De lancering van een achtbaan is de benaming voor een technische installatie in een achtbaan waarbij de achtbaantrein versneld wordt om het circuit af te kunnen leggen. De andere methode is de iets meer conventionele optakeling.
Om de achtbaantrein te kunnen versnellen, wordt deze aangehaakt aan de lanceerinstallatie. Diverse typen lanceerinstallaties worden gebruikt, maar vrijwel alle typen gebruiken een sleepwagen (ook wel bekend als pushercart of catchcar).
De sleepwagen haakt aan de achtbaantrein vast en wordt vervolgens versneld door bijvoorbeeld een hydraulischelier of een lineaire inductiemotor. De sleepwagen haakt los van de achtbaantrein aan het einde van het lanceerspoor, dat meestal recht is. De sleepwagen kan versneld worden door een hydraulische, pneumatischeelektrische of mechanische installatie. De wiellancering gebruikt geen sleepwagen.
Terugrolbeveiliging
Sommige typen lanceringen hebben in het lanceerspoor ook remmen ingebouwd zitten als een vorm van een terugrolbeveiliging. Als de achtbaantrein na de lancering te weinig snelheid heeft en terugrolt de helling af kan deze veilig worden afgeremd om botsingen te voorkomen.
Elektrische lanceerinstallaties gebruiken een lineaire inductiemotor om de sleepwagen te versnellen. Een nadeel van een elektrische lancering is het hoge energieverbruik op het moment van inschakelen. Dit kan worden opgevangen door het gebruik van bijvoorbeeld condensatoren die de belasting van het elektriciteitsnetwerk enigszins kunnen uitspreiden.
Een ander voorbeeld is Psyké Underground in Walibi Belgium. Deze achtbaan maakt ook gebruik van lineaire inductiemotoren, maar deze werken niet in op een sleepwagen, maar rechtstreeks op metalen vinnen die aan de trein zelf bevestigd zijn.
Een hydraulische lancering maakt gebruik van een lier om de sleepwagen te versnellen. De lier wordt aangedreven door één of meerdere hydromotoren die gevoed worden door hydraulische olie uit een accumulator. Na de lancering is de oliedruk in de accumulator weer laag en wordt de accumulator weer op druk gebracht door één of meerdere pompen. Aangezien het op druk brengen van de accumulator gedaan kan worden gedurende de hele tijd tussen de lanceringen is het energieverbruik redelijk constant wat een voordeel is ten opzichte van de elektrische lanceerinstallaties. Deze achtbanen worden ook wel strata-achtbanen genoemd.
Bij een pneumatische lancering wordt lucht gebruikt om de sleepwagen te versnellen. De lucht wordt opgeslagen in een pneumatische accumulator waarna deze bij lancering door het mechanisme geleid kan worden. In de afbeelding van Hypersonic XLC zijn de accumulatoren zichtbaar in de vorm van rode buizen gemonteerd in de witte torens. Na lancering wordt net als bij de hydraulische lancering de accumulator weer op druk gebracht, bij pneumatische systemen door een compressor.
Vanwege de compressibiliteit van lucht zijn de krachten die een lancering opwekt vaak anders dan wanneer een hydraulische lancering wordt gebruikt die als vrijwel niet compressibel beschouwd kunnen worden beschouwd.
Pneumatische lanceerachtbanen worden alleen (nog) gebouwd door S&S Power. De nog in werking zijnde achtbanen met pneumatische lancering zijn:[4]
Bij de Nürburgring staat ook de ring°racer , die al jaren nooit gebruikt is en waarschijnlijk nooit meer zal openen.
Mechanische lanceermechanismen
Er bestaan meerdere typen mechanische lanceringen. Bij de vliegwiellancering en de lancering met behulp van het gewicht slaat de term mechanisch op de accumulator. Het vliegwiel kan bijvoorbeeld op snelheid worden gebracht door een elektromotor. Bij de wiellancering slaat het gebruik van de term mechanisch op de frictie tussen de aandrijfwielen en de achtbaantrein.
De eerste moderne shuttle-achtbanen gebruikten ofwel vliegwiel ofwel gewichtslanceringen, dit maakt de beide technieken de oudste lanceertechnieken. De eerste achtbanen met een gewichtslancering werden gebouwd door Anton Schwarzkopf in 1977.[5] De sleepwagen wordt versneld door een vallend gewicht, bij de afbeelding van Greezed Lightnin' bevindt zich dat in de blauwe buis onder het einde van de rails.[6]
De eerste achtbanen die gebouwd werden met een gewichtslancering zijn:[5]
Bij een vliegwiellancering wordt energie opgeslagen in een vliegwiel waarna deze energie gebruikt kan worden om via een koppeling en lier de sleepwagen te versnellen.[9]
Bij de BelgischeSirocco (nu Psyké Underground) zorgde een te traag draaiend vliegwiel er in 1997 voor dat de achtbaantrein ondersteboven in de looping bleef hangen gedurende 1 uur en 40 minuten.
De eerste achtbanen die gebouwd werden met een vliegwiellancering zijn:[7]
Een wiellancering gebruikt de frictie tussen draaiende wielen en de achtbaantrein waarmee deze in contact staan om de trein te versnellen. De wielen kunnen worden aangedreven door bijvoorbeeld hydromotoren. De eerste achtbaan met een wiellancering werd in 1999 gebouwd door Bolliger & Mabillard in Islands of Adventure.[10] De andere achtbanen met een wiellancering zijn gebouw door Intamin AG.
In totaal zijn er vijf achtbanen gebouwd met een wiellancering:[10]
Wielaandrijving om bijvoorbeeld een achtbaantrein het station uit te rijden wordt op vele achtbanen gebruikt. Ook worden wielaandrijvingen soms gebruikt op optakelingen.
.JPG)
_10.jpg)
