Møn

Møn
Møns Klint
Møns Klint
Geografi
Stad Austersjøen, sør for Sjælland
Koordinatar 54°59′N 12°21′E

Areal 237,47 km²

Høgaste punkt Aborrebjerg (143 moh.)

Administrasjon
Land Danmark
Kommune Vordingborg kommune

Demografi
Folketal 11 700 (2006)
Folketettleik 49 /km²

Møn er ei øy like sør for Sjælland i Danmark. Øya har eit areal på 237,47 km² med eit folketal på 11 700 (2006).

Mellom Sjælland og Møn ligg Ulvsund, og mellom Møn og Falster i vest ligg Grønsund. Møn er kjend som ein naturskjønn stad med fine badestrender, kyrkjer med kalkmaleri (Elmelundemesteren) og Møns Klint. Den største byen på Møn er Stege, og her finn eit av dei best bevarte festningsanlegga i Norden. Mølleporten i Stege frå slutten av 1400-talet er ein bevart byport frå mellomalderen. Bak voldanlegget kan ein sjå eit autentisk kjøpmannsmiljø.

Møn er forbunde med Sjælland via Dronning Alexandrines Bro. Nord for Møn ligg den litle øya Nyord, og mellom Møn og Sjælland i Stege Bugt ligg òg øya Lindholm, der Statens Veterinære Institut for Virusforskning er plassert.

Historie

I den Eldre Edda vert det snakka om ein stad, som ein meiner kan vere Møn. Etter segna herska to vetter på Møn. Den eine, Jøjin Opsal, budde på Høge Møn, og den andre, Grøn, på Vestmøn, der Grønsund er kalla opp etter han.

I mellomalderen var Møn økonomisk viktig på grunn av sildefisket i Øresund og fordi ho låg nær markedet i Skåne. Både Stege og Borre var kjøpstader og viktig byar. Steges borg, Stegeborg eller Stegehus var ein av dei viktigaste festningane i landet.

Etter at Møn vart plyndra av vendarane, vart øya under Valdemar den Store utgangspunkt for tokt til Venden. I 1252 erobra tyskaren Henrik av Æmelthorp Møn, og i 1289 vart øya åteken av fredlause og nordmenn. Under Lübeck sin krig mot kong Hans vart Borre øydelagd, medan Stege under Anders Bille slo åtaket tilbake. Under Grevefeiden slutta mønbuarane seg til opprørarane, og innbyggjarane i Stege erobra Stegehus og øydela det.

I svenskekrigen 1658—60 forsvarte Møn seg lenge, først under Just Ebel og seinare under Hans Schrøder (seinare adla som Løwenhielm). Til slutt gjekk svenskane i land frå Bogø og slo forsvararane ved Lille Damme. Møn vart plyndra og reiste seg berre langsomt etter dette tapet.

I 1664 vart Møn pantsett til den nederlandske kjøpmannen Gabriel Marselis, og etter at han døydde i 1672 overtok sonen Vilhelm (adla under namnet Gyldencrone) øya. I 1684 vart pantet innløyst.

I 1685 vart hestegarden lagt til Møn, og leiaren for garden, Samuel Christoph von Plessen, vart òg amtmann på øya. Dette gjorde at det gjekk enno meir nedover for Møn. Jord vart konfiskert frå bøndene, slik at det kunne dyrkast gras, i tillegg til at bøndene var plyndra. Då øya var heilt utpint, måtte garde i 1697 flytte. Plessen måtte opp i retten, vart dømd, og døydde i fengsel i 1704.

I 1696 vart stavnsbandet oppheva på Møn med det vilkåret at bønder som hadde meir enn ein son, skulle la ein son utdanne seg innan sjømannskap. Derfor vart det oppretta navigasjonsskule i Stege i 1701, men i 1727 vart denne flytta til København.

I 1769 vart det mønske krongodset delt opp i fem hovudgardar og lagt ut for sal. Bøndene prøvde sjølv å kjøpe dei, noko som berre delvis lukkast, sidan omkring halvparten av bøndene vart festebønder ved dei fem nye godsa: Marienborg, Nordfelt, Klintholm, Liselund og Ålebækgård.

På byrjinga av 1900-talet budde det om lag 14 000 menneske på øya, men i løpet av dei siste hundre åra fall folketal, som på så mange andre øyar. Folketalet har derimot halde seg konstant sidan 1970-åra.

Kjelder

Read other articles:

The Trench (Dix)

Painting by Otto Dix This article includes a list of general references, but it lacks sufficient corresponding inline citations. Please help to improve this article by introducing more precise citations. (June 2020) (Learn how and when to remove this template message) Black and white photograph of The Trench The Trench (German: Der Schützengraben), but earlier known as Das Kriegsbild (The War Picture) or simply Der Krieg (The War), was an oil painting by the German artist Otto Dix. The large...

 

Lim Yew Hock

Malaysian politician In this Chinese name, the family name is Lim. HajiOmar Lim Yew Hock林有福Chief Minister of SingaporeIn office8 June 1956 – 3 June 1959MonarchElizabeth IIGovernorRobert BlackWilliam GoodeDeputyAbdul Hamid JumatPreceded byDavid MarshallSucceeded byLee Kuan Yew (Prime Minister of Singapore)2nd Leader of the OppositionIn office1 July 1959 – 3 September 1963Prime MinisterLee Kuan YewPreceded byLee Kuan YewSucceeded byLim Huan BoonChairman of the Singap...

 

David Attenborough

Untuk kapal penelitian Antarktika, lihat RRS Sir David Attenborough. SirDavid AttenboroughOM CH CVO CBE FRS FLS FZS FSA Attenborough di acara pembukaan Weston Library, Maret 2015LahirDavid Frederick Attenborough8 Mei 1926 (umur 97)Isleworth, Middlesex, InggrisKebangsaanBritania RayaAlmamaterUniversitas Cambridge (BA)Pekerjaan Penyiar sejarawan alam presenter Tahun aktif1952–sekarangGelarRedaktur BBC2 (1965-1969)Presiden Royal Society for Nature Cons...

Rumah Literasi Kreatif

Artikel ini perlu diwikifikasi agar memenuhi standar kualitas Wikipedia. Anda dapat memberikan bantuan berupa penambahan pranala dalam, atau dengan merapikan tata letak dari artikel ini. Untuk keterangan lebih lanjut, klik [tampil] di bagian kanan. Mengganti markah HTML dengan markah wiki bila dimungkinkan. Tambahkan pranala wiki. Bila dirasa perlu, buatlah pautan ke artikel wiki lainnya dengan cara menambahkan [[ dan ]] pada kata yang bersangkutan (lihat WP:LINK untuk keterangan lebih lanjut...

 

Red Bull RB19

Red Bull RB19 La RB19 di Max Verstappen al Red Bull Ring Descrizione generale Costruttore  Red Bull Racing Categoria Formula 1 Squadra Oracle Red Bull Racing Progettata da Adrian NeweyPierre WachéRob MarshallBen WaterhouseCraig SkinnerJerome LafrageEdward AvelingEnrico Balbo Sostituisce Red Bull RB18 Sostituita da Red Bull RB20 Descrizione tecnica Meccanica Telaio Monoscocca in fibra di carbonio Motore Honda RBPTH001 1.6 V6 a 90° turbo ibrido Trasmissione Cambio sequenziale a 8 rappor...

 

Danil Prucev

Danil Prucev Nazionalità  Russia Altezza 172 cm Peso 64 kg Calcio Ruolo Centrocampista Squadra  Spartak Mosca Carriera Giovanili  Čertanovo Squadre di club1 2018 Čertanovo-25 (0)2017-2020 Čertanovo57 (2)2020 Kryl'ja Sovetov Samara6 (0)2020-2021 Soči20 (0)2021-2022 Kryl'ja Sovetov Samara17 (0)2022- Spartak Mosca40 (2) Nazionale 2017 Russia U-173 (1)2018-2019 Russia U-193 (0)2023- Russia3 (1) 1 I due numeri indicano le presenze e le reti segnat...

YIPF3

YIPF3 المعرفات الأسماء المستعارة YIPF3, C6orf109, FinGER3, KLIP1, dJ337H4.3, Yip1 domain family member 3 معرفات خارجية الوراثة المندلية البشرية عبر الإنترنت 609775 MGI: MGI:106280 HomoloGene: 9117 GeneCards: 25844 علم الوجود الجيني الوظيفة الجزيئية • ‏GO:0001948، ‏GO:0016582 ربط بروتيني المكونات الخلوية • سيتوبلازم• مكون تكاملي للغشاء...

 

Sam Waterston

Sam Waterston alla cerimonia per ricevere una stella nella Hollywood Walk of Fame nel 2010 Samuel Atkinson-Waterston (Cambridge, 15 novembre 1940) è un attore statunitense. Indice 1 Biografia 2 Vita privata 3 Filmografia 3.1 Attore 3.1.1 Cinema 3.1.2 Televisione 3.2 Documentari 3.3 Doppiatore 3.4 Produttore 3.5 Regista 4 Doppiatori italiani 5 Riconoscimenti 6 Note 7 Altri progetti 8 Collegamenti esterni Biografia Sam Waterston nel 1972 Suo padre, George Chychele Waterston, era un semanticist...

 

2020 Carolina Panthers season

26th season in franchise history 2020 Carolina Panthers seasonOwnerDavid TepperGeneral managerMarty Hurney (fired Dec. 21)Head coachMatt RhuleHome fieldBank of America StadiumResultsRecord5–11Division place3rd NFC SouthPlayoff finishDid not qualifyPro BowlersNoneUniform ← 2019 Panthers seasons 2021 → The 2020 season was the Carolina Panthers' 26th in the National Football League (NFL) and their first under head coach Matt Rhule. The offseason saw several notable d...

Glazart

Cet article est une ébauche concernant une salle de concert et Paris. Vous pouvez partager vos connaissances en l’améliorant (comment ?) selon les recommandations des projets correspondants. Glazart Données clés Lieu Paris, Île-de-France France Coordonnées 48° 53′ 50″ nord, 2° 23′ 09″ est Inauguration 1992 Capacité 590 Site web glazart.com modifier Glazart est une salle de concert et un club à Paris. La salle Le Glazart est créé en 199...

 

奥斯卡尔·托尔普

此條目可参照英語維基百科相應條目来扩充。 (2022年1月1日)若您熟悉来源语言和主题，请协助参考外语维基百科扩充条目。请勿直接提交机械翻译，也不要翻译不可靠、低品质内容。依版权协议，译文需在编辑摘要注明来源，或于讨论页顶部标记{{Translated page}}标签。 奥斯卡尔·托尔普出生1893年6月8日 逝世1958年5月1日  （64歲）奥斯陆 職業政治人物 政党工党...

 

SMA Negeri 8 Banjarmasin

Artikel ini sebatang kara, artinya tidak ada artikel lain yang memiliki pranala balik ke halaman ini.Bantulah menambah pranala ke artikel ini dari artikel yang berhubungan atau coba peralatan pencari pranala.Tag ini diberikan pada Maret 2016. SMA Negeri 8 BanjarmasinInformasiJurusan atau peminatanIPA dan IPSRentang kelasX, XI IPA, XI IPS, XII IPA, XII IPSKurikulumKurikulum Tingkat Satuan PendidikanAlamatLokasiJl. Alalak Tengah, Banjarmasin, Kalimantan SelatanMoto SMA Negeri (SMAN) 8 Banjarmas...

Redshank (soldier)

A Highland mercenary fighting in Europe during the Thirty Years War, with a bow, plaid and blue bonnet. Redshank was a nickname for Scottish mercenaries from the Highlands and Western Isles contracted to fight in Ireland; they were a prominent feature of Irish armies throughout the 16th century. They were called redshanks because they went dressed in plaids and waded bare-legged through rivers in the coldest weather. An alternative etymology, illustrated by Jamieson by a quote from Sir Walter...

 

Pallone d'oro 1983

L’edizione 1983 del Pallone d'oro, 28ª edizione del premio calcistico istituito dalla rivista francese France Football, fu vinta dal francese Michel Platini (Juventus). I giurati che votarono furono 26, provenienti da Austria, Belgio, Bulgaria, Cecoslovacchia, Danimarca, Finlandia, Francia, Germania Est, Germania Ovest, Grecia, Inghilterra, Irlanda, Italia, Jugoslavia, Lussemburgo, Paesi Bassi, Polonia, Portogallo, Romania, Scozia, Spagna, Svezia, Svizzera, Turchia, Ungheria e Unione Sovie...

 

Josip Jelačić

Ban of Croatia between 1848 and 1859 CountJosip JelačićIvan Zasche, portrait of Josip JelačićBan of CroatiaMonarchsFerdinand I of Austria (1848)Franz Joseph I of AustriaDeputyMirko LentulajPreceded byJuraj HaulikSucceeded byJohann Baptist Coronini-CronbergGovernor of DalmatiaIn office1848–1859Preceded byLudwig von WeldenSucceeded byLazar Mamula Personal detailsBorn(1801-10-16)16 October 1801Petrovaradin, Military Frontier, Kingdom of Hungary(modern-day Serbia)Died20 May 1859(1859-05-20)...

United States Air Force Academy Preparatory School

This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: United States Air Force Academy Preparatory School – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (January 2013) (Learn how and when to remove this message) Preparatory school for the United States Air Force Academy. U.S. Air Force Academy Prep SchoolMotto2019 C...

 

ريتشارد لورانس (نقاش)

  لمعانٍ أخرى، طالع ريتشارد لورانس (توضيح). ريتشارد لورانس (بالإنجليزية: Richard Lawrence)‏    معلومات شخصية الميلاد سنة 1800   إنجلترا  الوفاة 13 يونيو 1861 (60–61 سنة)  مواطنة الولايات المتحدة  الحياة العملية المهنة نقَّاش  [لغات أخرى]‏  اللغات الإنجليزية&...

 

Danilo Türk

Danilo Türk Presiden SloveniaMasa jabatan23 Desember 2007 – SekarangPerdana MenteriJanez JanšaBorut PahorPendahuluJanez DrnovšekPenggantiSedang Menjabat Informasi pribadiLahir19 Februari 1952 (umur 72)Maribor, Yugoslavia(kini Slovenia)Partai politikIndependenSuami/istriBarbara MikličAlma materUniversitas LjubljanaUniversitas BelgradeSitus webwww.daniloturk.si/ Penghargaan(2011) Knight Grand Cross of the Order of St. Olav‎ (en) (5 Maret 2010) Grand Cross with Collar of th...

Sère (écologie)

Pour les articles homonymes, voir sère. Cet article est une ébauche concernant l’écologie scientifique. Vous pouvez partager vos connaissances en l’améliorant (comment ?) selon les recommandations des projets correspondants. La recolonisation d'un milieu perturbé passe par différents stades. Ici, le boisement par des essences pionnières commence à gagner sur la strate herbacée. Une sère est un des stades successionnels donnés d'une série de communautés végétales ou an...

 

Animecon (Finlande)

Cet article est une ébauche concernant l’animation et la bande dessinée asiatiques et la Finlande. Vous pouvez partager vos connaissances en l’améliorant (comment ?) selon les recommandations du projet Animation et bande dessinée asiatiques. AnimeconDeux jeunes femmes se déguisant en personnages d’anime à l’extérieur de l’Université de Jyväskylä lors d’Animecon 2007.PrésentationType Événement périodique (d)Fondation 1999Sites web www.animecon.fiwww.animecon.euL...