Alba Longa

Alba Longa – według tradycji rzymskiej najważniejsza osada Lacjum, stolica Związku Latyńskiego położona w okolicach jeziora Albano lub na zboczu Monte Cavo w Górach Albańskich[1][2] (identyfikacja sporna).

Historia

Założona przez mitycznego Askaniusza, syna Eneasza[3], co miało nastąpić 30 lat po zbudowaniu Lawinium[4][5]. Stamtąd mieli pochodzić Romulus i Remus[1]. Potęga miasta zmniejszyła się pod naciskiem rzymskim w VII wieku p.n.e. Prymat Alby w Lacjum wzmacniało jej położenie blisko świątyni Jowisza Latyńskiego (Iuppiter Latiaris)[3][6].

Legenda głosi, że osadę zburzyły wojska króla Rzymu Tullusa Hostiliusza, na jego polecenie z całego miasta miały ocaleć jedynie świątynie. Mieszkańców Alby przesiedlono do Rzymu[7]. Według Tytusa Liwiusza od założenia miasta do jego zburzenia minęło 400 lat[8]. W rzeczywistości kres Albie położyli Etruskowie, którzy w 650 r. p.n.e. zajęli tereny Lacjum.

Według legendy trzej Horacjusze (przedstawiciele patrycjuszów rzymskich) mieli walczyć z trzema Kuriacjuszami (przedstawicielami Alba Longa) o honor, chwałę i prestiż na Półwyspie Apenińskim – zgodnie z umową miasto pokonanych miało bez walki poddać się miastu zwycięzców. W pierwszej fazie pojedynku zginęło dwóch Horacjuszy, tylko najmłodszy wyszedł bez draśnięcia i zastosował podstęp. Upozorował ucieczkę i ranni w walce Kuriacjusze w rozproszeniu byli łatwym celem dla ocalałego. Jego siostra Horacja, która była świadkiem walki, zaczęła płakać, gdy zabijał kolejnego Kuriacjusza, jej narzeczonego. Po walce brat podszedł do niej i zadając śmiertelne pchnięcie powiedział: „Niech tak zginie każda Rzymianka, która opłakuje śmierć wroga[9]”.

Mityczni królowie miasta

Według Liwiusza, Dionizjusza z Halikarnasu i Owidiusza miastem rządzili następujący władcy[10][5][11]:

  • Askaniusz – założyciel miasta, syn Eneasza, rządził 38 lat;
  • Sylwiusz – syn Askaniusza lub jego brat, rządził 29 lat, od jego imienia wziął się przydomek kolejnych władców;
  • Eneasz Sylwiusz – syn Sylwiusza, rządził 31 lat;
  • Latynus Sylwiusz – syn Eneasza, rządził 51 lat;
  • Alba Sylwiusz – syn Latynusa, rządził 39 lat;
  • Atys Sylwiusz – syn Alby, rządził 26 lat;
  • Kapys Sylwiusz – syn Atysa, rządził 28 lat;
  • Kapetus Sylwiusz – syn Kapysa, rządził 13 lat;
  • Tyberynus Sylwiusz – syn Kapeta, rządził 8 lat, podobno od jego imienia wzięła się nazwa rzeki Tyber;
  • Agryppa Sylwiusz – syn Tyberynusa, rządził 41 lat;
  • Romulus Sylwiusz – syn Agryppy rządził 19 lat;
  • Awentyn Sylwiusz – syn Romulusa, rządził 37 lat, od jego imienia miała pochodzić nazwa wzgórza awentyńskiego;
  • Proka Sylwiusz – syn, Awentyna, rządził 23;
  • Numitor Sylwiusz – syn Proka, starszy brat Amuliusza, ojciec Laususa i Rei Sylwii, dziad Romulusa i Remusa;
  • Amuliusz Sylwiusz – syn Proka, młodszy brat Numitora, uzurpator, który obalił Numitora, rządził 42 lata;
  • Numitor Sylwiusz – po raz drugi, powrócił na tron dzięki pomocy wnuków, podobno nastąpiło to 431 lat od zburzenia Troi.

Ager Albanus

Okoliczny obszar miasta, zwany ager Albanus, stanowił rejon jego dominacji w czasach najdawniejszych. Później, w czasach republiki stał się terenem popularnym dla wznoszenia wiejskich rezydencji znaczących Rzymian (m.in. Pompejusza, Brutusa, Klodiusza, Kuriona). W czasach cesarstwa przeszedł w posiadanie panujących, przebywał tam się m.in. Neron, swą rezydencję wybudował Domicjan, prawdopodobnie też Marek Aureliusz. Od początku III wieku n.e. było to miejsce warownego obozu (castrum) legionistów[12].

Na obszarze tym odkryto ślady willi Domicjana oraz amfiteatru z II wieku n.e. i obozu wojskowego z II/III w., należącego do stacjonującego tam II Legionu Partyjskiego (legio II Parthica), jednego z trzech utworzonych przez Septymiusza Sewera[13].

Przypisy

  1. ↑ a b Encyklopedia Powszechna PWN. T. 1. A-F. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1974, s. 46.
  2. ↑ Liwiusz ↓, przypis redaktorski, s. 11.
  3. ↑ a b Alba Longa, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-04-30].
  4. ↑ Liwiusz ↓, przypis redaktorski, s. 11 i n..
  5. ↑ a b Dionizjusz ↓, 71.
  6. ↑ Ziółkowski 2009 ↓, s. 454.
  7. ↑ Liwiusz ↓, s. 53 i n..
  8. ↑ Liwiusz ↓, s. 54.
  9. ↑ Liwiusz ↓, s. 46.
  10. ↑ Liwiusz ↓, s. 12.
  11. ↑ Owidiusz, Metamorfozy, t. pierwszy [dostęp 2021-05-01] (łac.).
  12. ↑ Pauly's Realencyclopädie der classischen Altertumswissenschaft. T. I/1. Stuttgart: J.B. Metzler, 1893, kol. 1307-1308.
  13. ↑ Słownik kultury antycznej. Grecja – Rzym. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1988, s. 24.

Bibliografia