20 kopiejek – 40 groszy (1842–1850)

Państwo	Imperium Rosyjskie
Typ monety	moneta obiegowa
Nominał	20 kopiejek – 40 groszy
Rocznik	1842, 1843, 1844, 1845, 1846, 1848, 1850
Emisja
Mennica	Warszawa
Nakład	215 042 sztuk
Data emisji	15 października 1841
Opis fizyczny
Masa	4,1 g
Średnica	22 mm
Materiał	srebro Ag868
Rant	skośnie ząbkowany
Stempel	zwykły

20 kopiejek – 40 groszy (1842–1850) – dwunominałowa moneta o wartości dwudziestu kopiejek i jednocześnie czterdziestu groszy, przygotowana dla Królestwa Kongresowego w konsekwencji ukazu carskiego z 15 października 1841 r., unifikującego z dniem 1 stycznia 1842 r^[1]. systemy monetarne Królestwa i Imperium Rosyjskiego. Była monetą obiegową na całym obszarze Imperium. Bito ją w mennicy w Warszawie, w srebrze, w latach 1842–1850, według rosyjskiego systemu wagowego – zołotnikowego, opartego na funcie rosyjskim^[2][3][4][5].

Na tej stronie umieszczono orła cesarstwa rosyjskiego – dwugłowy orzeł z trzema koronami, w prawej łapie trzyma miecz i berło, w lewej jabłko królewskie, na piersi tarcza herbowa ze Św. Jerzym na koniu powalającym smoka, wokół tarczy łańcuch z krzyżem Św. Andrzeja, na skrzydłach orła sześć tarcz z herbami – z lewej strony Kazania, Astrachania, Syberii, z prawej strony Królestwa Polskiego, Krymu i Wielkiego Księstwa Finlandii^[6]. Na dole, po obu stronach ogona orła, znajduje się znak mennicy w Warszawie – litery M W^[7].

Na tej stronie w wieńcach laurowym (z lewej) i dębowym (z prawej) przewiązanych wstążką u dołu, umieszczono nominał „20", pod nim „КОПѢЕКЪ”, poniżej nominał „40", pod nim „GROSZY”, poniżej rok bicia: 1842, 1843, 1844, 1845, 1846, 1848 lub 1850. Wieńce laurowy i dębowy składają się z sześciu kępek każdy. W wieńcu laurowym umieszczono po kolejnych kępkach jagody – licząc od góry po pierwszej jedna, po drugiej dwie, po trzeciej trzy, po czwartej i piątej po dwie jagody. W wieńcu dębowym umieszczono po kolejnych kępkach żołędzie – licząc od góry po pierwszej jeden, po drugiej dwa, po trzeciej jeden, po czwartej i piątej po dwa żołędzie^[7]. Rysunek rewersu został zmodyfikowany w 1848 r. Zmianie uległa wtedy między innymi konfiguracja jagódek i żołędzi, która dla roczników 1848 i 1850 przedstawiała się następująco^[8][9]:

• w wieńcu laurowym – po wszystkich kępkach po dwie jagody,
• w wieńcu dębowym – po wszystkich kępkach po dwa żołędzie.

W roczniku 1850 pojawiły się trzy różne rysunki wstążki łączącej wieńce laurowy i dębowy^[8]:

• pojedyncza
• podwójna
• podwójna z dodatkowym żołędziem i jagodą.

Monetę bito w mennicy w Warszawie, w srebrze próby 868, na krążku o średnicy 22 mm, masie 4,1 grama, z rantem skośnie ząbkowanym. Według sprawozdań mennicy w latach 1842–1850 w obieg wypuszczono 215 042 monet^[4].

Stopień rzadkości poszczególnych roczników i typów monet przedstawiono w tabeli:

Rocznik	Cechy odmiany rewersu	Stopień rzadkości	Szacowana liczba egzemplarzy	Uwagi	Zdjęcie
20 kopiejek – 40 groszy 1842		R2[10]	3001–15 000
20 kopiejek – 40 groszy 1843		R2[11]	3001–15 000	ogon orła jak w 1842[8]
20 kopiejek – 40 groszy 1844		R2[12]	3001–15 000	ogon orła zbliżony do 1848[8]
20 kopiejek – 40 groszy 1845		R2[13]	3001–15 000	ogon orła jak 1842[8]
20 kopiejek – 40 groszy 1846		R8[14]	2–3	ogon orła zbliżony do 1848[8]
20 kopiejek – 40 groszy 1848		R2[15]	3001–15 000	nowy ogon orła[8]
20 kopiejek – 40 groszy 1850	pojedyncza wstążka	R2[16]	3001–15 000
	podwójna wstążka	R2[16]	3001–15 000
	podwójna wstążka z jagodą i żołędziem	R2[16]	3001–15 000

Ponieważ daty na monecie mieszczą się w latach panowania Mikołaja I, więc w numizmatyce rosyjskiej zaliczana jest do kategorii monet tego cara^[9].

Liczba znanych odmian łącznie z wszystkich lat bicia wynosi 9^[17]

• 25 kopiejek – 50 groszy (1842–1850)
• 20 kopiejek 1857 MW
• monety rosyjsko-polskie
• moneta dwunominałowa
• monety zaboru rosyjskiego
• tabela cennikowa Bolcewicza

• Kuriański A.:Dwunominałowe monet z lat 1832–1850 bite dla Królestwa Kongresowego, Multi-Print, Warszawa, 2018, ISBN 978-83-918397-1-3