Shrek is een Amerikaansemediafranchise die draait rond de gelijknamigeoger en zijn avonturen in meerdere sprookjesachtige landen waaronder Far Far Away en Duloc. De naam Shrek is afgeleid van het Jiddische woord שרעק en het Duitse woord Schreck wat beide letterlijk verschrikking of terreur betekent.[1][2] De franchise bestond origineel uit het kinderboek Shrek! in 1990 geschreven door William Steig. In 2001 werd het verfilmd in een computeranimatiefilm en die film kreeg meerdere vervolgen met onder meer Mike Myers, Cameron Diaz, Eddie Murphy en Antonio Banderas in de hoofdrollen. De films zijn net als het originele boek een parodie op het sprookje. In 2011 begon de spin-off franchise Puss in Boots (Nederlands: De gelaarsde kat). Intussen zijn er ook verscheidene computerspellen ontwikkeld. De volledige franchise omvat onder meer 6 langspeelfilms, 9 korte films, 26 computerspellen en een televisieserie. De franchise werd geproduceerd door DreamWorks Animation. De filmserie is tevens de succesvolste animatiefilmserie ooit.
Boek: Shrek!
Zie Shrek! voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Shrek! is een Amerikaansjeugdboek van de schrijverWilliam Steig, uitgegeven door Farrar, Straus and Giroux in 1990. Het werd heruitgegeven in 2010. De eerste langspeelfilm is gebaseerd op dit boek. De rest van deze mediafranchise volgde door het succes van de film en zijn vervolgen.
Filmserie
Steven Spielberg kocht oorspronkelijk de rechten van het boek in 1991 om er een traditionele animatiefilm te maken, maar die werden in 1995 aan DreamWorks verkocht.[3] Een producer genaamd John H. Williams ontdekte via zijn kinderen het boek Shrek! en heeft daarna de interesse hiervoor bij Laurie MacDonald, Jeffrey Katzenberg en de rest van DreamWorks gewekt.[4][5] Na een moeizame productie waarin zelfs de originele stem voor Shrek Chris Farley stierf, ging de uiteindelijke versie van Shrek in 1998 van start met behulp van hun partner Pacific Data Images.[6]
Shrek (2001)
Zie Shrek (film) voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
De oger Shrek woont tevreden alleen in een moeras. Wanneer Heer Farquaad, de koning van het nabij het moeras gelegen koninkrijk, om alle sprookjesfiguren uit zijn rijk te verbannen. Wanneer een pratende ezel opgejaagd wordt door een groep ridders, loopt hij Shrek toevallig tegen het lijf. De ridders moeten Shrek ook gevangennemen waardoor Shrek de ridders wegjaagt. De ezel die niet bang is van Shrek, blijft tegen de zin van Shrek bij hem uit veiligheid. Hij verspreidt tevens het nieuws dat sprookjesfiguren veilig zijn bij Shrek waardoor alle sprookjesfiguren nu in Shrek zijn moeras komen wonen. Shrek is razend en gaat naar Heer Farquaad. Hij sluit een deal met de koning. Shrek zal prinses Fiona redden als bruid voor Farquaad en dan zal Farquaad de sprookjesfiguren wegjagen uit het moeras. Shrek stemt in en vertrekt naar Fiona.
Het had een budget van $60 miljoen en een opbrengst van $484,4 miljoen. Hiermee is het de 4de succesvolste film uit 2001.
Shrek 2 (2004)
Zie Shrek 2 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Shrek 2 is een computeranimatiefilm uit 2004. De film werd geregisseerd door Andrew Adamson, Kelly Asbury en Conrad Vernon. Tevens ging de film op 15 mei 2004 in première. Het personage De gelaarsde kat maakt hier zijn debuut. Het werd genomineerd voor 59 prijzen, waarvan het er 17 won.
Shrek en Fiona gaan naar het koninkrijk van Far Far Away waar de ouders van Fiona regeren. Shrek en Koning Harold, de vader van Fiona, schieten echter niet met elkaar op. Blijkbaar hebben Harold en de goede fee van Far Far Away, de Fairy Godmother, jaren geleden een deal gesloten waarbij de zoon van de goede fee, Prins Charmant, Fiona moest redden. Shrek was hem echter voor. Harold en de Fairy Godmother proberen alsnog hun kinderen bijeen te krijgen. Ze huren onder andere de gelaarsde kat in om Shrek te doden.
Het had een budget van $150 miljoen en een opbrengst van $920,7 miljoen. Hiermee is het de succesvolste film uit 2004.
Shrek the Third (2007)
Zie Shrek the Third voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Shrek the Third (Nederlands: Shrek de Derde) is een Amerikaanse computeranimatiefilm uit 2007 onder regie van Chris Miller en Raman Hui. De film ging op 6 mei 2007 in première. Het werd genomineerd voor 20 prijzen, waarvan het er 5 won.
Koning Harold ligt op zijn sterfbed en draagt het koningschap over aan Shrek en Fiona. Shrek ziet dit echter niet zitten. Gelukkig is er echter nog een erfgenaam genaamd de jonge Arthur "Artie" Pendragon. Shrek, de ezel en de gelaarsde kat vertrekken per boot naar de academie waar hij geschoold wordt. Ondertussen zint Prins Charmant op wraak en neemt hij met een grote groep criminelen het koninkrijk Far Far Away over.
Het had een budget van $160 miljoen en een opbrengst van $799 miljoen. Hiermee is het de 4de succesvolste film uit 2007.
Shrek Forever After is een computeranimatiefilm uit 2010. De film werd geregisseerd door Mike Mitchell en ging in première op 21 april 2010. Het werd genomineerd voor 13 prijzen, waarvan het er 1 won.
De film begint met een flashback naar de eerste film, net voordat Shrek prinses Fiona uit haar toren redt. In de flashback is te zien hoe Fiona’s ouders, koning Harold en koningin Lillian, een deal willen sluiten met Repelsteeltje om Fiona’s vloek op te heffen in ruil voor het koningschap over Far Far Away. Net voordat Harold het contract tekent, bereikt het nieuws van Fiona’s redding het koningspaar en blaast hij de deal af. In het heden is Shrek nu een beroemdheid met veel sprookjesfiguren als vrienden. Hij krijgt steeds meer heimwee naar zijn tijd alleen als een oger in zijn moeras. Dus verleidt Repelsteeltje hem tot een contract waarbij hij voor 1 dag terugkeert naar zijn oude leven. Repelsteeltje bedriegt Shrek echter en Shrek is alles kwijt. Shrek moet Fiona nu overtuigen dat ze verliefd op elkaar zijn.
Het had een budget van $165 miljoen en een opbrengst van $752,6 miljoen. Hiermee is het de 5de succesvolste film uit 2010.
Shrek in the Swamp Karaoke Dance Party is een korte direct-naar-dvd-film geregisseerd door Andrew Adamson en Vicky Jenson. De film duurt 3 minuten inclusief aftiteling. Hij verscheen op 2 november 2001 op de dvd van de eerste langspeelfilm in deze franchise.
The Ghost of Lord Farquaad (ook wel bekend als Shrek's Never Before Seen Adventure) is een korte film geregisseerd door Simon J. Smith. De film duurt 13 minuten inclusief aftiteling. Hij verscheen voor het eerst op 23 mei 2003 als korte film in de pretparkattractie Shrek 4-D en is dus oorspronkelijk bedoeld als een 4D-film. Later verscheen hij nog diverse keren op dvd.
Far Far Away Idol is een korte direct-naar-dvd-film geregisseerd door Simon J. Smith. De film duurt 6 minuten. Hij verscheen op 5 november 2004 op de dvd van Shrek 2. Het is een parodie op American Idol met jurylid Simon Cowell uit die serie, die hierin zichzelf speelt. De film is, net als American Idol, een soort talentenwedstrijd tussen de personages uit de Shrek-franchise in het fictieve land Far Far Away. De korte film heeft vier alternatieve einden, waarbij de kijker van de dvd mag meestemmen als jurylid. In 2004 was er tevens een online wedstrijd, waarbij alle geregistreerde kijkers hun stem konden uitbrengen op de website van DreamWorks, om de uiteindelijke kampioen te bepalen.
Shrek the Halls (2007)
Zie Shrek the Halls voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Shrek the Halls is een korte film geregisseerd door Gary Trousdale. De film duurt 21 minuten. Hij verscheen op 28 november 2007 op de Amerikaanse televisiezender ABC. Op 4 november 2008 verscheen hij voor het eerst op DVD. De film werd voor 4 prijzen genomineerd, waaronder 2 Annie Awards, maar won er geen. Het is de eerste kerstspecial in de Shrek-franchise.
Shrek, Donkey, Fiona en de gelaarsde kat vieren het kerstfeest, maar Shrek begrijpt niet waarom men het viert.
Scared Shrekless is een korte film geregisseerd door Gary Trousdale en Raman Hui. Hij verscheen op 28 oktober 2010 op de Amerikaanse televisiezender NBC. Op 13 september 2011 verscheen hij op DVD. De film werd genomineerd voor vijf Annie Awards in 2011, maar won er geen. Het is de eerste Halloween-special in de Shrek-franchise. Het is tevens een moderne uitvoering van een raamvertelling.
Donkey's Caroling Christmas-tacular (ook wel bekend als Donkey's Christmas Shrektacular en Donkey’s Kerstfeest) is een korte direct-naar-dvd-film geregisseerd door Walt Dohrn en Raman Hui. De film verscheen op 7 december 2010 op de dvd-omnibus Shrek: The Whole Story box, samen met de vier langspeelfilms, en later ook op een aparte dvd. Het is de tweede kerstspecial in deze franchise.
Thriller Night (2011)
Zie Thriller Night voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Thriller Night is een korte film geregisseerd door Gary Trousdale en Sean Bishop. Hij verscheen voor het eerst op 13 september 2011 op de Nintendo Video service op de Nintendo 3DS. Op 28 augustus 2012 verscheen hij met 2 andere korte films op DVD en blu-ray. Het is de tweede Halloween-special in deze franchise. De korte film is een parodie op Thriller van Michael Jackson.
The Pig Who Cried Werewolf is een korte film geregisseerd door Gary Trousdale. De film duurt 6 minuten. Hij verscheen voor het eerst op 4 oktober 2011 op de Nintendo Video service op de Nintendo 3DS. Op 28 augustus 2012 verscheen hij met 2 andere korte films op DVD en blu-ray. De film is een spin-off van de Shrek-franchise en een parodie op het sprookje De wolf en de drie biggetjes. Alleen de 3 biggetjes en de wolf spelen in deze korte film, en staat daarmee los van de vorige korte films. Het is de derde Halloween-special in de Shrek-franchise.
Er zijn 4 computerspellen in de hoofdserie die gebaseerd zijn op de 4 langspeelfilms. Daarnaast zijn er ook meerdere spin-off spellen verschenen die soms bijna niks meer met de films te maken hebben, maar feitelijk Shrek-versies zijn van klassieke spellen of spelgenres zoals racespellen. Veel computerspellen zijn het resultaat van een samenwerking tussen DreamWorks Animation en Activision. Deze samenwerking liep van 2003 tot 2011. VTech ontwikkelde en bracht 3 educatieve spellen uit.
Shrek is een platformspel, gebaseerd op de eerste langspeelfilm in deze franchise. Het computerspel werd uitgebracht door TDK op 14 november 2001.[7][8] Het is beschikbaar voor Xbox[8] en Gamecube.[9][10] De gamecube versie is uitgebracht onder de naam Shrek Extra Large wegens de toevoeging van 2 extra levels.[11]
Shrek the Third: Arthur's School Day Adventure (2007)
Shrek the Third: Arthur's School Day Adventure is een educatief spel ontwikkeld en uitgebracht door VTech in 2007.[80] Het computerspel is beschikbaar voor V.Smile.[80][81]
Shrek the Third: The Search for Arthur (2007)
Shrek the Third: The Search for Arthur is een educatief spel ontwikkeld en uitgebracht door VTech in juli 2007.[82] Het is beschikbaar voor V.Flash.[82]
Spin-off: Puss in Boots
Puss in Boots (Nederlands: De gelaarsde kat) is een Amerikaanse mediafranchise dat draait rond het gelijknamige personage uit de Shrek-franchise dat gebaseerd is op het sprookje De gelaarsde kat. Het is zodoende een spin-off en een onderdeel van de Shrek-franchise. Doordat de gebeurtenissen hierin zich afspelen voor de gebeurtenissen in de filmreeks rond Shrek is dit ook een prequel, al is de tweede langspeelfilm een vervolgfilm op de laatste Shrek film. Deze franchise bestaat op zichzelf uit twee langspeelfilms, een korte film, een televisieserie en een paar computerspellen. Alle personages in deze spin-off zijn nieuw behalve Humpty Dumpty en de drie beren van Goldilocks. Humpty Dumpty kwam al voor in een aantal computerspellen van Shrek en de korte film The Ghost of Lord Farquaad waarin je zijn graf ziet. Net als in de Shrek-franchise, is ook deze spin-off franchise een parodie op het sprookje.
De gelaarsde kat (Banderas) is een gevreesde bandiet. Hij besluit om 3 magische bonen van een moordenaarskoppel genaamd Jack en Jill (Thornton en Sedaris) te stelen. Hier ontmoet hij de kattin Kitty Softpaws (Hayek) die ook die bonen wilt stelen. Het blijkt ook dat Kitty samenwerkt met Humpty Dumpty (Galifianakis), een ei dat vroeger de beste vriend van de gelaarsde was, maar hem verraden heeft waardoor de kat nu een outlaw is. Hij besluit om samen te werken met Humpty Dumpty en Kitty om de gans die gouden eieren legt te stelen uit het kasteel in de wolken. Dit kasteel willen ze bereiken met een bonenstaak uit die magische bonen. De gebeurtenissen in deze film spelen zich veel later af dan in Jaap en de bonenstaak.
De film had een budget van $130 miljoen en een opbrengst van $554,9 miljoen. Hiermee is het de 11de succesvolste film uit 2011.
De dappere, vogelvrije Gelaarsde Kat komt erachter dat hij acht van zijn negen levens heeft verspeeld. Om die levens terug te krijgen begint hij aan zijn grootste avontuur tot nu toe. De beruchte Kat gaat op een legendarische reis door het Zwarte Woud, om de mythische Wensster te vinden en zijn verloren levens terug te krijgen. Aangezien hij nog maar één leven heeft, moet hij zijn trots opzij zetten en de hulp inschakelen van zijn voormalige partner en aartsvijand, de innemende Kitty Softpaws (Nederlands: Kitty Poezelpootje). Op hun tocht worden de Gelaarsde Kat en Kitty, tegen beter weten in, bijgestaan door het sjofele, praatgrage, altijd opgewekte mormel Perro. De drie helden worden op de hielen gezeten door de misdadigers Goldilocks en de drie beren, “Big” Jack Horner en de angstaanjagende premiejager de Grote Boze Wolf.
Puss in Boots: The Three Diablos (Nederlands: De Gelaarsde Kat: The Three Diablos) is een korte Amerikaanse direct-naar-dvd-film geregisseerd door Raman Hui. De film duurt 13 minuten, inclusief aftiteling, en verscheen op 24 februari 2012 op de dvd van de langspeelfilm Puss in Boots.
De hoofdrol wordt wederom vertolkt door Antonio Banderas. Verdere personages zijn Le Chuchoteur (de fluisteraar, rol van Guillaume Aretos), prinses Alessandra Bellagamba van Italië (Charlotte Newhouse) en de kittens Perla (Nina Bakshi), Gonzalo en Timoteo Montenegro de Derde (beide Miles Bakshi).
The Adventures of Puss in Boots (Nederlands: De avonturen van de gelaarsde kat) is een Amerikaanse computeranimatieserie uit 2015 op Netflix. De serie speelt zich af voor de gebeurtenissen in Shrek en verscheen voor het eerst op 16 januari 2015. De afleveringen duren elk 22 minuten.
Het verhaal speelt zich af na de gebeurtenissen in de langspeelfilm. Tot nu toe is Puss in Boots alleen, maar hier leert hij de waarde van vriendschap kennen, wat een rol gaat spelen in de Shrek-films. In deze televisieserie verbreekt Puss per ongeluk het magische schild dat het verborgen stadje San Lorenzo met zijn mystieke schat afschermt van de buitenwereld. De kat besluit nu om te blijven en de stad te beschermen. Tegelijkertijd sluit hij vriendschap met de weeskinderen van het lokale weeshuis.
Zie Shrek (musical) voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Shrek de Musical (Engels: Shrek the Musical) is een musical die gebaseerd is op de eerste langspeelfilm en het boek Shrek! van William Steig. In 2008 beleefde Shrek de Musical zijn première op Broadway. De voorstelling werd daar genomineerd voor 8 Tony Awards. Sinds juni2011 draait de musical in Londen op West End. Inmiddels is de musical ook te zien in een tournee door de Verenigde Staten. Sinds 26 oktober 2012 is de musical ook in Nederland te zien. De voorstelling wordt in verschillende theaters opgevoerd.
Ape Entertainment[94] publiceerde eerst een prequel op Shrek Forever After in 2010.[95][96][97] Later publiceerden zij ook een serie van 4 albums in 2010 en 2011.[98][99]
Pretparkattracties
Shrek 4-D
Zie Shrek 4-D voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Shrek 4-D is een korte filmattractie uit 2003 in meerdere pretparken. De recentste opende in Singapore. Het is een 4D-film en hier verscheen tevens voor het eerst de korte film The Ghost of Lord Farquaad die ook tot deze mediafranchise behoort.
Donkey's Photo Finish
Donkey's Photo Finish is een filmattractie uit 2003 in Universal Studios Florida. In 2012 werd het vervangen door Transformers: The Ride, maar elders in het pretpark heropend.[100] In Universal Studios Hollywood is er een gelijkaardige attractie onder de naam Meet Shrek and Donkey.[101]