Een ritornel (soms: ritournelle) is een van oorsprong Italiaanse dichtvorm die bestaat uit 16 regels (strofes), waarbij de eerste zes in omgekeerde volgorde terugkomen in de laatste zes, soms in iets gewijzigde vorm.

Ritournelle

Het licht doet met me wat het wil,

of ik al ga, of ik sta stil,

of ik iets neem, of iets leg neer,

bij alles is het licht mijn heer.

Zo word ik, man, toch nog een vrouw;

ik die van rood houd, word een blauw;

ik die van dag wil zijn, een ding

van avond met in de schemering

een rode streep, die duidt op wind,

tot ik het licht van mijn eigen vind

en met mijn rood sla naar dat blauw

en ik mijn man graaf uit die vrouw.

Eerst dan word ik mijn eigen heer,

of ik iets neem, of iets leg neer,

of ik al ga of ik sta stil,

omdat mijn eigen licht dat wil.

Pierre Kemp

Het woord ritornel wordt ook wel gebruikt voor:

• het refrein
• een steeds herhaald drieregelig volksliedje
• bij de muziek verwijst een ritornello naar een terugkerend instrumentaal intermezzo in een lied