5 Wileński Pułk Artylerii Lekkiej

5 Pułk Artylerii Lekkiej
	Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1941
Nazwa wyróżniająca	Wileński
	Tradycje
Rodowód	5 Pułk Artylerii Lekkiej (PSZ)
	Dowódcy
Pierwszy	ppłk dypl. Tadeusz Sheybal
Ostatni	płk dypl. Kazimierz Kuś
	Działania zbrojne
	kampania włoska
	Organizacja
Dyslokacja	Pordenone (II 1946)
Rodzaj wojsk	Artyleria
Podległość	5 Kresowa; Dywizja Piechoty

5 Wileński Pułk Artylerii Lekkiej (5 pal) – oddział artylerii lekkiej Polskich Sił Zbrojnych.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Pułk wchodził w skład 5 Kresowej Dywizji Piechoty. Zalążki stanowili przede wszystkim artylerzyści z 5 Dywizji Piechoty reorganizującej się Armii Andersa. Sformowany został w Tatiszczewie na bazie organicznego pułku artylerii. W związku z przegrupowaniem armii na południe ZSRR 20 stycznia 1942 roku 5 pal przebazował się do Dżalalabadu w Kirgistanie. W marcu 1942 roku pułk wydzielił do CWArt. w Kara-Suu dwie baterie, wyposażone zgodnie z etatem. W pułku pozostały sztaby 2 dywizjonów i 4 baterie. Zreorganizowano więc dywizjony dwubateryjne, co również miało na celu przystosowanie do przyszłych etatów brytyjskich. Część żołnierzy pochodziła także z rozformowanego 8 pal. W ostatnim okresie pobytu w Związku Sowieckim zaczęto intensywnie szkolić kierowców. 2 sierpnia pułk rozpoczął przygotowania do odejścia do Krasnowodska w związku z rozpoczętą ewakuacją do Iranu, a następnie do Iraku.

Wiosną 1943 pułk stacjonował na północ od Kirkuku.

Po wojnie pułk, będąc w składzie wojsk okupacyjnych, pełnił między innymi służbę wartowniczą. W lutym 1946 ochraniał obiekty wojskowe i komunikacyjne w rejonie Pordenone^[2].

Skład organizacyjny

Dowództwo

3 x dywizjon artylerii
- 2 x bateria artylerii

Stan pułku na dzień 1 kwietnia 1942:

oficerów – 60,
podoficerów – 319,
kanonierów – 963.

Stan pułku na sierpień 1943 r.^[3]:

Dowództwo pal-u nie posiadało organów sztabowych. Funkcje te wykonywali: adiutant; oficer informacyjny; oficer ds. kwatermistrzowskich.

Wileńscy artylerzyści

Z tym tematem związana jest kategoria: oficerowie 5 Wileńskiego Pułku Artylerii Lekkiej.

dowódcy:

ppłk dypl. Leon Tadeusz Sheybal (13 IX 1941 - 26 VII 1943^[4])^[5]

ppłk /płk/ Tadeusz Wirth (do 1 V 1945)^[6]

płk dypl. Kazimierz Kuś (do 5 V 1947)

zastępcy dowódcy:

mjr Mieczysław Saraszewski^[5]
mjr Wojciech Biliński
mjr Gustaw Różycki^[6]
mjr Józef Rydzewski
mjr Jerzy Janasiewicz

Dowódca I dywizjonu:

mjr Wojciech Biliński^[5]

Dowódca II dywizjonu:

kpt. Józef Rydzewski^[5]

Dowódca III dywizjonu:

kpt. Bolesław Gustaw Różycki^[5]

Obsada pułku według stanu na dzień 1 stycznia 1945

dowódca - płk Tadeusz Wirth
zastępca - mjr Józef Rydzewski
adiutant – por. Stanisław Paczoski^[6]
oficer obserwacyjny - ppor. Eugeniusz Kaźmierczak
oficer zwiadowczy - ppor. Kazimierz Zamojski
dowódca I dywizjonu – kpt. Wacław Trawiński^[6]
- 1 bateria - por. Leonidas Kulbicki
- 2 bateria - por. Aleksander Wiejak
dowódca II dywizjonu – kpt. Zygmunt Zwolanowski^[6]
- 3 bateria - por. Józef Drozdowski
- 4 bateria - por. Felicjan Wieczorek
dowódca III dywizjonu – kpt. Honoriusz Halicki^[6]
- 5 bateria - por. Włodzimierz Strzałkowski
- 6 bateria - por. Lesław Korzeniowski

Kawalerowie Orderu Virtuti Militari

Order Virtuti Militari

ppłk Tadeusz With

mjr. Józef Rydzewski

mjr. Jerzy Janasiewicz

kpt. Różyczki Gustaw

kpt Wacław Trawiński

por. Tadeusz Ciundzielewicz

por. Włodzimierz Strzałkowski

por. Leon Masłowski

por. Aleksander Wiejak

por. Witold Piechowski

por. Leonidas Kulbicki

ppor. Zygmunt Mioduszewski

ppor. Eugeniusz Kaźmierczak

plut. Stanisław Bykowski

kpr. Emil Kornacki

kpr. Julian Zawiła

kan. Jerzy Romanowski

kpr. Stefan Łukasiewicz

kan. Bogdan Mikołaj

kan. Eliasz Paszko

Przypisy

↑ Żak 2014 ↓, s. 125.
↑ Żak 2014 ↓, s. 143.
↑ Szczurowski 2001 ↓, s. 278.
↑ Suchcitz (red.) 2012 ↓, s. 10, 61,87.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Polak 2004 ↓, s. 121.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Blum i in. 1990 ↓, s. XXIII.

Bibliografia

Maciej Szczurowski: Artyleria Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie w II wojnie światowej. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2001. ISBN 83-7174-918-X.
Piotr Żaroń: Armia Polska w ZSRR, na Bliskim i Środkowym Wschodzie, Warszawa 1981
Aleksander Blum, Maciej Przedrzymirski, Jerzy Wisz, Jan Paśnicki: Artyleria polska Bitwa o Bolonię 1945. Materiały do Księgi Pamiątkowej Artylerii Polskiej na Zachodzie 1940-1945. Londyn: Koło Oficerów Artylerii, 1990.
Jan Partyka: Odznaki i oznaki PSZ na Zachodzie 1939–1945. Wojska Lądowe. Rzeszów: Wydawnictwo Libri Ressovienses, 1997. ISBN 83-902021-9-0.
Jakub Żak: Nie walczyli dla siebie. Powojenna odyseja 2 Korpusu Polskiego. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2014. ISBN 978-83-7399-621-2.
5 Dywizja Piechoty w dziejach oręża polskiego. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1997. ISBN 83-87103-20-9.
Andrzej Suchcitz (red.): 5 Kresowa Dywizja Piechoty 1941-1947. Zarys dziejów. Londyn: Fundusz Pomocy Wdowom, Sierotom i Inwalidom 5 Kresowej Dywizji Piechoty, 2012. ISBN 978-0-9559724-0-9.
MichałM. Polak MichałM., Grot - Zeszyty Historyczne nr 18/19 2004.„Obsada dowództw Armii Polskiej na Wschodzie według stanu na 1 stycznia 1943 r.”, Leszno: Wydawnictwo Instytutu im. gen. Stefana „Grota” Roweckiego w Lesznie, 2004, ISSN 1509-9792 .