5 złotych wzór 1975

5 złotych wzór 1975
Państwo

 Polska

Emitent

Narodowy Bank Polski

Typ monety

moneta powszechnego obiegu

Nominał

5 zł

Rocznik

1975, 1976, 1977, 1979, 1980, 1981, 1982, 1983, 1984, 1985

Emisja
Mennica

mennica w Leningradzie,
Mennica Państwowa w Warszawie

Nakład

316 213 102 szt.

Data emisji

3 lipca 1975

Data wycofania

1 stycznia 1995

Projektant

Józef Markiewicz-Nieszcz

Opis fizyczny
Masa

5 g

Średnica

24 mm

Materiał

mosiądz

Rant

ząbkowany

Stempel

zwykły

5 złotych wzór 1975 – moneta pięciozłotowa, wprowadzona do obiegu 3 lipca 1975 r. zarządzeniem z 21 czerwca 1975 r. (M.P. z 1975 r. nr 21, poz. 130), wycofana z dniem denominacji z 1 stycznia 1995 roku, rozporządzeniem prezesa Narodowego Banku Polskiego z dnia 18 listopada 1994 r. (M.P. z 1994 r. nr 61, poz. 541)[1].

Pięciozłotówkę wzór 1975 bito do 1985 roku[2].

Awers

W centralnym punkcie umieszczono godło – orła bez korony, poniżej rok bicia, dookoła napis „POLSKA RZECZPOSPOLITA LUDOWA”, a na monetach bitych od 1979 w Warszawie pod łapą orła pojawił się znak mennicy[2].

Rewers

Na tej stronie monety znajduje się napis „5 ZŁ”, na samym dole, wyłącznie na monetach bitych w Leningradzie, umieszczono znak projektanta J.M-N[1].

Nakład

Monetę bito w mosiądzu na krążku o średnicy 24 mm, masie 5 gramów, z rantem ząbkowanym, według projektu Józefa Markiewicza-Nieszcza, w mennicach w Leningradzie i Warszawie. Nakłady monety w poszczególnych latach przedstawiały się następująco[2]:

Rocznik Mennica Znak mennicy Nakład (sztuk) Uwagi
5 złotych 1975 Leningrad 25 000 000
5 złotych 1976 Leningrad 60 000 000
5 złotych 1977 Leningrad 50 000 000
5 złotych 19781 ? ? ?
5 złotych 1979 Warszawa MW 5 097 500 istnieją monety wybite stemplem lustrzanym2 (nakład 5000 sztuk)[3]
5 złotych 1980 Warszawa MW 10 100 000 istnieją monety wybite stemplem lustrzanym (nakład 5000 sztuk)[4]
5 złotych 1981 Warszawa MW 4 007 600 istnieją monety wybite stemplem lustrzanym (nakład 5000 sztuk)[5]
5 złotych 1982 Warszawa MW 25 379 000 istnieją monety wybite stemplem lustrzanym (nakład 5000 sztuk)[5]
5 złotych 1983 Warszawa MW 30 530 602
5 złotych 1984 Warszawa MW 85 597 600 istnieją odmiany z napisem przybliżonym albo oddalonym od rantu na awersie[6]
5 złotych 1985 Warszawa MW 20 500 800

gdzie:

1 – znana z próbnej wersji miedzioniklowej[7]

2 – bicia roczników stemplem lustrzanym wykonano w Mennicy Państwowej na początku lat 90. XX w. w ramach emisji zestawów rocznikowych monet PRL z lat 1979, 1980, 1981, 1982, 1986, 1987, 1988, 1989, 1990[8]

Opis

W drugiem połowie lat osiemdziesiątych XX w., ze względu na ujednolicenie wzoru awersu monet obiegowych, została zastąpiona pięciozłotówką wzór 1986[1].

Do dnia denominacji z 1 stycznia 1995, moneta krążyła w obiegu razem z pięciozłotówką aluminiową wzór 1958, o średnicy 29 mm, od[2][9]:

  • 1986 r., z pięciozłotówką mosiężną wzoru 1986, o identycznych parametrach metrologicznych (średnicy 24 mm), a od
  • 28 grudnia 1988 r., pięciozłotówką aluminiową wzór 1989, o średnicy 20 mm.

W początkowym okresie w literaturze przedmiotu nie pisano o monecie 5 złotych 1978[10]. Jeszcze w latach dziewięćdziesiątych XX w. została ona jednak włączona do zestawień publikowanych w katalogach, bez podawania wielkości nakładu[2]. Nie ma jednak żadnych oficjalnych informacji ani z Narodowego Banku Polskiego, ani z jakiejkolwiek mennicy, potwierdzających wybicie takiej monety. Na rynku kolekcjonerskim spotyka się czasami 5 złotych 1978 bez znaku mennicy, które jest zazwyczaj przeróbką wcześniejszych roczników, poprzez wklejenie cyfry 8 wyciętej z egzemplarzy z lat osiemdziesiątych[1]. W 2019 r. moneta w wersji próbnej miedzioniklowej, ze znakiem mennicy warszawskiej, pojawiła się na 8. aukcji Gabinetu Numizmatycznego Damiana Marciniaka (pozycja 2457)[7]. W 2020 roku na aukcji Rzeszowskiego Domu Aukcyjnego pojawił się i został sprzedany egzemplarz obiegowy rocznika 1978 z certyfikatem firmy NGC[11].

Wersje próbne

Istnieje wersja tej monety należąca do serii próbnych w niklu (1979) z wypukłym napisem „PRÓBA”, wybita w nakładzie 500 sztuk[2].

W 2006 roku na 35. aukcji Warszawskiego Centrum Numizmatycznego[12] pod numerem 691 po raz pierwszy pojawił się konkurencyjny projekt Wacława Kowalika pięciozłotówki z 1975 r., niewprowadzony do obiegu[13], który nie ma swojego odpowiednika w serii monet próbnych niklowych[14].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c d Jerzy Chałupski, Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część trzecia Rzeczpospolita Polska 1945-1952 Polska Rzeczpospolita Ludowa 1952-1989, 2010.
  2. ↑ a b c d e f Janusz Parchimowicz, Monety polskie, wyd. drugie, Szczecin: Nefryt, 2003, s. 199.
  3. ↑ Janusz Parchimowicz, Polskie monety obiegowe, pamiątkowe i kolekcjonerskie 1949–1990 (Polska Rzeczpospolita Ludowa), wyd. I, Szczecin: Nefryt, 2022, s. 90, ISBN 978-83-87355-01-2.
  4. ↑ Janusz Parchimowicz, Polskie monety obiegowe, pamiątkowe i kolekcjonerskie 1949–1990 (Polska Rzeczpospolita Ludowa), wyd. I, Szczecin: Nefryt, 2022, s. 91, ISBN 978-83-87355-01-2.
  5. ↑ a b Janusz Parchimowicz, Polskie monety obiegowe, pamiątkowe i kolekcjonerskie 1949–1990 (Polska Rzeczpospolita Ludowa), wyd. I, Szczecin: Nefryt, 2022, s. 92, ISBN 978-83-87355-01-2.
  6. ↑ Janusz Parchimowicz, Polskie monety obiegowe, pamiątkowe i kolekcjonerskie 1949–1990 (Polska Rzeczpospolita Ludowa), wyd. I, Szczecin: Nefryt, 2022, s. 93–95, ISBN 978-83-87355-01-2.
  7. ↑ a b Próba MIEDZIONIKIEL 5 złotych 1978 – RZADKOŚĆ st. 1/1- | Archiwum Gabinetu Numizmatycznego D. Marciniak [online], archiwum.gndm.pl [dostęp 2020-03-29] [zarchiwizowane z adresu 2020-03-29] (pol.).
  8. ↑ Janusz Parchimowicz, Polskie monety obiegowe, pamiątkowe i kolekcjonerskie 1949–1990 (Polska Rzeczpospolita Ludowa), wyd. I, Szczecin: Nefryt, 2022, s. 292–337, ISBN 978-83-87355-01-2.
  9. ↑ Janusz Parchimowicz, Polskie monety obiegowe, pamiątkowe i kolekcjonerskie 1949–1990 (Polska Rzeczpospolita Ludowa), wyd. I, Szczecin: Nefryt, 2022, s. 86–100, ISBN 978-83-87355-01-2.
  10. ↑ Czesław Kamiński, Ilustrowany katalog monet polskich 1916-1987, wyd. VII zmienione i uzupełnione, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1988, s. 70.
  11. ↑ PRL, 5 złotych 1978 - PRÓBA RZADKOŚĆ - NGC XF [online], OneBid [dostęp 2024-09-10] (pol.).
  12. ↑ WCN, Warszawskie Centrum Numizmatyczne aukcja 35 – katalog, 2006.
  13. ↑ WCN :: Archiwum :: 35/691 [online], wcn.pl [dostęp 2017-09-30].
  14. ↑ Janusz Parchimowicz, Polskie monety próbne 1949–1990 (Polska Rzeczpospolita Ludowa), wyd. I, Szczecin: Nefryt, 2018, s. 42–581, ISBN 978-83-87355-88-3.

Linki zewnętrzne