ჯონ ტინდალი

ჯონ ტინდალი
ინგლ. John Tyndall
დაბ. თარიღი 2 აგვისტო, 1820(1820-08-02)[1] [2] [3] [4] [5]
დაბ. ადგილი კარლოუს საგრაფო
გარდ. თარიღი 4 დეკემბერი, 1893(1893-12-04)[1] [2] [3] [6] [4] [5] (73 წლის)
გარდ. ადგილი Haslemere[7]
დასაფლავებულია St. Bartholomew's Churchyard[8]
მოქალაქეობა  დიდი ბრიტანეთის და ირლანდიის გაერთიანებული სამეფო
საქმიანობა ფიზიკოსი[9] , გლაციოლოგი, ალპინისტი, გამომგონებელი, ფილოსოფოსი, მწერალი[10] და უნივერსიტეტის პროფესორი[7]
მუშაობის ადგილი სამეფო ინსტიტუტი
ალმა-მატერი მარბურგის უნივერსიტეტი[11]
მეუღლე Louisa Charlotte Tyndall
მამა John Tyndall[6]
ჯილდოები სამეფო საზოგადოების წევრი, სამეფო მედალი, რუმფორდის მედალი[12] , ედინბურგის უნივერსიტეტის საპატიო დოქტორი და ბეიკერის სახელობის ლექცია
ხელმოწერა

ჯონ ტინდალი (ინგლ. John Tyndall; დ. 2 აგვისტო , 1820, ლეიგლინ-ბრიჯი, ირლანდია — გ. 4 დეკემბერი, 1893, ლონდონი) — ინგლისელი ფიზიკოსი, ლონდონის სამეფო საზოგადოების წევრი.

ბიოგრაფია

ჯონ ტინდალი დაიბადა 1820 წლის 2 აგვისტოს დაბა ლეიგლინ-ბრიჯში, ქალაქ კარლოუსთან ახლოს (ირლანდია). იგი იყო ინგლისელი ფიზიკოსი, ლონდონის სამეფო საზოგადოების წევრი, ფიზიკის უდიდესი პოპულარიზატორი, ფიზიკური ექსპერიმენტის უბადლო ოსტატი. ჯონ ტინდალი საშუალო განათლების მიღების შემდეგ საინჟინრო საქმე შეისწავლა და 1839 წლიდან პარალელურად რკინიგზაზე გეოდეზიური და საარტირელიო მუშაობა დაიწყო. ერთდროულად სწავლა განაგრძო ქალაქ პრესტონის მექანიკურ ინსტიტუტში, რომელიც 1844 წელს დაამთავრა. სამი წლის შემდეგ ფიზიკის მასწავლებლობა დაიწყო ქალაქ ჰემპშირის კუინვუდ-კოლეჯში. ერთი წლის მუშაობამ ტინდალს ფიზიკა ისე შეაყვარა, რომ თავისი საბოლოო და ძირითად პროფესიად ფიზიკოსობა აირჩია. ამ მიზნით 1848 წელს ქიმიკოს ე. ფრანკლენდთან ერთად ფიზიკის შესასწავლად გერმანიაში გაემგზავრა. იქ იგი ჯერ მარგბურგის უნივეტსიტეტში მუშაობდა, ხოლო ერთი წლის შემდეგ ბერლინის უნივერსიტეტში გადავიდა და იმ დროის გამოჩენილ ფიზიკოსთან ჰ. მაგნუსთან დაიწყო მუშაობა. ტენდალმა გერმანიაში ხუთი წელი დაჰყო და ეს საკმარისი აღმოჩნდა იმისათვის, რომ ინჟინერი ჯონ ტინდალი კარგი ფიზიკოსი გამხდარიყო.

1852 წელს ტინდალი სამშობლოში დაბრუნდა. ერთი წლის შემდეგ იგი ლონდონის სამეფო საზოგადოების წევრად აირჩიეს და ფიზიკის პროფესორად დანიშნეს. სულ მცირე ხნის შემდეგ კი რუმფორდის მედლით დააჯილდოეს (ამ მედლით ინგლისში განსაკუთრებული მეცნიერული დამსახურებისათვის აჯილდოვებდნენ). ჯ. ტინდალის სამეცნიერო და საზოგადოებრივი მოღვაწეობა ერთობ მრავალფეროვანი იყო. 1856-1859 წლებში მან საფუძვლიანად შეისწავლა ალპების მყინვართა შედგენილობა და მოძრაობა. ამ დარგში გამოქვეყნებულმა შრომებმა ტინდალი სულ მალე პოპულარული მეცნიერი გახადა არა მარტო ევროპაში, არამედ რუსეთსა და ამერიკაშიც. 1867 წელს ტინდალს ნიშნავენ სამეფო ინსტიტუტის დირექტორად, ხოლო 1872 წელს ლექციების წასაკითხად აშშ-ში მიიწვიეს.

ჯონ ტინდალის შრომები

პირველი მეცნიერული შრომა ტინდალმა ჯერ კიდევ ბერლინის უნივერსიტეტში დაწერა მაგნუსის ხელმძღვანელობით. ეს შრომები დიამაგნიტიზმს ეხებოდა. 1857 წელს ტინდალმა ცდით დაამტკიცა, რომ სირენას ძლიერ ტონს ან სხვა ხმაურს შეუძლია დიდ მანძილზე სინათლის ალის ჩაქრობა და რომ ეს მოვლენა დამოკიდებულია გარეშე ტონის სიმაღლეზე და ალის საკუთარ ტონზე. მსოფლიოს ფიზიკოსთაგან განსხვავებით ჯონ ტინდალი გაუგონარი დაჟინებით იძენდა და ეცნობოდა სხვა ქვეყნების ფიზიკოსთა შრომებს და ამ შრომათაგან პროგრესულს, ნოვატორულს, მომავლის მქონეს უმალ შეიცნობდა და ინგლისში მის პოპულარიზაციას იწყებდა. გასული საუკუნის 50-იანი წლებიდან ევროპის ფიზიკოსთა შორის გაჩნდა ინტერესი სათხეებისა და აირების მიერ სხივური ენერგიის შთანთქმის მიმართ. 1855 წელს ბერლინში რ. ფრანცმა გამოაქვეყნა შრომათა სერია „ფერადი სითხეების სითბოს გამჭვირვალობის შესახებ“. ამას მოჰყვა ჯონ ტინდალის შრომები 1862 წელს, რომლითაც აღმოაჩინა სითბური სხივების მიმართ გოგირდოვან ნახშირბადში იოდის ხსნარის დიდი გამჭვირვალობა.

შემდეგ ექსპერიმენტში ტინდალმა გამჭირვალე გარემოში ისეთი უმცირესი ნაწილაკები შეურია, რომელთა სინათლის გარდატეხის მაჩვენებელი განსხვავდებოდა გარემოს გარდატეხის მაჩვენებლისაგან. ამით მან მიიღო ეგრეთ წოდებული მღვრიე გარემო. ასეთ გარემოში სინათლის გარდატეხის შედეგად მან დაადგინა, რომ ადგილი ჰქონდა სინათლის გაბნევას. ამ მოვლენას შემდეში „ტინდალის ეფექტი“ ეწოდა და სამეცნიერო ლიტერატურაში დღემდე ასეა მოხსენებული. 1874 წელს ტინდალმა ბგერის გავრცელების სიჩქარის საკითხს ექსპერიმენრების სერია მიუძღვნა. ამის შემდეგ მან დაადგინა, რომ ჰაერი ბგერა სხვადასხვა მიმართულებით სხვადასხვა სიჩქარით ვრცელდება. მან აღმოაჩინა, რომ აკუსტიკური გამჭვირვალობა სრულად არ არის დამოკიდებული ოპტიკური გამჭირვალობისაგან და რომ აკუსტიკური გაუმჭირვალობა გამოწვეულია ჰაერში შერეული წყლის ორთქლით.

ტინდალის შრომებმა ფიზიკის ისტორიაში მრავალი სადავო საკითხი გადაწყვიტა; მისი ზოგიერთი პროგნოზი ფიზიკაში მეოცე საუკუნეში გამართლდა. ტინდალის შრომების უმრავლესობა რუსულ, ფრანგულ, გერმანულ ენებზე ჯერ კიდევ ტინდალის სიცოცხლეში ითარგმნა და გამოიცა.

ჯონ ტინდალი გარდაიცვალა ლონდონში 1893 წლის 4 დეკემბერს, 73 წლის ასაკში.

ლიტერატურა

  • პარკაძე ვ., პარკაძე მ., მსოფლიოს ფიზიკოსები, ტ. II, თბ., 1973, გვ.,. 210-217.

სქოლიო

  1. ↑ 1.0 1.1 Bibliothèque nationale de France BnF authorities: პლატფორმა ღია მონაცემები — 2011.
  2. ↑ 2.0 2.1 SNAC — 2010.
  3. ↑ 3.0 3.1 ბროკჰაუზის ენციკლოპედია
  4. ↑ 4.0 4.1 Brozović D., Ladan T. Hrvatska enciklopedija — LZMK, 1999. — 9272 გვრ.
  5. ↑ 5.0 5.1 Dictionary of Irish Biography — RIA.
  6. ↑ 6.0 6.1 Lundy D. R. The Peerage
  7. ↑ 7.0 7.1 Czech National Authority Database
  8. ↑ Find a Grave — 1996.
  9. ↑ Deutsche Nationalbibliothek Record #118803050 // ინტეგრირებული ნორმატიული ფაილი — 2012—2016.
  10. ↑ Library of the World's Best Literature / C. D. Warner — 1897.
  11. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  12. ↑ https://royalsociety.org/grants-schemes-awards/awards/rumford-medal/

Read other articles:

Nila

Untuk kegunaan lain, lihat Nila (disambiguasi). Nila Baptisia australis     Koordinat warnaTriplet hex#6F00FFsRGBB    (r, g, b)(111, 0, 255)CMYKH   (c, m, y, k)(57, 100, 0, 0)HSV       (h, s, v)(266°, 100%, 100%)SumberPerBang.dkB: Dinormalkan ke [0–255] (bita)H: Dinormalkan ke [0–100] (ratusan) Nila atau indigo (atau spektral indigo) adalah warna pada spektrum yang panjang gelombangnya antara 450 dan 420 nanometer, terletak di antara biru ...

 

Praya, Lombok Tengah

PrayaKecamatanNegara IndonesiaProvinsiNusa Tenggara BaratKabupatenLombok TengahPemerintahan • CamatBaiq MurniatiPopulasi (30 Juni 2023) • Total131.929 jiwa • Kepadatan4.239/km2 (10,980/sq mi)Kode Kemendagri52.02.01 Kode BPS5202060 Situs webkec-praya.lomboktengahkab.go.id Praya adalah sebuah kecamatan di kabupaten Lombok Tengah, Nusa Tenggara Barat, Indonesia yang juga merupakan ibu kota dari Kabupaten Lombok Tengah terletak antara 115°46 - 1...

 

Serie C2 1999-2000

Serie C2 1999-2000 Competizione Serie C2 Sport Calcio Edizione 22ª Organizzatore Lega Professionisti Serie C Date dal 5 settembre 1999all'11 giugno 2000 Luogo Italia Partecipanti 54 Formula 3 gironi all'italiana A/R, play-off, playout Risultati Vincitore Spezia (1º titolo)Torres (2º titolo)Messina (2º titolo) Promozioni SpeziaAlessandriaTorresVis PesaroMessinaL'Aquila Retrocessioni (le squadre scritte in corsivo sono poi state ripescate)PontederaImperiaSanremeseTempioGiorgioneCarpiBa...

George Spencer, 2nd Earl Spencer

British government minister (1758–1834) The Right HonourableThe Earl SpencerKG PC DL FRS FSALord Spencer by John Singleton Copley, 1800.Home SecretaryIn office5 February 1806 – 25 March 1807MonarchGeorge IIIPrime MinisterThe Lord GrenvillePreceded byThe Lord HawkesburySucceeded byThe Lord HawkesburyFirst Lord of the AdmiraltyIn officeDecember 1794 – January 1801MonarchGeorge IIIPrime MinisterPitt the YoungerPreceded byJohn PittSucceeded byEarl St Vincen...

 

WRAL-TV

NBC affiliate in Raleigh, North Carolina This article is about the television station. For its sister radio station in Raleigh that is also owned by Capitol Broadcasting Company, see WRAL (FM). WRAL-TVRaleigh–Durham–Fayetteville, North CarolinaUnited StatesCityRaleigh, North CarolinaChannelsDigital: 17 (UHF)Virtual: 5BrandingWRAL-TV 5; WRAL NewsProgrammingAffiliations5.1: NBCfor others, see § SubchannelsOwnershipOwnerCapitol Broadcasting Company, Inc.Sister stationsWCLY, WCMC-FM, WD...

 

Flegmatik

Artikel ini sebatang kara, artinya tidak ada artikel lain yang memiliki pranala balik ke halaman ini.Bantulah menambah pranala ke artikel ini dari artikel yang berhubungan atau coba peralatan pencari pranala.Tag ini diberikan pada Januari 2016. Flegmatik merupakan satu dari empat tipe kepribadia menurut Hipokrates selain Kolerik, Melankolik, dan Sanguin Flegmatik adalah salah satu dari empat tipe perwatakan manusia atau tempramen menurut teori Hipokrates.[1] Hipokrates mengemukaan bah...

الدوري البولندي الممتاز 1989–90

يفتقر محتوى هذه المقالة إلى الاستشهاد بمصادر. فضلاً، ساهم في تطوير هذه المقالة من خلال إضافة مصادر موثوق بها. أي معلومات غير موثقة يمكن التشكيك بها وإزالتها. (يوليو 2019) الدوري البولندي الممتاز 1989–90 تفاصيل الموسم الدوري البولندي الممتاز  النسخة 64  البلد بولندا  المن�...

 

Gundala Revolusi

Untuk kegunaan lain, lihat Gundala. Artikel ini memerlukan pemutakhiran informasi. Alasannya: Artikel kebanyakan mendeskripsikan Gundala secara umum; mestinya hanya mendeskripsikan Gundala sebagaimana dalam Jagat Revolusi Bumilangit (bukan Gundala sebagaimana muncul dalam Jagat Sinema Bumilangit pula). Harap perbarui artikel dengan menambahkan informasi terbaru yang tersedia. Gundala Gundala Revolusi sebagaimana muncul dalam Gundala Son of Lightning.Gambar oleh Is Yuniarto Penerbit Bumilangit...

 

Böker

German knife company BökerCompany typeCorporationIndustryManufacturingFounded1869; 155 years ago (1869)HeadquartersSolingen, GermanyProductsKnivesRevenueUS$30 millionNumber of employees140WebsiteBöker Knives Böker was one of the first companies to offer ceramic knives as a featured product line.[1] History Böker knife Böker traces its origin to the 17th century as a tool maker in Germany graduating to swords and blades by the 1800s. The company claims it was pro...

2022 Northern Mariana Islands general election

2022 Northern Mariana Islands general election Gubernatorial election ← 2018 8 November 2022 (first round)25 November 2022 (runoff) 2026 →   Nominee Arnold Palacios Ralph Torres Party Independent Republican Running mate David Apatang Vinnie Sablan Popular vote 7,394 6,263 Percentage 54.14% 45.86% Results by voting district: Arnold Palacios:      50–55%      60–65%      65–70%...

 

Energy recovery

This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Energy recovery – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (May 2008) (Learn how and when to remove this message) Berner Tricoil Energy Recovery System atop the Center for Sustainable Landscapes in Pittsburgh, Pennsylvania Energy recovery includes any techni...

 

土库曼斯坦总统

土库曼斯坦总统土库曼斯坦国徽土库曼斯坦总统旗現任谢尔达尔·别尔德穆哈梅多夫自2022年3月19日官邸阿什哈巴德总统府（Oguzkhan Presidential Palace）機關所在地阿什哈巴德任命者直接选举任期7年，可连选连任首任萨帕尔穆拉特·尼亚佐夫设立1991年10月27日 土库曼斯坦土库曼斯坦政府与政治 国家政府 土库曼斯坦宪法 国旗 国徽 国歌 立法機關（英语：National Council of Turkmenistan） ...

Just Be Free (Big Freedia album)

2014 studio album by Big FreediaJust Be FreeStudio album by Big FreediaReleasedJune 17, 2014 (2014-06-17)GenreBounce[1]Length32:54LabelQueen DivaProducer Thomas McElroy BlaqnMild Big Freedia chronology Just Be Free(2014) Central City(2023) Just Be Free is the major-label debut studio album by American rapper Big Freedia, released through Queen Diva Music on June 17, 2014.[2] It was primarily produced by Thomas McElroy.[3][4] It received ...

 

哈萨克斯坦总统

此条目序言章节没有充分总结全文内容要点。 (2019年3月21日)请考虑扩充序言，清晰概述条目所有重點。请在条目的讨论页讨论此问题。 哈萨克斯坦總統哈薩克總統旗現任Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев卡瑟姆若马尔特·托卡耶夫自2019年3月20日在任任期7年首任努尔苏丹·纳扎尔巴耶夫设立1990年4月24日（哈薩克蘇維埃社會主義共和國總統） 哈萨克斯坦 哈萨克斯坦政府...

 

Melanie C (album)

2020 studio album by Melanie CMelanie CStudio album by Melanie CReleased2 October 2020 (2020-10-02)Recorded2019–2020Genre Electronic pop Length35:03LabelRed Girl MediaProducer Billen Ted Fryars Future Cut Alex Metric Paul O'Duffy One Bit George Reid Biff Stannard Ten Ven Melanie C chronology Version of Me(2016) Melanie C(2020) Singles from Melanie C Who I AmReleased: 13 March 2020 Blame It on MeReleased: 27 May 2020 In and Out of LoveReleased: 29 July 2020 FearlessRe...

Émile Bouchard

Vous lisez un « bon article » labellisé en 2012. Pour les articles homonymes, voir Bouchard et Butch. Émile Bouchard Bouchard en 1945 Données clés Surnom(s) Butch Nationalité Canada Naissance 4 septembre 1919, Montréal (Canada) Décès 14 avril 2012, Longueuil (Canada) Joueur décédé Position Défenseur Tirait de la droite A joué pour LNHCanadiens de MontréalLAHReds de Providence Carrière pro. 1940-1956 Temple de la renommée : 1966modifier Émile Joseph Bouchard ...

 

Isabel Coixet

Isabel Coixet (2017). Isabel Coixet (lahir 9 April 1962 di Barcelona, Catalunya, Spanyol) adalah seorang sutradara film dari daerah Catalunya. Dia mempunyai gelar sarjana muda dalam bidang sejarah dari Universitas Barcelona. Coixet pernah berkerja sebagai seorang jurnalis. Filmografi pilihan The Secret Life of Words (2005) My Life Without Me (2003) Pranala luar Isabel Coixet di IMDb (dalam bahasa Inggris) (Spanyol) Situs resmi Pengawasan otoritas Umum Integrated Authority File (Jerman) ISNI 1...

 

Plaza Monumental de Morelia

This article relies excessively on references to primary sources. Please improve this article by adding secondary or tertiary sources. Find sources: Plaza Monumental de Morelia – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (June 2011) (Learn how and when to remove this message) Plaza Monumental de MoreliaLocationCalle Jesus Solorzano No. 164 Col. Nueva Valladolid Morelia, Mexico 58190OwnerPrivately OwnCapacity15,000OpenedMarch 2, 1952 Plaza Monumental ...

Kapisa Province

Province of Afghanistan The neutrality of this article is disputed. Relevant discussion may be found on the talk page. Please do not remove this message until conditions to do so are met. (January 2022) (Learn how and when to remove this message) Province in AfghanistanKapisa کاپیساProvinceA road in the Tagab District of Kapisa ProvinceMap of Afghanistan with Kapisa highlightedCoordinates (Capital): 35°00′N 69°42′E / 35.0°N 69.7°E / 35.0; 69.7Country&...

 

White South Africans

South African citizens of White European ancestry This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: White South Africans – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (March 2023) (Learn how and when to remove this message) Ethnic group White South AfricansDensity of white people in South AfricaTotal populatio...