Pilihan raya presiden diadakan di Turki pada Mei 2023, bersama pilihan raya parlimen, untuk memilih presiden untuk tempoh lima tahun.[1][2] Dianggarkan sejumlah 64 juta pengundi mempunyai hak untuk membuang undi dalam pilihan raya, 60.9 juta di Turki dan 3.2 juta di luar negara.[3] 14 Mei dipilih sebagai tarikh pusingan pertama sebagai bukti pilihan raya umum 1950, pilihan raya demokrasi pertama di Turki.
Isu kempen utama berkisar pada gempa bumi Turki–Syria pada Februari 2023 yang menyebabkan lebih 50,000 orang terkorban dan mengancam untuk menangguhkan tarikh pilihan raya.[4][5] Kerajaan telah dikritik kerana lambat bertindak balas terhadap gempa bumi dan pengampunan tanah sebelum itu yang didakwa pengkritik menyebabkan bangunan lebih berisiko.[6]Isu ekonomi juga menonjol kerana kos sara hidup yang semakin meningkat. Dalam kebanyakan tinjauan pendapat, pengundi mengenal pasti ekonomi sebagai bidang kebimbangan utama mereka.[7]
Recep Tayyip Erdoğan gagal memperoleh majoriti dalam undian, menyebabkan pusingan kedua berlangsung antara beliau dan penamat tempat kedua Kemal Kılıçdaroğlu pada 28 Mei.[8] Oğan menyokong Erdoğan, menyebabkan perpecahan dengan Perikatan Moyang, kerana pemimpin Parti KemenanganÜmit Özdağ – ketua parti terbesar perikatan itu – menyokong Kılıçdaroğlu pula.[9]
Sistem pemilihan
Presiden Turki dipilih secara langsung melalui sistem dua pusingan, di mana calon mesti memperoleh majoriti mudah (lebih daripada 50%) undi popular untuk dipilih. Jika tiada calon memperoleh majoriti keseluruhan secara langsung, maka pusingan kedua diadakan antara dua calon yang paling banyak diundi dari pusingan pertama, dengan pemenang kemudiannya diisytiharkan sebagai dipilih. Pilihan raya langsung pertama ke jawatan presiden Turki diadakan pada 2014, selepas referendum 2007 memansuhkan sistem sebelumnya di mana ketua negara dipilih oleh dewan perundangan, Perhimpunan Agung Kebangsaan Turki. Presiden Turki tertakluk kepada had penggal, dan boleh berkhidmat paling lama dua penggal lima tahun.[10] Jika pilihan raya mengejut diadakan sebelum tamat penggal kedua, penggal ketiga akan dibenarkan.[11][12] Pilihan raya mengejut boleh diadakan sama ada dengan persetujuan 60% Ahli Parlimen dalam Perhimpunan Agung atau diperintahkan melalui dekri presiden. Hanya pilihan raya mengejut melalui persetujuan Perhimpunan Agung Kebangsaan semasa penggal kedua presiden boleh membenarkan presiden berkhidmat untuk penggal ketiga.[13]
Bakal calon presiden mestilah berumur sekurang-kurangnya 40 tahun dan mesti menamatkan pendidikan tinggi. Mana-mana parti politik yang telah memenangi 5% undi pada pilihan raya parlimen sebelum ini boleh mengemukakan calon, walaupun parti yang belum mencapai ambang ini boleh membentuk pakatan dan meletakkan calon bersama asalkan jumlah bahagian undi mereka melebihi 5%. Ahli bebas boleh bertanding jika mereka mengumpul 100,000 tandatangan daripada pengundi.[14] Pilihan raya itu akan disemak oleh Majlis Pilihan Raya Agung (YSK).[15]
Kesudahan
Analisis
Memandangkan tiada calon yang dapat memperoleh majoriti undi, satu pusingan sambungan berlaku antara dua penamat teratas, Recep Tayyip Erdoğan dan Kemal Kılıçdaroğlu, pada 28 Mei.[16] Erdoğan, penyandang presiden yang akan menyertai pilihan raya, menerima 49.52% undi, turun daripada 52.59% pada pilihan raya lalu.[17] Undian kepada Oğan mendorong perlumbaan ke pusingan akhir.[18] Pada pusingan kedua, kadar keluar mengundi di luar negara dan kastam meningkat daripada 53.8% kepada 54.35%[19]
Respons
Domestik
Selepas 99.4% undi dikira pada pusingan kedua, Majlis Pilihan Raya Agung mengisytiharkan Erdoğan sebagai dipilih secara matematik.[20] Erdoğan menyatakan terima kasihnya kepada penyokongnya dalam satu ucapan di Istanbul, mengatakan bahawa semua 85 juta rakyat negara itu adalah "pemenang" dalam pilihan raya,[21] sambil mengejek kekalahan lawannya dengan perkataan "Bai, bai, bay Kemal" ("bay" bermaksud "encik" dalam bahasa Turki dan mempunyai sebutan yang sama dengan "bai").[22] Kılıçdaroğlu mengakui kekalahan, berkata, "Kesedihan sebenar saya adalah mengenai kesukaran yang menanti negara ini," dan berikrar untuk terus memerangi Erdoğan. Beliau menggesa penyokongnya untuk terus berjuang untuk menegakkan prinsip demokrasi dan menyatakan kekecewaan terhadap kemasukan besar-besaran pelarian di negaranya, mengulas bahawa "Rakyat Turki telah menjadi warga kelas kedua."[23]
Luar negeri
Selepas Erdoğan diisytiharkan dipilih, presiden AS Joe Biden mengucapkan tahniah, mengulas bahawa beliau "tidak sabar untuk terus bekerjasama sebagai Sekutu NATO dalam isu dua hala dan berkongsi cabaran global".[24] Presiden Majlis Eropah Charles Michel mengucapkan tahniah kepada Erdogan, dengan menyatakan bahawa beliau "tidak sabar untuk bekerjasama dengan anda sekali lagi untuk memperdalam hubungan EU-TR pada tahun-tahun akan datang".[25]Kubanychbek Omuraliev, Setiausaha Agung Pertubuhan Negara-Negara Turkik, berkata dalam satu mesej, "Saya mengucapkan tahniah kepada Presiden Erdogan atas kemenangannya dalam pusingan kedua Pilihan Raya Presiden Republik Turki, dan mengucapkan selamat maju jaya untuk beliau. Republik Turki, rakyat Turki yang bersaudara dan seluruh dunia Turkik."[26] Setiausaha Agung Pertubuhan Kerjasama Islam (OIC) Hissein Brahim Taha mendoakan kejayaan Erdoğan membawa negaranya lebih maju dan makmur dalam penggal baharunya.[27] Setiausaha Agung NATO Jens Stoltenberg mengucapkan tahniah kepada Erdogan, dengan menyatakan bahawa beliau "tidak sabar untuk meneruskan kerja kita bersama-sama dan bersedia bagi sidang kemuncak NATO pada bulan Julai."[28] Ketua PBB Antonio Guterres mengucapkan tahniah kepada Presiden Turki Erdogan atas pemilihan semulanya.[29]
^"En büyük sorun ekonomi". birgun.net (dalam bahasa Turkish). Diarkibkan daripada yang asal pada 11 Mei 2023. Dicapai pada 13 Mei 2023.CS1 maint: unrecognized language (link)
.png)
