Arrhenius werd geboren in Gut Vik, nabij Uppsala, als zoon van Svante Gustav en Carolina Thunberg Arrhenius.[1] Zijn vader was een landmeter voor de universiteit van Uppsala. Op achtjarige leeftijd ging hij naar Katedralskolan, waar hij uitblonk in de natuur- en wiskunde, en die hij als jongste en meest bekwame student in 1876 afsloot.
Hij promoveerde in 1884 tot doctor in de wetenschappen aan de universiteit van Uppsala, met een proefschrift over de elektrische geleidbaarheid van oplossingen.[2] Hierin veronderstelde hij dat als zouten in water worden opgelost, deze opbreken in geladen deeltjes – ionen genoemd. Dit proefschrift, dat door de jury niet naar waarde werd geschat, was nochtans het uitgangspunt en de grondslag van de theorie van de elektrolytische dissociatie.
Overtuigd van zijn gelijk stuurde hij zijn proefschrift op naar een aantal bekende scheikundigen, waaronder Rudolf Clausius, Jacobus van 't Hoff en Wilhelm Ostwald. Van hen kreeg hij wel de gewenste erkenning. Ostwald bood hem zelfs een positie aan bij zijn Polytechnicum in Riga, maar Arrhenius nam het aanbod uiteindelijk niet aan. Ten eerste omdat zijn vader in de tussentijd ernstig ziek was geworden en ten tweede omdat hij een baan als lector kreeg aangeboden bij de universiteit van Uppsala. Voor zijn theorie ontving Arrhenius in 1903 de Nobelprijs voor scheikunde. Arrhenius wordt beschouwd als een van de grondleggers van de fysische chemie.
Arrhenius bleef maar kort in Uppsala omdat hij van de Zweedse Academie van Wetenschappen een reisbeurs kreeg. Dit stelde hem in staat om een twee jaar durende rondreis door Europa te maken en waarin hij de belangrijkste Europese laboratoriums bezocht. Zo werkte hij samen met Ostwald in Riga, Friedrich Kohlrausch in Würzburg, Ludwig Boltzmann in Zürich en van 't Hoff in Amsterdam. Na zijn terugkeer in Zweden nam hij in 1891 een docentschap aan bij de Technische Universiteit in Stockholm. Van 1895 tot 1904 was hij hoogleraar in de natuurkunde aan de universiteit van Stockholm.
Arrhenius was tweemaal getrouwd. De eerste keer in 1894 met Sofia Rudbeck, zijn assistente bij de Technische Universiteit. Het huwelijk werd in 1896 beëindigd na de geboorte van hun zoon, Olev Vilhelm. Negen jaar later hertrouwde hij met Maria Johansson, met wie hij twee dochters, Ester en Anna-Lisa, en een zoon, Sven, kreeg.
De Zweedse klimaat-en milieuactiviste Greta Thunberg (geboren in 2003) is een verre achternicht van Arrhenius. Haar vader is Svante Thunberg, een acteur, genoemd naar Svante Arrhenius.
Broeikaseffect
Arrhenius wordt gezien als de eerste wetenschapper die het zogenaamde Arrheniuseffect beschreef, een natuurlijke versterking van de opwarming door toenemende verdamping van water en koolstofdioxide (CO2) uit zee als gevolg van afname van de aardse albedo.[3] Hij voorspelde dat een toename van CO2 in de atmosfeer een stijging van de temperatuur op aarde veroorzaakt. Volgens hem zou een verdubbeling van CO2 gecorreleerd zijn met een opwarming van 4 tot 6 graden Celsius, die voor 2/3e deel door waterdamp en voor 1/3e deel door CO2 veroorzaakt werd. Deze koppeling van wijziging van albedo en wijziging van het CO2 gehalte van de atmosfeer, omdat niet alleen het witte oppervlak ijs maar ook het oppervlak water met een temperatuur tussen het smeltpunt van ijs en het vriespunt van zeewater verandert, is een fundamenteel verschil met de broeikastheorie van onderzoeker Charles David Keeling, waarbij alleen de door menselijke CO2 uitstoot verstoorde atmosferisch concentratie zonder albedo verandering oorzaak van opwarming zou zijn. De huidige klimaatverandering vertoont veelal kenmerken die bij de theorie van Arrhenius passen en dus afwijken van de theorie van Keeling.
Nobelcomité
Rond 1900 raakte Arrhenius betrokken bij de oprichting van het Nobelinstituut en de bijbehorende Nobelprijzen. In 1901 werd hij – ondanks een sterke oppositie – gekozen tot lid van de Koninklijke Zweedse Academie voor Wetenschappen. Voor de rest van zijn leven zou hij als lid van het Nobelcomité van de Natuurkunde aanblijven en de facto als lid van het Nobelcomité van de Scheikunde.
↑Svante Arrhenius (1884) Recherches sur la conductivité galvanique des électrolytes
↑Svante Arrhenius (1896). Über den Einfluss des Atmosphärischen kohlensäuregehalts auf die Temperatur der Erdoberfläche. Proceedings van de Koninklijke Zweedse Academie van Wetenschappen22 (IN.1): 1-101.
↑Gordon Stein (1988). The encyclopedia of unbelief, Volume 1. Prometheus Books, p. 594. ISBN 9780879753078. Geraadpleegd op 11 september 2012 "Svante Arrhenius (1859-1927), recipient of the Nobel Prize in chemistry (1903), was a declared atheist and the author of The Evolution of the Worlds and other works on cosmic physics."
