PROFILPELAJAR.COM

1 złoty 1932 Polonia
Państwo	Polska
Emitent	Mennica Państwowa
Typ monety	moneta próbna kolekcjonerska
Nominał	1 złoty
Rocznik	1932
	Emisja
Mennica	Mennica Państwowa
Nakład	120 szt. (srebro); 100 szt. (brąz)
Projektant	Antoni Madeyski
	Opis fizyczny
Masa	3,4 grama (srebro); 3,2 grama (brąz)
Średnica	20 mm
Materiał	srebro, brąz
Rant	ząbkowany
Stempel	zwykły

1 złoty 1932 Polonia – moneta próbna okresu złotowego II Rzeczypospolitej, wybita według projektu Antoniego Madeyskiego, który zajął drugie miejsce w konkursie przeprowadzonym w 1925 r. na projekt złotych polskich monet^[1]^[2].

Rys historyczny

Na początku 1925 r. rozpisano nowy konkurs na projekt złotych polskich monet obiegowych. Drugie – nagrodzone miejsce zajął projekt Antoniego Madeyskiego przedstawiający profil głowy kobiety w chuście i w wieńcu z koniczyny na tle kłosów pszenicy – w zamyśle artysty była to zapewne Polonia – personifikacja Polski^[3]^[4]. Według tego projektu z datą 1925 została wybita przez Mennicę Państwową próbna 20-złotówka^[1].

W latach trzydziestych XX w. z projektu rewersu Madeyskiego skorzystano dla monet obiegowych: 2, 5 oraz 10 złotych^[5] oraz wykorzystano go do wybicia próbnej monety kolekcjonerskiej o nominale 1 złoty^[2].

Awers

Na tej stronie umieszczono godło – orła w koronie, z prawej strony pod łapą orła herb Kościesza – znak mennicy w Warszawie, poniżej orła data – „1932”, na dole napis: „1 ZŁOTY 1”, dookoła w otoku: „RZECZPOSPOLITA POLSKA”^[6]. Rysunek awersu jest zgodny rysunkami obiegowych 2-, 5- i 10-złotówek z rewersem Polonia^[7].

Rewers

Na tej stronie monety znajduje się lewy profil głowy kobiety w wianku na tle promieni słonecznych w formie zboża, z lewej strony u dołu wypukły napis „PRÓBA”^[7].

Opis

Monetę wybito według projektu Antoniego Madeyskiego, w Mennicy Państwowej, z rantem ząbkowanym, stemplem zwykłym, na krążku o średnicy 20 mm w^[8]:

srebrze (masa 3,4 grama, nakład 120 szt.),
brązie (masa 3,2 grama, nakład 100 szt.).

W okresie międzywojennym utrwaliła się w części społeczeństwa potoczna opinia iż kobieta na rewersie to królowa Jadwiga, gdyż Madeyski wykonał również sarkofag tej królowej dla katedry wawelskiej. Według tradycji obowiązującej w rodzinie artysty utrwalił on w tym wizerunku idealizowany portret swej siostrzenicy – Wandy Syrokomskiej-Petraźyckiej. Zgodnie z innymi relacjami modelką była Janina Żółtowska (która przed I wojną światową odwiedziła Madeyskiego w rzymskiej pracowni), późniejsza żona Ludwika Hieronima Morstina, w 1923 r. polskiego attaché wojskowego w Rzymie, przyjaciela Madeyskiego. Podobno rezultatem odnowionej po latach znajomości było między innymi to, że artysta w 1925 r. stanął do konkursu na projekt polskiej monety złotej, w którym utrwalił urodę modelki w profilu podobnym do profilu królowej Jadwigi z sarkofagu wawelskiego. Być może więc w potocznej opinii była i część prawdy, iż na monecie tej widniała głowa królowej Polski^[4].

Pod koniec drugiego dziesięciolecia XXI w. ze znanych monet II Rzeczypospolitej złotówka próbna 1932 Polonia jest^[9]:

jedyną próbną złotówką z lat trzydziestych XX w.,
jednym z pięciu nominałów wybitych z rewersem Polonia autorstwa Antoniego Madeyskiego, obok:
- próbnej 20 złotych 1925 Polonia,
- obiegowej 2 złote wzór 1932 Polonia,
- obiegowej 5 złotych wzór 1932 Polonia,
- obiegowej 10 złotych wzór 1932 Polonia,
jedną z dziewięciu złotówek, obok:
- obiegowej złotówki wzoru 1924 – projektu Tadeusza Breyera,
- próbnej 1 złoty 1928 Wieniec zbożowy – projektu Józefa Aumillera,
- próbnej 1 złoty 1928 Wieniec dębowy – projektu Józefa Aumillera,
- próbnej 1 złoty 1928 Wieniec kwiatowy przewiązany – projektu Józefa Aumillera,
- próbnej 1 złoty 1928 Wieniec kwiatowy nieprzewiązany – projektu Józefa Aumillera,
- próbnej 1 złoty 1929 Wieniec kwiatowy nieprzewiązany – awers projektu M.Kotarbińskiego, rewers projektu Józefa Aumillera,
- obiegowej złotówki z 1929 – projektu M.Kotarbińskiego.
- wersji próbnej o średnicy 20 mm obiegowej złotówki 1929 z napisem „PRÓBA” – projektu M. Kotarbińskiego.

Odmiany

W drugim dziesięcioleciu XXI w. znane są następujące odmiany o nieznanym nakładzie, bite w srebrze^[2]:

z dobitym na samym dole rewersu drugim, tym razem wklęsłym, napisem „PRÓBA”,
bez jakiekolwiek napisu „PRÓBA”,
jedynie z wklęsłym napisem „PRÓBA”,
jedynie z wklęsłym napisem „PRÓBA” i bez roku na awersie (średnica 18 mm, masa 3,5 grama).

Ciekawostki

W początku XXI w. Mennica Polska w ramach serii: „240 lat Mennicy Polskiej” wydała blister: „Złotówki okresu międzywojennego, Oficjalne repliki mennicze” zawierający repliki monet jednozłotowych II Rzeczypospolitej, w tym między innymi replikę monety 1 złoty 1932 Polonia^[4].

Zobacz też

Przypisy

↑ ^a ^b Mennica PolskaM.P. S.A. Mennica PolskaM.P., Blister: Repliki monet polskich według projektów z okresu międzywojennego – Głowa Kobiety, „240 lat Mennicy Polskiej”, Warszawa, s. 2 .
↑ ^a ^b ^c JanuszJ. Parchimowicz JanuszJ., Monety Rzeczypospolitej polskiej 1919 – 1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 136–139, ISBN 978-83-87355-65-4 .
↑ JerzyJ. Chałupski JerzyJ., Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, wyd. pierwsze, Sosnowiec 2008, s. 231, ISBN 83-912223-4-9 .
↑ ^a ^b ^c Mennica PolskaM.P. S.A. Mennica PolskaM.P., Blister: Złotówki okresu międzywojennego, „240 lat Mennicy Polskiej”, Warszawa, s. 6 .
↑ JerzyJ. Chałupski JerzyJ., Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, wyd. pierwsze, Sosnowiec 2008, s. 173, ISBN 83-912223-4-9 .
↑ JanuszJ. Parchimowicz JanuszJ., Monety Rzeczypospolitej polskiej 1919 – 1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 250–253, ISBN 978-83-87355-65-4 .
↑ ^a ^b JanuszJ. Parchimowicz JanuszJ., Monety Rzeczypospolitej polskiej 1919 – 1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 33, 44–45, 50–51, 136–139, ISBN 978-83-87355-65-4 .
↑ JanuszJ. Parchimowicz JanuszJ., Monety Rzeczypospolitej polskiej 1919 – 1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 137–137, ISBN 978-83-87355-65-4 .
↑ JanuszJ. Parchimowicz JanuszJ., Monety Rzeczypospolitej polskiej 1919 – 1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 16–60, 64–278, ISBN 978-83-87355-65-4 .