Christus op de koude steen

Christus op de koude steen door Juan de Flandes, eind 15e eeuw (Prado)
Christus op de koude steen, kopie naar Gerard van Honthorst, na ca. 1614, Rijksmuseum Amsterdam

Christus op de koude steen is de naam van een apocriefe episode uit de passie van Jezus Christus. Sinds de late middeleeuwen komt het thema ook in de beeldende kunsten voor. Volgens de overlevering toonde men in de Heilige-Grafkerk te Jeruzalem deze steen waarop Christus door zijn beulen was neergezet verbeydende die doorboringhe des cruycen ten spotte ende ten lachtere van hen allen.[1] De devotie tot Christus op de koude steen ontstond in Brabant vanaf 1450 en verbreidde zich over gans Europa.[2] Het thema blijft tot in de zeventiende eeuw populair.

Algemene beeldbeschrijving

Het betreft een beeltenis waarop Christus moederziel alleen op een steen zit, reeds gegeseld en getooid met de doornenkroon, in afwachting van zijn executie. Christus lijkt vaak in gedachten verzonken en leunt al dan niet met zijn hoofd in zijn hand. Hierdoor dringt zich de overeenkomst op met een melancholische gemoedstoestand, zoals in Albrecht Dürers Melencolia I.

Varianten naar houding

  • Soms wordt Christus ook nog omringd door de passiewerktuigen.
  • Als zijn hoofd rust op zijn hand wordt ook gesproken van de Denkende Christus (Engels : Pensive Christ, Duits: Christus im Elend, ook Christus in der Rast).
  • Met gevouwen handen in zijn schoot wordt gesproken van de Rust van Christus op Calvarie (Engels: Repose of the Lord, Duits:Herrgottsruh)
  • Het is een van de weinige momenten uit het leven van Christus waarop hij volledig naakt wordt afgebeeld. Kunstenaars mochten Christus op dit moment, met toestemming van de Kerk, naakt afbeelden.[3] Veel kunstenaars verkozen toch om Christus' lendenen te bedekken met een perizonium.

Varianten naar Kunstvorm

  • Beeldhouwwerken in allerlei materialen, al of niet beschilderd komen het vaakst voor.
  • Schilderijen
  • Etsen van schilderijen
  • Glasramen (Holzkirchen (Alling))
  • Enkele (vooral Duitse) kerken hebben dit beeld als schutspatroon (Rottweil, Schwäbisch Gmünd, Hechingen)

Toelichting

Onder invloed van volksgeloof en de behoefte meer te weten over het leven van Christus werden laatmiddeleeuwse passietraktaten geschreven vol extra details over Christus' leven. Christus op de koude steen kan naar meerdere momenten tijdens de kruisdraging verwijzen. In bepaalde traktaten uit de veertiende eeuw wordt verwezen naar Christus die bijna onder de last van het kruis bezweek en op een steen ging zitten om uit te rusten, waarbij Christus ook zijn moeder ontmoette. Vanaf de vroege vijftiende eeuw (en misschien ook wel eerder) verandert de interpretatie echter: in vijftiende-eeuwse passietraktaten vindt de rust op de koude steen plaats ná de kruisdraging en de ontkleding van Christus en vóór de kruisiging. Christus neemt plaats op de steen, wacht zijn moment van executie af en overpeinst zijn leven.

Aanwezigheid in kerken en musea

België

  • Sint-Ivokapel (Brugge), een houten beeld
  • Sint-Walburgakerk (Brugge)
  • Sint-Jan-de-Doperkerk (Tongeren)
  • Onze-Lieve-Vrouw Basiliek (Tongeren); twee exemplaren, begin 16e eeuw[4]
  • Sint-Gummaruskerk (Tienen)
  • Sint-Leonarduskerk (Zoutleeuw); twee exemplaren, uit het begin van de 16e en 17e eeuw.
  • De Sint-Sulpitiuskerk (Diest); van Brabantse herkomst uit de 1ste helft van de 16e eeuw
  • Onze-Lieve-Vrouwkerk (Céroux-Mousty), gepolychromeerde kalksteen, begin 16e eeuw
  • Sint-Pieterskerk (Leuven), begin 16e eeuw
  • Sint-Niklaaskerk te Herne (Herfelingen) 16 eeuws

Nederland

Frankrijk

Duitsland

  • Kartuiserkerk, Keulen, 1520.

Spanje

  • Kathedraal van Burgos, houten beeld, einde 15e eeuw; het is niet bekend hoe dit Antwerps beeld in Spanje is terecht gekomen.

Vergelijking met Man van Smarten

Soms wordt de beeltenis van Christus op de koude steen gelijkgesteld aan de Man van Smarten. De Man van Smarten is echter een andere situatie in het levensverhaal van Christus. Christus op de koude steen is een episode tijdens de passie, tijdens of na de kruisdraging, maar vóór de kruisiging. De Man van Smarten is een moment ná de kruisiging en de wederopstanding, waarop een treurig kijkende (verrezen) Christus al zijn passiewonden (inclusief de nagelwonden en de lanssteek) aan de toeschouwer toont.

Galerij

  • Christus op de koude steen in de Sint-Jan-de-Doperkerk (Tongeren)
    Christus op de koude steen in de Sint-Jan-de-Doperkerk (Tongeren)
  • Christus op de koude steen, omringd door de passiewerktuigen
    Christus op de koude steen, omringd door de passiewerktuigen
  • Christus op de koude steen - ca. 1600 Sint-Leonarduskerk, Zoutleeuw)
    Christus op de koude steen - ca. 1600 Sint-Leonarduskerk, Zoutleeuw)
  • Christus op de koude steen ,ca. 1500 (Sint-Leonarduskerk, Zoutleeuw
    Christus op de koude steen ,ca. 1500 (Sint-Leonarduskerk, Zoutleeuw
  • Christus op de koude steen, Oost-Nederland, ca. 1510, Museum Catharijneconvent, Utrecht
    Christus op de koude steen, Oost-Nederland, ca. 1510, Museum Catharijneconvent, Utrecht
  • (OLV-BE-014)
    Christus op de koude steen, O.L.V.-Basiliek in Tongeren (begin 16e eeuw)
  • (OLV-SC013)
    Christus op de koude steen in de O.L.V.-Basiliek in Tongeren (begin 16e eeuw)
  • Christus op de koude steen in de Sint-Ivokapel (Brugge)
    Christus op de koude steen in de Sint-Ivokapel (Brugge)
  • Christus op de koude steen in de Sint-Walburgakerk in Brugge
    Christus op de koude steen in de Sint-Walburgakerk in Brugge
Zie de categorie Pensive Christ van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Read other articles:

Philip Dybvig

Philip H. DybvigBiographieNaissance 22 mai 1955 (68 ans)GainesvilleNationalité américaineFormation Université de l'Indiana à Bloomington (baccalauréat universitaire) (jusqu'en 1976)Université Yale (doctorat) (jusqu'en 1979)Activités Économiste, professeur d'universitéAutres informationsA travaillé pour Université d'économie et de finance du Sud-Ouest (2010-2021)Université Washington de Saint-Louis (depuis 1988)Université Yale (1981-1988)Université de Princeton (1980-1981)D...

 

La Révolution française (film)

This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: La Révolution française film – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (September 2016) (Learn how and when to remove this template message) 1989 filmLa Révolution françaiseRelease posters for Part I and Part II.Directed by Robert Enrico (Part 1) R...

 

جينهوا

جينهوا 金华市 مدينة على مستوى محافظة [الإنجليزية] Clockwise from top: Bridging Tea House in Jinhua Architecture Park, محطة سكة حديد جينهوا  [لغات أخرى]‏, Jinhua City 1, Jinhua City 2 الاسم الرسمي (بالصينية: 金华市)‏  Location of Jinhua City jurisdiction in Zhejiang الإحداثيات 29°05′N 119°39′E / 29.083°N 119.650°E / 29.083; 119.650 تقسيم إ...

Lane Cove Bushland Park

Forest near Sydney, Australia This article is about the natural bushland area in suburban Lane Cove. For the National Park to the north west, see Lane Cove National Park. the creek at Bushland Park Lane Cove Bushland Park is located in suburban Lane Cove, 5 kilometres from the centre of Sydney, Australia. It is regarded as one of the more interesting areas of fungi in the country. In the year 2000, Bushland Park was placed on the Register of the National Estate, under the Australian Heritage ...

 

Синелобый амазон

Синелобый амазон Научная классификация Домен:ЭукариотыЦарство:ЖивотныеПодцарство:ЭуметазоиБез ранга:Двусторонне-симметричныеБез ранга:ВторичноротыеТип:ХордовыеПодтип:ПозвоночныеИнфратип:ЧелюстноротыеНадкласс:ЧетвероногиеКлада:АмниотыКлада:ЗавропсидыКласс:Пт�...

 

Discord

Online communication software This article is about Internet communication software. For the Greek and Roman goddess, see Eris (mythology). For other uses, see Discord (disambiguation). DiscordLogo used since May 2021Screenshot Screenshot depicting Discord's home screen in 2023Developer(s)Discord Inc.[note 1]Initial releaseMay 13, 2015; 8 years ago (2015-05-13)Written in Client: TypeScript (with React)[1] Server: Elixir,[2] Python,[3] Rust, ...

Rus'–Byzantine War (941)

940s conflict This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Rus'–Byzantine War 941 – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (January 2017) (Learn how and when to remove this message) Siege of Constantinople by the RusPart of Rus'-Byzantine WarsGreeks using their lethal fire, from the Madrid Sky...

 

1522 en science

Chronologies Données clés 1519 1520 1521  1522  1523 1524 1525Décennies :1490 1500 1510  1520  1530 1540 1550Siècles :XIVe XVe  XVIe  XVIIe XVIIIeMillénaires :-Ier Ier  IIe  IIIe Chronologies thématiques Art Architecture, Arts plastiques (Dessin, Gravure, Peinture et Sculpture), Genres (), Littérature () et Musique (Classique)   Ingénierie (), Architecture et ()   Politique Droit   Religion (,)   Science () et...

 

Archie Bunker

Fictional character Fictional character Archie BunkerAll in the Family characterFirst appearanceMeet the Bunkers(All in the Family)January 12, 1971Last appearanceI'm Torn Here(Archie Bunker's Place)April 4, 1983Created byNorman LearPortrayed byCarroll O'Connor (All in the Family and Archie Bunker's Place)Woody Harrelson (Live in Front of a Studio Audience)In-universe informationOccupationFormer blue-collar worker (Longshoreman - Dock foreman)Bar owner and cabbieFamilyDavid Bunker (father)Sara...

The Masque of Kings

The Masque of KingsFirst edition, 1937Written byMaxwell AndersonDate premieredFebruary 8, 1937Place premieredShubert TheatreNew York City, New YorkOriginal languageEnglishGenreDramaSettingStudy of Emperor Franz Joseph, room in apartments of Crown Prince Rudolph in Hofburg Palace, Vienna The Masque of Kings is a 1937 three-act drama written by Maxwell Anderson. It was produced on Broadway by the Theatre Guild and directed by Philip Moeller. Lee Simonson created the scenic and costume design. I...

 

Giuseppe Accardi

Giuseppe Accardi Accardi alla Reggiana nel 1993 Nazionalità  Italia Altezza 180[1] cm Peso 75[1] kg Calcio Ruolo Difensore Termine carriera 1995 CarrieraGiovanili 19??-19?? PalermoSquadre di club1 1980-1981 Bologna0 (0)1981-1982 Mirandolese30 (2)1982-1984 Ravenna61 (6)1984-1985 Olbia31 (2)1985-1986 Cavese32 (2)1986 Inter0 (0)1986-1987→  Campobasso28 (0)[2]1987-1988 Foggia28 (1)1988-1989 Licata24 (3)1989-1990...

 

Casa Santi

Casa Santi(Casa natale di Raffaello)Casa natale di Raffaello UbicazioneStato Italia LocalitàUrbino IndirizzoVia Raffaello, 57 Coordinate43°43′37.37″N 12°38′07.28″E / 43.727046°N 12.635355°E43.727046; 12.635355Coordinate: 43°43′37.37″N 12°38′07.28″E / 43.727046°N 12.635355°E43.727046; 12.635355 CaratteristicheTipoArte Intitolato aRaffaello Sanzio ProprietàAccademia Raffaello Visitatori70 000 (2022) Sito web Modifica dati su Wi...

As seen on TV

Product seal For other uses, see As seen on TV (disambiguation). A typical logo As seen on TV is a generic phrase for products advertised on television in the United States for direct-response mail-order through a toll-free telephone number. As Seen on TV advertisements, known as infomercials, are usually 30-minute shows or two-minute spots during commercial breaks. These products can range from kitchen, household, automotive, cleaning, health, beauty, and pet care products, to exercise and f...

 

Joseph D. Early

American politician Joseph D. EarlyMember of the U.S. House of Representativesfrom Massachusetts's 3rd districtIn officeJanuary 3, 1975 – January 3, 1993Preceded byHarold DonohueSucceeded byPeter I. BluteMember of the Massachusetts House of RepresentativesIn office1963–1974 Personal detailsBornJoseph Daniel EarlyJanuary 31, 1933Worcester, MassachusettsDiedNovember 9, 2012(2012-11-09) (aged 79)Worcester, MassachusettsResting placeSaint John's Cemetery, Worcester, ...

 

Dinasti keenam Mesir

Pahatan pada makam Iny. Saqqara, Mesir, Dinasti ke-6 Daftar Dinasti pada zaman Mesir Kuno Periode Pra-Dinasti Periode Proto-Dinasti Periode Dinasti Awal ke-1 ke-2 Kerajaan Lama ke-3 ke-4 ke-5 ke-6 Periode Menengah Pertama ke-7 ke-8 ke-9 ke-10 ke-11 (hanya Thebes) Kerajaan Pertengahan ke-11 (seluruh Mesir) ke-12 ke-13 ke-14 Periode Menengah Kedua ke-15 ke-16 ke-17 Kerajaan Baru ke-18 ke-19 ke-20 Periode Menengah Ketiga ke-21 ke-22 ke-23 ke-24 ke-25 Periode Akhir ke-26 ke-27 (Periode Persia Per...

Education in Florida

Overview of education in Florida The University of Miami in Coral Gables The Florida education system consists of public and private schools in Florida, including the State University System of Florida (SUSF), the Florida College System (FCS), the Independent Colleges and Universities of Florida (ICUF) and other private institutions, and also secondary and primary schools as well as virtual schools. Overview See also: List of colleges and universities in Florida This article is part of a seri...

 

1982 Ethiopian–Somali Border War

Ethiopian invasion of Somalia 1982 Ethiopian–Somali Border WarPart of the Ethiopian–Somali conflict and the Somali RebellionSomali soldier stands between two captured Ethiopian BTR-60 armored carriers that were disabled in battleDateJune–August 1982LocationHiran and Mudug regions, SomaliaResult Stalemate[1][2] Ethiopian invasion repulsed[3][4] Stalemate at border towns of Galdogob and Balanbale The United States delivers emergency military and economic ai...

 

العيون الشرقية

العيون سيدي ملوك العيون سيدي ملوك[1](بالفرنسية: El Aioun Sidi Mellouk)‏[1]  قصبة العيون سيدي ملوك تقسيم إداري البلد  المغرب[2] الجهة الإقتصادية الجهة الشرقية المسؤولون الإقليم إقليم تاوريرت الدائرة الإدارية دائرة العيون سيدي ملوك خصائص جغرافية إحداثيات 34°35′07″N 2°30�...

Union Jack

Union JackRoyal Union FlagUnion FlagBendera Kesatuan Pemakaian Bendera nasional Perbandingan 3:5, 1:2 Dipakai 1801 Rancangan Gabungan Salib Santo Andreas, Salib Santo Patrick, dan Salib Santo Georgius Sebuah Bendera Union yang berkibaran Perkembangan bendera Union Jack Bendera Union Jack[1][2] atau nama resminya Union Flag (Bendera Kesatuan) adalah bendera nasional Britania Raya. Bendera ini juga memiliki status resmi atau semi-resmi di beberapa wilayah Persemakmuran lainnya;...

 

Cherry Fork

Questa voce sull'argomento centri abitati dell'Ohio è solo un abbozzo. Contribuisci a migliorarla secondo le convenzioni di Wikipedia. Segui i suggerimenti del progetto di riferimento. Cherry ForkUnincorporated community(EN) Cherry Fork, Ohio Cherry Fork – Veduta LocalizzazioneStato Stati Uniti Stato federato Ohio ConteaAdams TerritorioCoordinate38°53′17.16″N 83°36′46.08″W38°53′17.16″N, 83°36′46.08″W (Cherry Fork) Altitudine274 m s.l.m. Super...