4 lipca 1944 r. we wsi Wólka Czulczycka pod Chełmemsformowany został 25 pułk artylerii samobieżnej. Jednostka zorganizowana została według sowieckiego etatu nr 010/461, w składzie 1 Korpusu Pancernego[1]. Zaprzysiężenia dokonano prawdopodobnie w październiku 1944[1].
2 lipca 1946 otrzymał nazwę wyróżniającą „Drezdeński”[4] i został odznaczony Orderem Krzyża Grunwaldu III klasy[5]. 19 lutego 1947 przeformowany na 25 Drezdeński pułk artylerii pancernej. Po wojnie stacjonował w Opolu, a od września 1947 w Żarach. W lipcu 1948 przeszedł do Żagania.
Rozkaz Dowódcy Wojsk Lądowych nr 0013/Panc z 22 kwietnia 1949 nakazywał dowódcy OW-IV w terminie do 1 lipca 1949 rozformować 25 Drezdeński pułk artylerii pancernej. Zgodnie z rozkazem pułk miał przekazać 12 dział ISU-122 wraz z załogami do 6 pułku czołgów i 12 dział ISU-122 wraz z załogami do 2 pułku czołgów[6].
sztab z plutonem dowodzenia (4 transportery Universal Carrier) i plutonem saperów;
kwatermistrzostwo z kompanią zabezpieczenia technicznego (w składzie plutony transportowy, pluton amunicyjny, pluton remontowy i drużyna gospodarcza) a także z plutonem sanitarnym;
Na mocy rozkazu z 3 lutego 1945 pułk przeszedł z rejonu formowania do Mszczonowa pod Żyrardowem, a następnie 5 marca przemaszerował do rejonu Myśliborza i Dąbrowy, a następnie w okolice Oleśnicy i Dobroszyc, a 7 kwietnia przeszedł do Dobrej pod Bolesławcem. 14 kwietnia pułk zajął stanowiska ogniowe w rejonie Prędowic celem wzięcia udziału w artyleryjskim przygotowaniu, które poprzedziło forsowanie Nysy Łużyckiej.
Na mocy rozkazu z 15 kwietnia pułk otrzymał zadanie wzmocnienia dwiema bateriami 3 Brygady Pancernej i po sforsowaniu Nysy ześrodkować się w rejonie Geheege, następnie zachować gotowość do odparcia przeciwuderzeń nieprzyjaciela z kierunku północnego. 16 kwietnia pułk przekroczył rzekę i przesuwał się w kierunku Biehain, Geheege, Niesky. 18 kwietnia osiągnął Gutta i następnie zajął stanowiska ogniowe w rejonie Moholz, Diehsa. W nocy 21 kwietnia pułk oderwał się od przeciwnika i uderzył w kierunku Diehsa, Welka, Bischofswerda by 22 kwietnia osiągnąć rejon Fischbach, Arnsdorf. Po otrzymaniu rozkazu dowódcy 1 KPanc zawrócił spod Radeberg i przeszedł na stanowiska pod Welka z zadaniem odparcia ataku niemieckiego z kierunku Budziszyna przeprowadzonego 23 kwietnia. 24 kwietnia jedną baterią wzmocnił 3 Brygadę Pancerną, a pozostałymi siłami zajął stanowiska ogniowe w rejonie Kronerstchen, Bochna, Quoos wykonując zadanie niedopuszczenia do przerwania się nieprzyjaciela z kierunku Kaln, Luttowitz. 26 kwietnia został podporządkowany 8 Dywizji Piechoty celem wzmocnienia obrony na odcinku Crostwitz, Grosswelka, Luppen, Lubrau. W tym dniu poległ w walce dowódca pułku płk Piotr Fizin. 28 kwietnia pułk wspierał ogniem jednostki 5 Dywizji Piechoty ze stanowisk w rejonie Konigswartha.
W związku z przygotowaniem do operacji praskiej pułk przeszedł 5 maja do odwodu 1 Korpusu Pancernego i zgrupował się w rejonie Truppen w gotowości do pościgu za nieprzyjacielem w kierunku Bischofswerda. Następnego dnia pułk przeprowadził natarcie na Neustadt, Bad Schandau i 10 maja zgrupował się w rejonie Mělnika. 13 maja otrzymał rozkaz przejścia z Mělnika do Bolesławca, a 18 maja nakazano mu ześrodkowanie się w rejonie Kalisza, gdzie przybył 22 maja i rozmieścił się w m. Dembie[1].
Sztandar pułku
Sztandar ufundowany został przez społeczeństwo Mszczonowa. Po jego odbiór na początku kwietnia 1945 roku udała się do Mszczonowa delegacja pułku, która przywiozła sztandar na front[9].
Opis sztandaru
Płat o wymiarach 116 x 110 cm, obszyty z trzech stron żółtą frędzlą przymocowany do drzewca za pomocą sześciu tasiemek biało-karmazynowych. Drzewce z jasnego politurowanego drewna. Grot w kształcie orła wspartego na mosiężnej gałce[9].
Strona główna
Na karmazynowym tle aplikowany z białego aksamitu i haftowany srebrno-złotą nicią orzeł[a]. Nad orłem i pod nim napisy haftowane żółtą nicią ze złotym obrzeżeniem: "HONOR I OJCZYZNA 1945 R DAR OBYWATELI M. MSZCZONOWA"[9].
Strona odwrotna;
Na białym tle aplikowany czarny Krzyż Virtuti Militari z obrzeżeniem ze złotej taśmy i ozdobami na rogach. Pośrodku krzyża, na karmazynowym tle w kształcie koła, aplikowany z białego aksamitu i haftowany srebrną nicią, orzeł trzymający w szponach berło i jabłko. Wokół orła napis haftowany pomarańczową nicią: "25 PUŁK ARTYLERII SAMOCHODOWEJ CIĘŻKIEJ". Na ramionach krzyża haftowany napis: "VIRTUTI MILITARI". W rogach haftowane zielono-brązowo-złotą nicią wieńce dębowe[9]
Tradycje
Zgodnie z rozkaz nr 025/MON z 30 września 1967 w sprawie przekazania jednostkom wojskowym historycznych nazw i numerów oraz ustanowienia dorocznych świąt jednostek Dz. Roz. Tjn. MON Nr 10, poz. 53, tradycje 25 Drezdeńskiego pułku artylerii pancernej przyjął 25 Drezdeński pułk czołgów średnich ze Szczecina.
Wanda Bigoszewska, Henryk Wiewióra: Sztandary ludowego Wojska Polskiego 1943 - 1974. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1974.
Kazimierz Kaczmarek: Druga Armia Wojska Polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978.
Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945–1960: skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń, Łysomice: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6.
Stanisław Komornicki: Wojsko Polskie: krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. 3, Regularne jednostki ludowego Wojska Polskiego: formowanie, działania bojowe, organizacja, uzbrojenie, metryki jednostek kawalerii, wojsk pancernych i zmotoryzowanych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1987. ISBN 83-11-07419-4.
Magnuski, Janusz: Wozy bojowe LWP : 1943-1983. Magnuski, Janusz. Warszawa: Wydaw. Min. Obrony Narodowej, 1985. ISBN 83-11-06990-5. Brak numerów stron w książce
Paweł Piotrowski: Śląski Okręg Wojskowy : przekształcenia organizacyjne, 1945-1956. Warszawa: Wydaw. TRIO : Instytut Pamięci Narodowej, 2003. ISBN 83-88542-53-2.
