Dit artikel is mogelijk incompleet; u kunt helpen door het uit te breiden.

In de astronomie is de hemelevenaar of hemelequator de denkbeeldige cirkel die de hemelbol als het ware in twee delen verdeelt, een noordelijk en een zuidelijk halfrond. De hemelevenaar is de projectie van de aardse evenaar op de hemelbol, en ligt dus in hetzelfde vlak als de (aardse) evenaar. Men kan dit vergelijken met de functie van de evenaar op het aardoppervlak.

Of in mensentaal, de evenaar omsluit de aarde en vormt dus een denkbeeldige cirkel rondom de aardkorst. De binnenkant van die cirkel is dus een vlak dat de aarde in een noordelijk en zuidelijk halfrond verdeelt.

De hemelevenaar verkrijg je als je dat vlak uitvergroot, weg van de aarde, in de ruimte.

Aan de hand van hemelcoördinaten kan men, gerekend vanuit de positie van de hemelequator (per definitie 0°), de plaats van objecten aan de hemel ten noorden of ten zuiden daarvan bepalen. Men noemt dat positieve resp. negatieve declinatie. Voor een volledige plaatsbepaling is tevens de coördinaat van de rechte klimming nodig.

De hoek tussen de hemelequator en de ecliptica bedraagt ~23,5°.