Cilicisch-Armenië was een middeleeuwseArmeense staat aan de Middellandse Zee, op het gebied van het huidige Turkije. Van de 12e tot de 14e eeuw was het een koninkrijk. Het heette toen officieel Armeens Koninkrijk Cilicië. Dit Armeense koninkrijk ontstond naast de Armeense gebieden uit het Byzantijnse Rijk waar in de elfde eeuw ook de Seltsjoekse en Bagrandse gebieden van Armenië bijkwamen en het gebied ging op in het mammelukken-sultanaat Caïro. De hoofdstad was Sis (Kozan); daarnaast was de havenstad Ayaş het belangrijkste cultuur- en handelscentrum.
Voor de westerse wereld zelf gold Cilicisch-Armenië als de Poort van Azië. Zo was Ayas de plaats in Azië, vanwaaruit Marco Polo in 1271 vertrok voor zijn beroemde reis naar het Verre Oosten. In 1375 werd het rijk ten val gebracht door de mammelukken. Toen veel Armeense vorsten daarna naar het westen trokken, brachten ze, volgens historicus Johan Huizinga, de glans van het wonderlijke Oosten met zich mee[2].
Geschiedenis
Muntstuk uit Koninkrijk Armenië, ca. 1080-1375. De Armeense letters zeggen: Met Gods mogendheid.
In de 7e eeuw werd Cilicisch-Armenië op de Byzantijnen veroverd door de Arabieren. In 964 wist keizer Nicephorus II het te heroveren, maar de streek had erg onder de bezetting geleden en moest worden heropgebouwd. Hiervoor deed de keizer een beroep op de grote groepen Armeniërs, die eerder reeds hun thuisland hadden verlaten en zich in de huidige grensstreek van Turkije met Syrië en Irak hadden gevestigd. Zo ontstond het rijk Cilicisch Armenië.
Rond 1080 zou Ruben I, de vorst van dit rijkje, via een opstand tegen Byzantium de feitelijke onafhankelijkheid verwerven. Zijn zoon Constantijn I heerste van 1095 tot 1099; zijn kleinzoon Thoros I van 1099 tot 1129. Beide laatste Ishkhans verwelkomden de kruisvaarders als bevrijders. Constantijn gaf Josselin I, de latere derde graaf van Edessa, zijn dochter tot echtgenote, terwijl Boudewijn van Boulogne, eerste graaf van Edessa, in het huwelijk trad met de dochter van Constantijns broer Thoros. Zo gingen de christenen van het Oosten deel uitmaken van het uitgestrekte kruisvaardersnetwerk van de Oriënt.
Het duurde niet lang vooraleer Cilicisch Armenië hier profijt van trok. Met de steun van Tancred, prins van Antiochië, kon Thoros I, zoon en opvolger van Constantijn, de vestingen Anazarba en Sis veroveren.
↑Langlois, Le trésor des Chartes d'Arménie, ou Cartoularie de la Chancellerie Royale des Roupiniens, Venise, 1863, p. 211. (geraadpleegd in: (hy) R.V. Kuelpenkian, Armeens-Portugaalse betrekkingen, "Matenadaran" Instituut voor oude manuscripten, Jerevan 1986.)
