Çiyayên Kurdistanê

Çiyayên Kurdistanê, ev çiya ne ku li Kurdistanê tên dîtin. Çendîn ji wan bi nav û deng in, di serî de Agirî(Ararat), Cûdî û Gabar in. Lê ji xeynî van çiyayan jî gelekên din jî hene, weke Çiyayê Sîpanê ku jê re çiyayê Axlatê jî tê gotin; Çiyayê Spî û hwd jî hene. Wekî din jî, Çiyayê Reş jî heye.

Kurdistan, welatekî çiyayîn e, li ser her çiyayekî pirr vegotin û çîrok û çîvanok jî tên gotin û vegotin. Weke Çiyayê Araratê ku li ser "Efsaneya çiyayê Araratê" ku ji aliyê nivîskar Yaşar Kemal ve jî hatiye nivîsandin.

Çiyayê Cûdî, bi vegotina Nebî Nûh re jî ketiye pirtûkên pîroz de. Her weha rengî û awayê divê ku mirov behsa çiyayê Araratê jî bike.

Lîsteya çiyayên Kurdistanê

Çiya	Bilindahî (m)	Parêzgeh an navçe	Herêm
Ararat	5.137	Agirî	Bakurê Kurdistanê
Reşko	4.135	Colemêrg	Bakurê Kurdistanê
Cîlo	4.116	Colemêrg	Bakurê Kurdistanê
Sîpanê Xelatê	4.058	Bedlîs	Bakurê Kurdistanê
Çîxî Derê	3.611		Başûrê Kurdistanê/Rojhilatê Kurdistanê
Qendîl	3.587		Başûrê Kurdistanê/Rojhilatê Kurdistanê
Çiyayê Tendûrek	3.533	Agirî	Bakurê Kurdistanê
Agiriyê Biçûk	3.896	Agirî	Bakurê Kurdistanê
Mercan	3.549	Erzincan	Bakurê Kurdistanê
Akbaba	3.463	Erzincan	Bakurê Kurdistanê
Kosedax	3.340	Zêdikan	Bakurê Kurdistanê
Paltokan	3.271	Erzirom	Bakurê Kurdistanê
Bingol	3.193	Xinûs-Gimgim	Bakurê Kurdistanê
Nurhak	3.081	Mereş	Bakurê Kurdistanê

Binere

Çemên Kurdistanê

Çavkanî

n g b Çiyayên Kurdistanê Navê lûtkeyê û bilindî (m)
Çiyayên herî bilind (4000 m û ber bi jorê ve)	Agiriyê Mezin (Ararat) (5137 m) · Qaş Mistara (4460 m) · Dînar (4409 m) · Qendîl (4356 m) · Kilunçî (4225 m) · Zerdekuh (4221 m) · Oştirankuh (4150 m) · Şah Şehîdan (4150 m) · Reşko (4135 m) · Cîlo (4116 m) · Gazînistan (4082 m) · Sîpanê Xelatê (4058 m) · Bin Rû (4000 m) · Pinbegall (4000 m)
Çiyayên bilind (4000-3000 m)	Heft Çeşme (3972 m) · Gerrih (3950 m) · Çihil Xişt (3950 m) · Heştad (3906 m) · Mîlî (3903 m) · Qalî Kuh (3901 m) · Agiriya Biçûk (3896 m) · Orta (3866 m) · Hezar Derrih (3862 m) · Kelar (3832 m) · Mor (Morr) (3807 m) · Qadîkuh (3800 m) · Weng (3800 m) · Herra (3800 m) · Sat (3794 m) · Qeredax (3752 m) · Belîş (3750 m) · Hesarî Rostê (3727 m) · Mîr (3724 m) · Siltan Eqzetû (3720 m) · Şêx Hemze (3710 m) · Minar (3701 m) · Başeq (3684 m) · Xurde (3676 m) · Espîrîz (3668 m) · Rîg (3661 m) · Tendûrek (3660 m) · Ewrînî Mezin (3650 m) · Gerîn (3645 m) · Çurrû (3635 m) · Bextiyar Şehab (3634 m) · Zerab (3625 m) · Salldarrun (3621 m) · Berdespî (3620 m) · Mungeşt (3613 m) · Berdereş (3608 m) · Derereş (3608 m) · Sumbul (3607 m) · Hellgurd (3607 m) · Mîşperwer (3606 m) · Egur (3596 m) · Şehîdan (3579 m) · Siyahkuh (3578 m) · Miwarit Baş Aladax (3510 m) · Ehmed Dilêre (3550 m) · Keşîş (3549 m) · Artoşt (Çadîr) (3537 m) · Arnas (Qeçiçe) (3537 m) · Çallkellax (3531 m) · Sebizkû (3527 m) · Buzmergsîr (3520 m) · Temender (3520 m) · Lîs (3520 m) · Wirrlagedîxî (3515 m) · Kîkî Nû (3512 m) · Serê Mirad (Aladax) (3510 m) · Xezeb (3505 m) · Heso Beşîr (3503 m) · Dallan (3492 m) · Herewîldaxî (3488 m) · Herawîl (Yayxît) (3486 m) · Bozî Sîna (3480 m) · Leçen (3479 m) · Bereyezdih (3479 m) · Qendîl (3468 m) · Gare (Qeredax) (3460 m) · Mafarun (3459 m) · Qarlî (3453 m) · Derrihdan (3450 m) · Siyahkuh (3450 m) · Kosey Mezin (3433 m) · Mere (3421 m) · Ewrînî Biçûk (3417 m) · Nîl (3415 m) · Mîkele Casûs (Mukus) (3414 m) · Mengene (3412 m) · Dalanik (3402 m) · Suxtih (3400 m) · Dalampirrs (3400 m) · Mesnabad (3395 m) · Sat (Samdî) (3394 m) · Şaho (3390 m) · Kosedax (3453 m) · Perro (3357 m) · Paltokan (3271 m)
Çiyayên navîn (3000-2000 m)	Aydin (2973 m) · Şewant (2970 m) · Nemrûd (2948 m) · Çutele (Aqçeqere) (2940 m) · Kumana Hasan (2927 m) · Şaytan (2913 m) · Kavakî (Tosîk) (2904 m) · Ziyaret (2887 m) · Şeqşeq (2858 m) · Kebîrkuh (2790 m) · Kunekotir (2692 m) · Pîremegrûn (2620 m) · Karûx (2560 m) · Butîn (2534 m) · Manişt (2429 m) · Karer (2373 m) · Çavreş (2246 m) · Cûdî (2.114 m)^{[çavkanî hewce ye]}
Çiyayên nizim (2000-1000 m)	Qerejdax (1928 m) · Zozig (1829 m) · Bagok (1210 m). Bemo (1828 m) · Dallaho (1810 m) · Kuhdira (1806 m) · Ezmerr (1702 m) · Goyijê (1524 m) · Qereqaş (Sovdax) (1496 m) · Raman (1260 m)
Çiyayên herî nizim (ji 1000 m kêmtir)	Lewend (970 m) · Tasluce (911 m) · Yanarsû (Garzan) (865 m) · Arat (840 m) · Sûsû (801 m) · Teqteq (749 m) · Kuhzîrzerdî (750 m) · Lîrak (646 m)
Çiyayê Evdilezîzê · Çiyayê Kurmênc · Çiyayên Munzur · Çiyayê Şingalê · Toros · Zagros

Ev gotara têkildarî çiya an rêzeçiyayan şitlekê ye. Heke tu bixwazî berfireh bikî pê li biguhêre bike. (Çawa?)