Het Duitsland Instituut Amsterdam (DIA) is een onafhankelijke, wetenschappelijke instelling die verbonden is aan de Universiteit van Amsterdam (UvA). Het instituut is in 1996 opgericht met het doel kennis en informatie over Duitsland in Nederland te genereren en verspreiden. Daarbij richt zich het instituut vooral op het raakvlak van onderwijs, onderzoek en maatschappij. Bovendien initieert en stimuleert het DIA Duits-Nederlandse netwerken en uitwisselingen.
Het instituut is onderverdeeld in verschillende afdelingen (Onderzoek, Onderwijs, Duitslandweb en Communicatie & Evenementen) die zich met uiteenlopende taken bezighouden. Tevens huisvest het instituut een documentatiecentrum, met een specialisatie in Duitsland na 1945 en de internationale betrekkingen van Duitsland.
Geschiedenis
In 1995 werd het ‘Duitslandprogramma voor het Hoger Onderwijs’ van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (OC&W) geïntroduceerd. In het kader van dit programma werd besloten een instituut in de Randstad op te richten, gericht op de politiek, economie en geschiedenis van Duitsland vanuit Nederlands perspectief. De Universiteit van Amsterdam (UvA) was bereid om het instituut gastvrijheid aan te bieden en op 28 mei 1996 werd het DIA officieel geopend door prins Claus. Prof. dr. Maarten Brands (1933-2018) werd als wetenschappelijk directeur benoemd. In 2002 werd hij opgevolgd door prof. dr. Ton Nijhuis, die deze taak tot op heden vervult.
In 2002 ging het tweede Duitslandprogramma van start, waarbij de coördinatie en het beheer van het programma volledig in handen van het DIA kwam te liggen. Het derde Duitslandprogramma bouwt voort op de resultaten van de twee voorafgaande programma’s. Tevens wordt er meer aandacht besteedt aan de bestudering van vraagstukken waarvoor Duitsland in toekomst zal staan, op politiek, maatschappelijk en sociaal-economisch gebied. Naast het ministerie van OCW en de UvA heeft het DIA sinds 2001 een derde vaste subsidiegever, namelijk de Deutscher Akademischer Austauschdienst (DAAD), die een belangrijke rol in het ontstaan van het Graduiertenkolleg heeft gespeeld.
Onderzoek
De afdeling Onderzoek houdt zich in haar onderzoekprogramma bezig met geschiedenis, politiek, maatschappij en cultuur in het contemporaine Duitsland. Interessegebieden zijn onder meer Duitsland en Europa, de Duitse buitenlandse politiek en partijpolitieke veranderingen in Duitsland. Daarnaast dragen de medewerkers bij aan het bachelor- en masteronderwijs, onder meer in de master Duitslandstudies. Een belangrijk onderdeel van de afdeling is het Graduiertenkolleg dat promovendi vanuit verschillende onderzoeksdisciplines samenbrengt en deze ondersteunt tijdens het maken van hun proefschrift door middel van workshops. Hiervoor wordt nauw samengewerkt met de DAAD.
Onderwijs
De afdeling Onderwijs organiseert activiteiten voor leerlingen in het voortgezet onderwijs, studenten in het hoger onderwijs en docenten (in opleiding) van de vakken Duits, geschiedenis, aardrijkskunde en maatschappijleer. Hieronder vallen nascholingscursussen en studiereizen voor docenten, onderwijsmateriaal, gastlessen en programma's voor jongeren om het interesse voor Duitsland en de Duitse taal te wekken en de kennis hierover te vergroten.
Sinds 2024 is deze afdeling ook het centrale aanspreekpunt in Nederland voor informatie over studeren in Duitsland. Voor die tijd was de afdeling 'Duitslanddesk' hiervoor verantwoordelijk. De afdeling informeert over dit onderwerp via een aparte website en begeleidt Nederlandse studenten in Duitsland met het programma 'Duitsland+'.
Tot 2022 had het Duitsland Instituut Amsterdam een eigen beursprogramma, het DIA-Stipendium, voor studenten en jonge onderzoekers.
Duitslandweb
Duitslandweb is het journalistieke deel van de website van het instituut en fungeert als informatiebron over recente ontwikkelingen in Duitsland. De onafhankelijke redactie plaatst dagelijks artikelen over onderwerpen die het publieke debat in Duitsland bepalen. In dossiers worden een aantal onderwerpen verder uitgediept. De website bestaat verder uit een uitgebreid naslagwerk over de Duitse geschiedenis, politiek, economie, literatuur, sport en film.
Communicatie & Evenementen
De afdeling Communicatie & Evenementen is het aanspreekpunt voor de pers en verzorgt de publiciteit van het instituut. De afdeling ontwikkelt daarnaast diverse publieksactiviteiten met betrekking tot recente politieke, maatschappelijke en culturele ontwikkelingen in Duitsland, waaronder boekpresentaties, debatten, seminars en filmvoorstellingen, en brengt deze tot uitvoering. Vaak wordt hierin samengewerkt met partnerinstituten en uitgeverijen.