California Zephyr

California Zephyr
De California Zephyr te Altamont tijdens proefritten in 1949
De California Zephyr te Altamont tijdens proefritten in 1949
Land(en) Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten
Eerste rit 20 maart 1949
Spoorwegmaatschappij(en)
Huidige Amtrak
Voormalige Chicago, Burlington and Quincy Railroad, Denver and Rio Grande Western Railroad en Western Pacific Railroad
Treindienst
Frequentie Dagelijks
Startpunt Chicago
Eindpunt San Francisco
Afstand 4075 km
Voorzieningen
Slaaprijtuigen 4
Restauratie 1
Uitzichtrijtuigen 5
Bagage 1
Technische gegevens
Spoorwijdte 1435 mm
Portaal  Portaalicoon   Verkeer & Vervoer

De California Zephyr (CZ) is een reizigerstrein in de Verenigde Staten die uitgebaat wordt door de nationale spoorwegmaatschappij Amtrak. De trein verbindt Chicago in de staat Illinois met Emeryville in de San Francisco Bay Area in Californië en rijdt onderweg verder door de staten Iowa, Nebraska, Colorado, Utah en Nevada.

De huidige route is 3.924 km lang en is daarmee de langste Amtrak-lijn die dagelijks gereden wordt. De rit duurt rond de 52 uur en onderweg kan geslapen en gegeten worden. Het is een van de schilderachtigste routes met uitzichten over Rocky Mountains en de Sierra Nevada en daarom ook een toeristische attractie. In het boekjaar 2011 reden er meer dan 350.000 passagiers met de Zephyr, een daling van 6% ten opzichte van het jaar daarvoor. De omzet steeg in 2011 echter met 2,3%.

Geschiedenis

Voor de langeafstandstreinen werden vanaf midden jaren 30 de Streamliners ontwikkeld, eerst als treinstellen en later ook als losse rijtuigen. Na afloop van de Tweede Wereldoorlog gingen de Amerikaanse spoorwegmaatschappijen over tot de modernisering van het rollend materieel. Drie maatschappijen, de Chicago, Burlington and Quincy Railroad (CB&Q), de Denver and Rio Grande Western Railroad (D&RGW) en de Western Pacific Railroad (WP), hadden ter gelegenheid van de Golden Gate International Exposition in 1939 de Exposition Flyer in dienst genomen om bezoekers aan de tentoonstelling van Chicago naar San Francisco te vervoeren. Voortbouwend op deze samenwerking bestelden de drie maatschappijen in oktober 1945 nieuwe rijtuigen bij rijtuigbouwer Budd, voor een nieuwe gezamenlijke treindienst. De trein kreeg de naam California Zephyr, genoemd naar de staat Californië en de Zephyr, de westenwind die over de Stille Oceaan naar de Amerikaanse westkust blaast. De California Zephyr was de eerste trein die was uitgerust met uitzichtsrijtuigen (vista-dome) en dankt haar bijnaam Silver Lady aan de roestvaststalen bovenbouw. De eerste trein werd op 19 maart 1949 in San Francisco gedoopt door filmster Eleanor Parker in het bijzijn van de vice-gouverneur van Californië, de burgemeester van San Francisco en de directeur van de Western Pacific Railroad.

Reizigersdienst

De reizigersdienst startte op 20 maart 1949 tussen Chicago Union in het oosten en de Oaklandpier in het westen. Reizigers met bestemming San Francisco moesten vanaf de Oaklandpier met de pont verder naar de stad. De dienstregeling was zo gemaakt dat de trajecten door de Sierra Nevada en de Rocky Mountains bij daglicht werden afgelegd om de trein ook toeristisch aantrekkelijk te maken. De woestijn van Nevada en de vlaktes in het middenwesten werden 's nachts doorkruist.

De trein reed door drie tijdzones, "Pacific Time" (PT) ten westen van Utah, "Central Time" (CT) ten oosten van McCook en "Mountain Time" (MT) daartussenin. De trein reed bij alle maatschappijen onder hetzelfde treinnummer, 17 westwaarts en 18 oostwaarts. Het eerste uitzichtrijtuig had een afgesloten deel voor vrouwen en kinderen, de volgende twee beschikten over zitplaatsen, de coach-klasse. Onder de uitzichtkoepels bevonden zich de sanitaire voorzieningen, apart voor mannen en vrouwen.

Voor het ontbijt en de lunch konden de reizigers, zonder te reserveren, in de restauratie terecht. In de trein waren stewardessen, de zephyrettes, die de reizigers ten dienste stonden. De zephyrettes regelden o.a. de reserveringen voor het diner in het restauratierijtuig. Het diner werd in drie groepen geserveerd en kon desgewenst, tegen extra betaling van 50 cent per persoon, ook in de eigen coupé worden bezorgd.

Route en dienstregeling in 1950

De California Zephyr in de Sierra Nevada
De California Zephyr in Glenwood Springs
De California Zephyr rijdt de Moffattunnel in op weg naar het westen.
De California Zephyr in Galesburg Illinois
Oostwaarts km Maatschappij Station Staat km Westwaarts
9:00 0 veerpont San Francisco Californië 4075 ++16:50
9:20 7 Oakland Pier 4068 ++16:30
9:30 WP 4068 ++16:15
9:44 11 Oakland 4064 ++16:00
11:51 151 Stockton 3924 ++13:37
11:53 ++13:34
12:50 223 Sacramento 3851 ++12:28
13:39 288 Marysville 3787 ++11:38
14:11 330 Oroville 3745 ++11:05
14:14 ++11:02
17:27 517 Portola 3558 ++7:42
17:30 ++7:39
18:26 598 Herlong 3477 ++6:42
19:33 705 Gerlach Nevada 3370 ++5:38
21:05 856 Winnemucca 3219 ++4:08
21:12 ++4:01
23:15 1070 Elko 3005 ++1:57
23:17 (PT) ++1:55 (PT)
+5:20 (MT) 1493 Salt Lake City Utah 2582 +22:40 (MT)
+5:40 D&RGW +22:20
+6:32 1564 Provo 2511 +21:21
+8:36 1685 Helper 2390 +19:21
+11:35 1968 Grand Junction Colorado 2107 +15:58
+11:46 +15:43
+13:35 2113 Glenwood Springs 1962 +14:01
+15:09 2203 Bond 1872 +12:38
+15:12 +12:35
2330 Moffattunnel 1745
+19:00 2411 Denver 1664 +8:40
+19:15 CB&Q +8:20
+21:13 2591 Akron 1484
+23:09 (MT) 2821 McCook Nebraska 1254 +3:55 (MT)
++0:14 (CT) +4:49 (CT)
++2:06 3032 Hastings 1043 +2:52
++2:09 +2:49
++3:40 3188 Lincoln 887 +1:19
++3:55 +01:04
++4:55 3277 Omaha 798 23:59
++5:00 23:45
3362 Red Oak Iowa 713 22:30
++6:58 3442 Creston 633 21:45
++7:02 21:42
++8:53 3625 Ottumwa 450 19:48
++8:55 19:46
++10:07 3744 Burlington 331 18:35
++10:53 3814 Galesburg Illinois 261 17:50
++10:58 17:45
++12:44 4014 Aurora 61 16:06
++13:30 4075 Chicago 0 15:30

+ de volgende dag

Rollend materieel

De trein werd getrokken door een driedelige F3 en later F7 (1 A-unit en 2 B-units) van de betreffende maatschappij, de loc-wisselingen vonden plaats in Salt Lake City en Denver. De D&RGW zette ook regelmatig haar driedelige ALCO-PA/PB/PA-locomotieven in voor de rit door de Rocky Mountains. De aanvankelijke bestelling bij Budd bestond uit zes stammen van ieder tien rijtuigen. Al begin 1946 werd besloten om zes extra rijtuigen te bestellen, zodat iedere stam elf rijtuigen kreeg. Gerelateerd aan het aandeel in de totale afstand gingen bijna drie stammen naar CB&Q, twee naar WP en één naar D&RGW, daarnaast gingen nog een aantal rijtuigen naar WP en D&RGW om het totaal van 66 te bereiken. De dienst kon worden uitgevoerd met vijf van de zes stammen, maar voor de slag naar New York was een extra slaaprijtuig nodig. De Pennsylvania Railroad (PRR) schafte een streamliner-slaaprijtuig aan voor de doorgaande dienst naar New York, waarmee het initiële wagenpark uit 67 rijtuigen bestond. De rijtuigen van de verschillende maatschappijen werden door elkaar gebruikt en door de dienst naar New York wisselde ook telkens een slaaprijtuig van stam. Soms werd zelfs een ander slaaprijtuig van de PRR in de trein opgenomen waarmee de eenheid werd verstoord door de rode kleur van het PRR-rijtuig. In 1950 werd het wagenpark met 6 eersteklasslaaprijtuigen uitgebreid. In 1952 werden nog vier rijtuigen bijgebouwd om fricties in de omloop te ondervangen, waarmee het totale wagenpark op 77 rijtuigen kwam.

De eerste treinsamenstelling was: 1 bagagerijtuig, drie uitzichtrijtuigen, 1 uitzichtrijtuig met bar en personeelsvertrekken, 2 slaaprijtuigen (10/6), 1 restauratierijtuig, 1 slaaprijtuig met middengang (type 16), 1 slaaprijtuig coast to coast (type 10/6), 1 sluitrijtuig met uitzichtkoepel en eersteklaslounge. Het slaaprijtuig coast to coast werd in Chicago afwisselend meegegeven met de PRR of New York Central voor de verdere rit naar New York. In 1950 werd het restauratierijtuig tussen de uitzichtrijtuigen en de slaaprijtuigen geplaatst. In 1951 werd het aantal 1e-klasslaapplaatsen uitgebreid door een slaaprijtuig type 6/5 tussen de restauratie en de slaaprijtuigen te plaatsen, waarmee de trein voortaan uit 12 rijtuigen bestond. In 1963 en 1964 werden de rijtuigen met 16 slaapstoelen omgebouwd tot zuivere zitrijtuigen met 48 plaatsen. Deze werden als tweede rijtuig in de trein, direct achter het bagagerijtuig, opgenomen. In 1968 werd een van de 10/6-rijtuigen uit de samenstelling gehaald en bestond de trein weer uit 11 rijtuigen.

De Silver Roundup ontspoorde op het spoor van de Western Pacific en werd gesloopt, als schadevergoeding gaf WP de Silver Chalet aan CB&Q. CB&Q handhaafde de naam maar gaf de Silver Chalet wel het nummer van de Silver Roundup.

De rijtuigen kregen allemaal een naam waardoor de reizigers hun rijtuig konden vinden.

Rijtuignaam Type Maatschappij Baknummer Opmerkingen
Silver Beaver Bagage WP 801
Silver Dollar Uitzicht WP 811 met afdeling voor moeder en kind
Silver Palace Uitzicht WP 813 voorzien van conducteursruimte
Silver Schooner Uitzicht WP 815
Silver Châlet Uitzicht/bar WP 831 overgedragen aan CB&Q als nr 252
Silver Arroyo 10/6 WP 861
Silver Canyon 10/6 WP 862
Silver Plate Restaurant WP 841
Silver Palm 16 WP 871
Silver Mountain 10/6 WP 863
Silver Cresent Sluit WP 881
Silver Stag Bagage WP 802
Silver Feather Uitzicht WP 812 met afdeling voor moeder en kind
Silver Sage Uitzicht WP 814 voorzien van conducteursruimte
Silver Scout Uitzicht WP 816
Silver Hostel Uitzicht/bar WP 832
Silver Palisade 10/6 WP 864
Silver Range 10/6 WP 865
Silver Platter Restaurant WP 842
Silver Poplar 16 WP 872
Silver Bay 10/6 WP 866
Silver Planet Sluit WP 882
Silver Bear Bagage CB&Q 903
Silver Bridle Uitzicht CB&Q 4716 met afdeling voor moeder en kind
Silver Ranch Uitzicht CB&Q 4719 voorzien van conducteursruimte
Silver Saddle Uitzicht CB&Q 4721
Silver Club Uitzicht/bar CB&Q 250
Silver Surf 10/6 WP 867
Silver Point 10/6 CB&Q 423
Silver Cafe Restaurant CB&Q 193
Silver Maple 16 CB&Q 400 nr 4742 na ombouw in 1964
Silver Shore 10/6 CB&Q 424
Silver Horizon Sluit CB&Q 375
Silver Buffalo Bagage CB&Q 904
Silver Lodge Uitzicht CB&Q 4717 met afdeling voor moeder en kind
Silver Rifle Uitzicht CB&Q 4720 voorzien van conducteursruimte
Silver Stirrup Uitzicht CB&Q 4722
Silver Lounge Uitzicht/bar CB&Q 251
Silver Butte 10/6 CB&Q 425
Silver Cliff 10/6 CB&Q 426
Silver Diner Restaurant CB&Q 194
Silver Larch 16 CB&Q 401 nr 4743 na ombouw in 1964
Silver Falls 10/6 CB&Q 427
Silver Penthouse Sluit CB&Q 376
Silver Coyote Bagage CB&Q 905
Silver Lariat Uitzicht CB&Q 4718 met afdeling voor moeder en kind
Silver Colt Uitzicht D&RGW 1106 voorzien van conducteursruimte
Silver Thistle Uitzicht WP 817
Silver Roundup Uitzicht/bar CB&Q 252 verongelukt en vervangen door Silver Chalet
Silver Valley 10/6 CB&Q 428
Silver Pass 10/6 D&RGW 1130
Silver Restaurant Restaurant CB&Q 195
Silver Aspen 16 D&RGW 1120
Silver Summit 10/6 D&RGW 1131
Silver Solarium Sluit CB&Q 377
Silver Antelope Bagage D&RGW 1100
Silver Bronco Uitzicht D&RGW 1105 met afdeling voor moeder en kind
Silver Mustang Uitzicht D&RGW 1107 voorzien van conducteursruimte
Silver Pony Uitzicht D&RGW 1108
Silver Shop Uitzicht/bar D&RGW 1140
Silver Gorge 10/6 D&RGW 1132
Silver Creek 10/6 D&RGW 1133
Silver Banquet Restaurant D&RGW 1115
Silver Pine 16 D&RGW 1121
Silver Glacier 10/6 D&RGW 1134
Silver Sky Sluit D&RGW 1145
Silver Rapids 10/6 PRR 8449
Silver Crane 6/5 WP 851 bijgebouwd in 1950
Silver Swallow 6/5 WP 852 bijgebouwd in 1950
Silver Dove 6/5 CB&Q 450 bijgebouwd in 1950
Silver Quail 6/5 CB&Q 451 bijgebouwd in 1950
Silver Thrush 6/5 CB&Q 452 bijgebouwd in 1950
Silver Gull 6/5 D&RGW 1135 bijgebouwd in 1950
Silver Lookout Sluit CB&Q 378 bijgebouwd in 1952
Silver Cedar 16 CB&Q 403 bijgebouwd in 1952, nr 4744 na ombouw in 1964
Silver Crag 10/6 CB&Q 429 bijgebouwd in 1952
Silver Chasm 10/6 CB&Q 430 bijgebouwd in 1952
  • type 10/6 heeft 10 slaapstoelen 2e klas aan een middengang en 6 slaapplaatsen 1e klas verdeeld over drie coupées.
  • type 16 heeft 16 ligplaatsen aan een middengang en worden aangeduid als roomettes.
  • type 6/5 heeft 6 tweepersoonsslaapkamers waarvan 5 gecombineerd met een zitkamer.

Amtrak

De Rio Grande Zephyr te Castle Gate juni 1975
De San Francisco Zephyr van Amtrak
De California Zephyr, bestaande uit superliners, rijdt westwaarts langs de Book Cliffs in Utah.
Superliner Panoramarijtuig in de California Zephyr

Ondanks de concurrentie van het vliegtuig daalde het aantal reizigers met de California Zephyr slechts heel langzaam. De kosten voor de exploitatie van de trein stegen echter ook en midden jaren 60 wilde de Western Pacific van de trein af. De toezichthouder ICC wees, na grote publieke verontwaardiging, het verzoek van Western Pacific om haar deel van het traject uit de dienstregeling te halen af.

Dit was slechts uitstel want de Amerikaanse spoorwegmaatschappijen raakten allemaal in de rode cijfers met hun reizigersvervoer. In 1970 greep de federale overheid in om de langeafstandstreinen in stand te houden en bijna alle particuliere maatschappijen droegen hun treinen over.

Vervolgens werd Amtrak opgericht voor het beheer van het reizigersverkeer. De Denver and Rio Grande Western Railroad, die het deel door de Rocky Mountains verzorgde, weigerde echter mee te doen met Amtrak wat ook het voorlopige einde van de California Zephyr betekende. Op 20 maart 1970, 21 jaar na de eerste rit viel het doek voor de particuliere exploitatie van de California Zephyr. D&RGW zette de diensten tussen Salt Lake City en Denver voort onder de naam Rio Grande Zephyr.

Amtrak kon geen gebruik meer maken van de route door Colorado en startte de San Francisco Zephyr voor de verbinding tussen Chicago en San Francisco. Hierbij werd voor een deel de route gevolgd van de voormalige City of San Francisco, de concurrent van de California Zephyr die tot 1970 door de Milwaukee Road, Union Pacific en Southern Pacific werd uitgebaat. Deze volgde de route van de transcontinentale spoorweg over de Shermanpas ten noorden van Colorado en kwam via Ogden weer op de route van de California Zephyr.

In 1983 besloot de D&RGW alsnog haar reizigersvervoer in Amtrak in te brengen, de Rio Grande Zephyr en de San Francisco Zephyr werden weer samengevoegd tot California Zephyr, nu onder leiding van Amtrak.

In de jaren 80 zijn de streamliners vervangen door superliners die over de hele lengte dubbeldeks zijn. Ten oosten van Salt Lake City volgt de trein de oorspronkelijke route, ten westen daarvan wordt gebruikgemaakt van de 150 kilometer kortere Southern Pacific in plaats van de Western Pacific. Het westelijke eindpunt is nu Emeryville, vanwaar de reizigers met een pendelbus naar het dichtstbijzijnde metrostation worden vervoerd. Met de metro kunnen de reizigers, nu onder water, San Francisco bereiken.

Route en dienstregeling in 2014

Oostwaarts km Spoorbeheerder Station Staat km Westwaarts
9:10 0 UP Emeryville Californië 3924 ++16:10
9:22 13 Richmond 3911 ++15:59
9:54 43 Martínez 3881 ++15:26
10:36 115 Davis 3809 ++14:44
11:09 137 Sacramento 3787 ++14:13
11:35 165 Roseville 3759 ++12:57
12:21 221 Colfax 3703 ++11:48
14:38 324 Truckee 3600 ++9:37
16:06 380 Reno Nevada 3544 ++8:36
19:08 856 Winnemucca 3240 ++5:40
21:31 (PT) 913 Elko 3011 ++3:03 (PT)
+3:05 (MT) 1336 Salt Lake City Utah 2588 +23:30 (MT)
+3:30 +23:05
+4:35 1408 Provo 2516 +21:26
+6:37 1529 Helper 2395 +19:20
+7:59 1643 Green River 2281 +17:58
+10:23 1814 Grand Junction Colorado 2110 +16:10
+12:10 1956 Glenwood Springs 1968 +13:53
+15:12 2133 Granby 1791 +10:37
+15:50 2154 Fraser-Winter Park 1770 +10:07
2173 Moffattunnel 1751
+18:38 2254 Denver 1670 +8:05
+19:10 BNSF +7:15
+20:25 (MT) 2379 Fort Morgan 1545 +5:05 (MT)
+23:49 (CT) 2664 McCook Nebraska 1260 +3:43 (CT)
++0:54 2788 Holdrege 1136 +2:34
++1:42 2875 Hastings 1049 +1:47
++3:20 3031 Lincoln 893 +0:14
++3:26 893 +0:08
++4:59 3119 Omaha 805 23:05
++5:14 22:55
++7:04 3291 Creston Iowa 633 20:41
++7:40 3346 Osceola 578 20:09
++9:09 3474 Ottumwa 450 18:53
++9:54 3549 Mount Pleasant 375 17:59
++10:36 3593 Burlington 331 17:25
++11:31 3663 Galesburg Illinois 261 16:38
++12:23 3757 Princeton 167 15:44
++13:43 3879 Naperville 45 14:34
++14:50 3924 Chicago 0 14:00

+ de volgende dag

De route van California Zephyr in 2014
Zie de categorie California Zephyr (1949-1970) van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
Zie de categorie California Zephyr (Amtrak train) van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.