Joke Raes (Brugge)[1] is een hedendaagse Belgische multidisciplinaire kunstenares.[2] Rond 2014 verlegde ze haar focus van performancekunstenaar naar beeldend kunstenaar. Kenmerkend zijn de organische en bloemachtige vormen in haar tekeningen, aquarellen, sculpturen en keramiek.[2][3] In 2024 won ze de keramiekprijs "Fondation LAccolade" op de Ceramics Brussels Fair.[4] Zij nam deel aan tientallen solo- en groepstentoonstellingen in België en in het buitenland.
Raes' eindwerk voor haar master in 2011 was een gesamtkunstwerk "SlumberS". Het werd geselecteerd voor de jaarlijkse tentoonstelling "Coming People" & Museumnacht" in het S.M.A.K.[11][2]Het was een installatie bestaande uit een combinatie van bewegende beeldende kunst en een performance met internationale dansers, acteurs en muzikanten. Joke Raes trad op als deelneemster, dramaturge en ontwerpster van de decors en kostuums.[2]
Terwijl Raes in voorbije jaren de nadruk op performance had gelegd, ging ze zich vanaf 2013 Raes toeleggen op beeldende kunst met assemblages en sculpturen.[12]
De basis van haar latere werk werd gelegd in 2014 met een installatie van organische assemblages en sculpturen "Affaires' in GUM, de vroegere Plantentuin in Gent, en in 2015 met sculpturen in keramiek "Facets of Existence" in Sint-Niklaas.[13]
Zij toonde in 2016 voor het eerst haar tekeningen in de HISK-expositie "The Empty Foxhole" in het SMAK in Gent.[14][15][16]
Ziekenhuis Alma Eeklo
In 2017 kreeg Raes een opdracht om kunstwerken in de inkomhal en wachtzalen van het Algemeen Ziekenhuis Alma in Eeklo aan te brengen. Met een groot wandtapijt, textiel bewerkt met lasercutter en artistieke lenticulaire foto's met een 3D-effect maakte ze één harmonisch multidisciplinair kunstwerk.[17]
Vanaf 2018 zou de Japanse kunst haar werk sterk beïnvloeden als gevolg van een kunstenaarsresidentie in Arita, het centrum van de Japanse porselein industrie, waar ze zich toelegde op sculpturen in Imari-porselein. Dit leidde tot haar serie porseleinen maskers.[19][18][20]
Ze kreeg als eerste Belgische kunstenaar een tentoonstelling in de Belgische ambassade in Tokyo in 2018 met haar maskerportretten in porselein onder de titel 'Wild Walks'.[21]
Het "masker" speelde reeds een belangrijke rol doorheen haar ganse oeuvre. Rond 2018 ging ze dit thema centraal stellen. Haar voorstelling "Mask project" in het museum Dhondt-Dhaenens in Deurle, waar ze haar organische tekeningen sculpturen en een reeks porseleinen maskers combineerde met een performance, was een overkoepelend geheel van haar kunst.[22]
Destelheide
In 2019 kreeg Raes een opdracht voor een buitenkunstwerk op het terrein van het Centrum voor Jeugd, Kunst en Creatie Destelheide in Dworp. Het werd een installatie van schijnbaar organische golvende sculpturen met de naam "Brave Wave". Het grootste deel van het werk is opgebouwd met kleine deeltjes gerecycleerd industrieel afval.[23]
Liefdeswater
In "Intimitate Walk" in 2020 legde Raes de nadruk op haar kwaliteiten als aquarelliste. De aquarellen waren gemaakte aan de hand van wat ze "liefdeswater" noemt, een verwijzing naar het Minnewater in Brugge, maar tegelijk naar haar verzameling water uit alle streken van de wereld. Deze term gebruikt ze ook in latere werken.[4][6][3][24]
Kunstboek
In 2021 bracht Raes samen met kunstenaar Jonas Vansteenkiste, met wie ze dikwijls samenwerkt, het kunstboek ‘Transitoria’ uit.[25][26]
Belgische keramiekprijs
In 2024 was Raes tijdens de eerste editie van Ceramic Brussels met haar keramisch muurwerk "Slumber Poem" laureaat van de keramiekprijs "Fondation LAccolade".[27][28][4]
Ensorjaar
Ter gelegenheid van het stadsfestival Ensorjaar 2024 in Oostende kreeg Raes een solotentoonstelling van 6 beelden met de titel "Wandermask" in de Japanse Tuin, in combinatie met een solotentoonstelling met keramieksculpturen in de vorm van maskers, bloemen en schelpen in Gallery P. Al deze sculpturen waren geïnspireerd op het werk van Ensor.[4][29][30]
Ze neemt tevens deel aan een groepstentoonstelling in de triënnale 2024 van Brugge met haar "liefdeswaterfontein "‘Wandering Waterfountain".[4]
Oeuvre
In Raes' tekeningen, sculpturen, textielkunst, keramiek en installaties is veel ruimte voor details.[12] De twee uitgangspunten in haar werk zijn de organische vormen van de natuur en het menselijk lichaam, soms met suggestieve erotiek.[31] Deze dualiteit van natuur en mens, samen met de kwetsbaarheid van het organisme en de esthetiek, zijn haar belangrijkste drijfveren.[6][29]
In Raes' botanische voorstellingen kleeft ze duizenden deeltjes, zowel organische zoals zoals wilgentakjes of plantenzaden, als gerecycleerd synthetisch materiaal zoals korte staafjes of haakjes van zwart rubber, in een uiterst gestructureerde vorm op een vormgevende drager.[6] Net als in haar performances streeft ze ook in haar beeldende kunst een interactieve beleving na. Ze maakt haar werken toegankelijk,[16] waardoor de toeschouwer geneigd is om ze van dichtbij te bekijken en of er aan voelen.[6] Terwijl bij de eerste aanblik het detail verdwijnt in het geheel, verdwijnt het geheel wanneer de toeschouwer zich focust op het detail.[32]
Haar keramische maskers werkt ze uit met een massa fijne slierten en sprietjes in pasteltinten, die op pluimen, haren of een pels lijken.[31] Ze wil hiermee het "enigma" van de identiteit die achter ieder masker verborgen zit te benadrukken.[12][9][6]
In haar tekeningen is de herhaling van een patroon kenmerkend, zoals haakjes, streepjes, blokjes of buisjes.[12][33] Er is doorgaans geen centrale kern waarrond alles is opgebouwd.[32]
Een ander thema is het naast elkaar leggen van twee schijnbare spiegelbeelden van organische structuren die aan een Rorschachtest doen denken.[12][13][6]