombo i Giulio Andreotti[1]. Funkcję tę pełnił również od lipca 1973 do grudnia 1974 w dwóch rządach, którymi kierował Mariano Rumor[1]. Od listopada 1974 do lipca 1976 ponownie był premierem w ramach dwóch rządów – pierwszego współtworzonego przez DC i PRI, drugiego opartego wyłącznie na chadekach[1][2]. W 1976 wybrany na przewodniczącego rady krajowej Chrześcijańskiej Demokracji[2].
Wśród polityków chadecji był głównym orędownikiem zawartego po wyborach z 1976 tzw. historycznego kompromisu („compromesso storico”), polegającego na współpracy politycznej z Włoską Partią Komunistyczną (pozostającą jednakże poza rządem)[2][4].
Porwany w drodze na obrady Izby Deputowanych 16 marca 1978[4] (w okresie wzmożonego terroryzmu określanego jako lata ołowiu) przez terrorystów ze skrajnie lewicowych Czerwonych Brygad. Podczas porwania zastrzelono pięciu członków jego ochrony[2]. Przetrzymywany był przez kolejne dni, a w jego uwolnienie zaangażował się m.in. papież Paweł VI[5]. Wskazówki co do miejsca jego uwięzienia przekazał Romano Prodi, który wraz z kilkoma innymi wykładowcami miał je jakoby uzyskać podczas „seansu spirytystycznego”, co wzbudziło wiele wątpliwości dotyczących faktycznego źródła informacji[6][7]. Poszukiwania porwanego polityka nie przyniosły jednak rezultatu. Porywacze domagali się uwolnienia innych terrorystów, jednakże rząd odmówił negocjowania z nimi. 9 maja 1978 Aldo Moro został zamordowany, a jego ciało znaleziono w Rzymie w bagażniku czerwonego samochodu Renault 4[4].
Przywódca Czerwonych Brygad Mario Moretti został skazany za udział w porwaniu i zabójstwie na sześciokrotne dożywocie[8]. W 1997 zezwolono mu na dalsze wykonywanie kary w systemie częściowo wolnościowym[9].
Życie prywatne
W 1945 zawarł związek małżeński z Eleonorą Chiavarelli, z którą miał czwórkę dzieci[2].
Aldo Moro był świeckim dominikaninem. Nigdy nie krył się ze swoją wiarą, spotykał się z kapucynem Pio z Pietrelciny. W 2012 wszczęto jego proces beatyfikacyjny, m.in. za sprawą świadectwa kardynała Francesca Colasuonno, który złożył oświadczenie, że w 1980 podczas ataku bojówkarzy na nuncjaturę w Mozambiku modlił się o ocalenie za pośrednictwem Alda Moro[10].
Odznaczenia
Medaglia d’oro di vittima del terrorismo – 2011, pośmiertnie[11]
