Baltus de Wild' (Montfoort, 1612 – Amsterdam, 1687), ook bekend als Baltus de Wilde en Baltus de Wilt, was een Amsterdamse boekdrukker, boekverkoper en uitgever.
Leven en werk
De Wild' werkte als drukker, uitgever en verkoper in de periode 1647 tot 1675. Hij werkte lange tijd samen met Johannes de Wild'. Tijdens zijn carrière was De Wild' op verschillende plekken in Amsterdam gevestigd, namelijk:
1647-1675: Angeliers-graft, naest't Wapen van Vrieslandt
1647-1650: Hal-steegh
1650: Harte-straet
1652-1653: Haerlemmerstraet, over de Prince-sluys ofte ge-by-naemt Eenhoorns-sluys
1657-1670: Singel, by de Reguliers-toorn
1671: S. Anthonis-marckt, by de Dyckstraet, naest de Goed-koop
1672: St. Anthonis breestraat, by de Nieuwe markt[1]
De Wild' is zover bekend tweemaal getrouwd geweest. Op 13 maart 1637 trouwde hij op 25-jarige leeftijd met Annetje Arens.[2] Na het overlijden van Annetje huwde de inmiddels 64-jarige De Wild' op 13 maart 1676 met 28-jarige Maria Menso.[3] Op 11 juli 1687 is het overlijden van De Wild' aangemeld bij de Heilige Stede, oftewel de Nieuwzijdse Kapel. Hij woonde destijds op de Singel.[4]
De Wild' heeft verschillende theologische werken uitgegeven. Het gaat hier voornamelijk om vertalingen van protestantse boeken uit het Engels, Frans of Latijn van auteurs als William Perkins, Theodorus Beza en Christopher Love. Over zijn uitgaven van Love is bekend dat De Wild' een methode had ontwikkeld om met hetzelfde zetels meerdere formaten van de tekst te kunnen drukken.[5] Er gaan ook geluiden op dat het werk van Love uitgegeven door De Wild' roofdrukken betreft.[6]
Uitgegeven werken
John Abernethy, D.I. Lamotius (1648), Een christelick ende goddelick tractaet, inhoudende de medicine der siele.[7]
Bernard Fonteyn (1649), Per oratio poëtica, in laudem poësios, of 't lof der rym-konst.[9]
Adam Westerman (1649), Christelijcke zee-vaert ende wandel-wegh.[10]
William Perkins, Vincent Reinier Meusevoet (1650) Eene godtsalighe ende geleerde uytlegginghe der predicatie Christi op den bergh.[11]
Theodorus Beza (1650), t Leven ende doodt van den seer eerweerdigen M. Jan Calvyn.[12]
Christopher Love (1659), Theologia practica, dat is, Alle de theologische wercken, van den hoog-geleerden Mr. Christophorus Love.[13]
Theodorus à Brakel (1664), Disputatie ofte Bevestigende de waerheyt.[14]
Petrus de Lange (1670), Dialogus, ofte t'samen-spreack, van een meester, en discipel, over de gods-geleertheydt.[15]
Literatuur
J.A. Gruys en Jan Bos (eds.), Adresboek Nederlandse Drukkers en Boekverkopers tot 1700: Verzameld door de STCN, Den Haag: Koninklijke Bibliotheek, 1999, p. 131. Beschikbaar via koornwinder.org
W.J. op 't Hof en F.W. Huisman, Hendrik Versteeg (1630-1673):
Een nader-reformatorische uitgever, werkzaam in Utrecht van 1654-1672, Amstelveen: EON, 2016, p. 8. Beschikbaar via pietasonline.nl
M.M. Kleerkooper. (1914). De boekhandel te Amsterdam voornamelijk in de 17de eeuw. Geographische en Geschiedkundige Aanteekeningen. p. 600. Den Haag: Martinus Nijhoff.
Vrije Universiteit Amsterdam, Nieuwe studie over de puritein Christopher Love (1618-1651), 17-10-2013. Beschikbaar via vu.nl
↑Abernethy, J.; Lamotius, D.I. Een christelick ende goddelick tractaet, inhoudende de medicine der siele [...], Amsterdam: Baltus de Wild', woonende op de Angeliers-Graft naest 't wapen van Vrieslandt, 1648.
↑ Erasmus, D.; Wesel, D. 't Handt-boeckjen Van de Voorbereydingh tot de Doodt Ofte Een Godsalige onderrechtinghe hoe een Christen sich tot den Doodt bereyden sal. Midtsgaders een Troost-reden over den doodt [...], Amsterdam: Baltus de Wild', op de Angeliers-Graft, 1649.
↑Fonteyn, F. Per oratio poëtica, in laudem poësios, of 't lof der rym-konst [...], Amsterdam: Baltus de Wild', t' Amsteldam, op d'Angeliers-Graft, 1649.
↑Westerman, A. Christelijcke zee-vaert ende wandel-wegh [...], Amsterdam: Baltus de Wild', t' Amsterdam, ghedruckt op Baltus de Wild', Boeckdrucker woonende op de Angeliers-graft / naest 't wapen van Vrieslandt. Anno 1649, 1649.
↑Perkins, W.; Meusevoet V.R. Eene godtsalighe ende geleerde uytlegginghe der predicatie Christi op den bergh, Amsterdam: Baltus de Wild', 1650.
↑Beza, T. ‘t Leven ende doodt van den seer eerweerdigen M. Jan Calvyn, Amsterdam: Baltus de Wild', t' Amsterdam, ghedruckt by Baltus de Wild'. Anno 1650, 1650.
↑Love, C.; Lange, P. de, Theologia practica, dat is, Alle de theologische wercken, van den hoog-geleerden Mr. Christophorus Love [...], T'Amsteldam, by Baltus en Johannes de Wild', op de Haerlemmer-straet over de Prince-sluys/ en zijn mede te bekoomen op de hoeck van de Papen-brugh-steegh aende Warmoes-straet inde has 1650, 1650.
↑Theodorus à Brakel (1664), Disputatie ofte Bevestigende de waerheyt [...], Amsterdam: Baltus de Wild', 1664.
↑Lange, P. de. Dialogus, ofte t'samen-spreack, van een meester, en discipel, over de gods-geleertheydt [...], Amsterdam: Baltus de Wild', 't Amstelredam, by Baltus de Wild', op de Haerlemmer-straet/ over de Prince ost by-genaemt/ Eenhoorens-sluys/ 1670, 1670.