1,2-Bis(difenylfosfino)ethaan
Structuurformule en molecuulmodel
Algemeen
Molecuul­formule	C26H24P2 (Φ2P)CH2CH2(PΦ2) of (Ph2P)CH2CH2(PPh2)
IUPAC-naam	Ethaan-1,2-diylbis(difenylfosfaan)
Molmassa	398,42 g/mol
SMILES	P(c1ccccc1)(c2ccccc2)CCP(c3ccccc3)c4ccccc4
InChI	1/C26H24P2/c1-5-13-23(14-6-1) 27(24-15-7-2-8-16-24) 21-22-28(25-17-9-3-10-18-25) 26-19-11-4-12-20-26 /h1-20H,21-22H2
CAS-nummer	1663-45-2
Wikidata	Q161453
Fysische eigenschappen
Aggregatie­toestand	vast
Smeltpunt	140-142 °C
Tenzij anders vermeld zijn standaardomstandigheden gebruikt (298,15 K of 25 °C, 1 bar).
Portaal    Scheikunde

1,2-Bis(difenylfosfino)ethaan, vaak vanuit het Engelse 1,2-bis(diphenylphosphino)ethane afgekort tot dppe, is een in de coördinatiechemie veelgebruikt bidentaat ligand. Dppe vormt bijna altijd bidentaat complexen al zijn ook enkele monodentaat verbindingen bekend, of gevallen waarin dppe een brug vormt tussen twee metaalatomen. Een voorbeeld waarin dppe als monodentaatgroep optreedt is W(CO)₅(dppe)).^[1]

De synthese van dppe verloopt via het alkyleren van NaPPh₂ dat zelf gesynthetiseerd wordt uit trifenylfosfine volgens:^[2][3]

${\displaystyle {\ce {P(C6H5)3 + 2 Na -> NaP(C6H5)2 + NaC6H5}}}$

NaP(C₆H₅)₂ is zeer gevoelig voor luchtoxidatie en wordt behandeld met 1,2-dichloorethaan (ClCH₂CH₂Cl) waarbij dppe ontstaat:

${\displaystyle {\ce {2 NaP(C6H5)2 + ClCH2CH2Cl -> (C6H5)2PCH2CH2P(C6H5)2 + 2 NaCl}}}$

Dppe kan gereduceerd worden met lithium waarbij PhHP(CH₂)₂PHPh ontstaat.^[4]

${\displaystyle {\ce {Ph2P(CH2)2PPh2 + 4 Li -> PhLiP(CH2)2PLiPh + 2 PhLi}}}$^[bron?]

De hydrolyse (met water) geeft vervolgens:

${\displaystyle {\ce {PhLiP(CH2)2PLiPh + 2 PhLi + 4H2O -> PhHP(CH2)2PHPh + 4 LiOH + 2C6H6}}}$

Met standaard oxiderende reagentia als H₂O₂ en broomwater (Br_2(aq)) ontstaat dppe-oxide in lage opbrengst (bijvoorbeeld 13%) door niet-selectieve oxidatie waarbij naast het mono-oxide en het dioxide ook uitgangsmateriaal teruggewonnen kan worden.^[5] Selectieve mono-oxidatie van dppe kan gerealiseerd worden via de reactie met PhCH₂Br. In eerste instantie ontstaat een fosfoniumzout dat na een base-gekatalyseerde hydrolyse het mono-oxide (samen met andere producten) geeft:

Ph₂P(CH₂)₂PPh₂ + PhCH₂Br → Ph₂P(CH₂)₂PPh₂(CH₂Ph)⁺Br⁻

Ph₂P(CH₂)₂PPh₂(CH₂Ph)⁺Br⁻ + NaOH + H₂O → Ph₂P(CH₂)₂P(O)Ph₂

In de coördinatiechemie van dppe, en difosfines in het algemeen, ligt het accent vooral op de homogene katalyse van een groot aantal verschillende reacties. Twee (eenvoudige) voorbeelden van dergelijke complexen zijn Pd(dppe)₂ en Ir(dppe)₂. Pd(dppe)₂ kan gesynthetiseerd worden door reductie met NaBH₄ van een Pd(II)-verbinding. Doorgaans wordt echter een in-situsynthese uitgevoerd, uitgaande van Pd(OAc)₂.^[5]