De troposcatter-antennes in Hoek van Holland zijn een overblijfsel van een voormalig relaisstation in het European Troposcatter Army (ET-A)microwave communications network.[1] Dit was een Amerikaans militair verbindingssysteem voor de lange afstand, werkend in het microgolfbereik van 4 tot 5 GHz,[2][3] dat in het begin van de jaren 1960 werd gebouwd. In deze periode bestond satellietcommunicatie nog niet. Het ET-A-netwerk was onderdeel van het Amerikaanse wereldomvattende Defense Communications System (DCS) en verzorgde meerkanaals verbindingen tussen voormalig West-Duitsland en het Verenigd Koninkrijk.[4][5]
Het ET-A-netwerk was operationeel van 1960 tot 1974[bron?] en bestond uit de volgende verbindingen:
Feldberg (D) – Prüm (D) – Flobecq (B)
Stein (D) – Brüggen (D) – Hoek van Holland (NL) – Martlesham Heath (GB)
Het ET-A-systeem in Hoek van Holland bestond uit vier schotelantennes. Deze werden in 1967 in het Vinetaduin gebouwd, te midden van bunkers uit de Eerste Wereldoorlog, het interbellum en de Tweede Wereldoorlog. De schotels waren gekoppeld aan twee AN/MRC-114 nodal point radio sets elk met 1 tot 10 kW variabel zendvermogen, die met de benodigde randapparatuur in een loods waren ondergebracht. Het relaisstation Hoek van Holland was als het ware een elektronisch ‘doorgeefluik’ in de verbinding tussen de stations Stein (50°40'17" N 8°3'16" E) in voormalig West-Duitsland en Martlesham Heath (52°4'1"N 1°16'13"E) in het Verenigd Koninkrijk.
Troposcatter antennes in Hoek van Holland in September 2022
De opkomst van militaire satellietcommunicatie – SATCOM I (1971-1982) – in het begin van de jaren 1970 maakte het ET-A-systeem echter overbodig.[6] De troposcatter-uitzendingen stopten in 1973.[bron?] In 1975[bron?] werd het complex, nadat de zendapparatuur was verwijderd, overgedragen aan het Ministerie van Defensie en stond het ongebruikt in de duinen. In 2000 wilde Defensie de antennes slopen, maar kreeg geen vergunning van de gemeente Rotterdam. Uiteindelijk was dit voor de deelgemeente juridisch onhoudbaar, maar een jaar later, in 2001, besloot Defensie toch af te zien van de sloop, onder meer omdat een vleermuizenkolonie er een winterslaap hield. Het ministerie droeg vervolgens het terrein over aan stichting Zuid-Hollands Landschap. De loods en brandstoftanks zijn in 2001 verwijderd.
Een rondleiding door stichting het Zuid-Hollands Landschap in 2017.
In 2014 is het kenmerkende wit-rode fundament van de troposcatter gerestaureerd dankzij een investering van de toenmalige deelgemeente Hoek van Holland. Sinds 2016 zijn het Vinetaduin en de troposcatter te bezoeken met een rondleiding van stichting het Zuid-Hollands Landschap. Op 25 januari 2019 is de troposcatter een rijksmonument geworden.
Bronnen, noten en/of referenties
Amerikaanse straalzender blijft voorlopig in de duinen - Algemeen Dagblad, 3 oktober 2007
Radio 1 Schotelantennes Hoek van Holland blijven bewaard! 10-09-2001; geraadpleegd op 15 april 2009
de Volkskrant Hoek van Holland wil antennes behouden. 12 augustus 2000; geraadpleegd op 15 april 2009
Plannen voor openluchtmuseum HVH - WOS, 10 juli 2008; geraadpleegd op 15 april 2009
↑TM 11-5895-376-14-1,Operator's, Organizational, Direct Support and General Support Maintenance Manual, ET-A Mainline Site
↑Military handbook 417, Facility design for tropospheric scatter (transhorizon microwave system design), Department of Defence, november 1977
↑American military transmitters in Hoek van Holland. Geraadpleegd op 6 juni 2020. “The site had four 1000watt transmitters running at 4GHZ as a telephone relay between an Army base at Bruggen, Germany (BRUG) and another US Army site at Menwith Hill Station (MHS) in the UK.”
↑Application of Digital Troposcatter to the DCS, Defense Communications Engineering Center, september 1980, Executive Summery, page III
↑"Amerikanen maken eind aan geheimzinnigheid Radioschermen in de Hoek nu in gebruik". "Het vrije volk : democratisch-socialistisch dagblad". Rotterdam, 1967/09/22 00:00:00, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 06-06-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010956422:mpeg21:p004
