De prijs is genoemd naar de Nederlandse auteur Theo Thijssen en is een driejaarlijkse literatuurprijs die in 1988 is ingesteld. De prijs wordt niet verbonden aan een specifiek werk, maar betreft het complete oeuvre van de auteur.
De prijs bestond al voor 1988, hij werd in 1964 voor het eerst uitgereikt onder de naam Staatsprijs voor een kinderboek, vanaf 1967 onder de naam Staatsprijs voor kinder- en jeugdliteratuur. Nadat eerst het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen en vervolgens het Ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur verantwoordelijk waren voor de prijs, wordt deze sinds 1988 toegekend door de Stichting P.C. Hooft-prijs. De geldprijs ging enige tijd gepaard met een replica van het beeld van Theo Thijssen van Hans Bayens.