ბათუმის ოლქი

არ უნდა აგვერიოს შემდეგ მნიშვნელობა(ებ)ში: ბათუმის ოკრუგი.
ბათუმის ოლქი
ოლქი
←
1878 — 1921 →
გერბი
დედაქალაქი ბათუმი

ბათუმის ოლქი (რუს. Батумская область; 1878-1883, 1903-1921) — ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული ერთული რუსეთის იმპერიაში, ამიერკავკასიის დემოკრატიული ფედერაციული რესპუბლიკასა და საქართველოს დემოკრატიულ რესპუბლიკაში.

ისტორია

1878-1917 წლები

1878 წლის რუსეთ ოსმალეთის საზღვარი ბერლინის კონგრესის მიხედვით

შეიქმნა 1878 წელს, საქართველოს იმ ისტორიულ ტერიტორიაზე, რომელიც რუსეთმა შეიერთა ბერლინის 1878 წლის ტრაქტატით. ბათუმის ოლქი ადმინისტრაციულად დაიყო ბათუმის, ართვინისა და აჭარის ოკრუგებად. სამხედრო და ადმინისტრაციულ საქმეებში კავკასიის არმიის მთავარსარდალს ექვემდებარებოდა. ადგილობრივი მმართველობას სათავეში ედგა ბათუმის სამხედრო გუბერნატორი. 1878 წლის 12 ოქტომბერს ქალაქებში არტაანსა, ბათუმსა და ყარსში მოეწყო სახელმწიფო ხაზინა[1]. 1878 წლის 21 ოქტომბრის დადგენილებით ბერლინის ტრაქტატით მიერთებულ თურქეთის აზიურ ნაწილში დაიგეგმა სატრანსპორტო გზების მოწყობა[2]. 1878 წლის 11 დეკემბერს ბათუმისა და ყარსის ოლქებში გაიმართა მთელს კავკასიაში მოწყობილი სასამართლო სისტემა[3].

ბათუმის ოლქის შემოერთებიდან მალევე ბრიტანელთა მოთხოვნით ბათუმი პორტო-ფრანკოდ გამოცხადდა, რაც უბაჟო ეკონომიკურ ურთიერთობას ნიშნავდა. მაქსიმალურად ლიბერალური საგადასახადო პოლიტიკის გამო ამ განაპირა პროვინციით დიდი ნავთობწარმოებლები დაინტერესდნენ: ლუდვიგ ნობელი, ძმები როტშილდები, ალექსანდრე მანთაშევი და სხვები. 9 წელი მოქმედებდა პორტო-ფრანკოს სტატუსი ბათუმში, რომელმაც თავისი ეკონომიკური კვალი დატოვა ქალაქზე. რკინიგზის დასრულებით ბათუმი კიდევ უფრო მჭიდროდ დაუკავშირდა დანარჩენ იმპერიას.

1883 წლის 26 აპრილს რუსეთის იმპერატორის ალექსანდრე III-ის ბრძანებით კავკასიის მხარის რეფორმირებისას ამიერკავკასია ფორმირდა გუბერნიებად და მათში შემავალ ოლქებად, რომელთაგან ერთ-ერთს ბათუმის ოლქი წარმოადგენდა[4]. 12 ივლისის დადგენილებით ბათუმის ოლქი გაუქმდა და ქუთაისის გუბერნიას შეუერთდა ბათუმისა და ართვინის ოკრუგების სახით[5].

1883-1903 წლებში შედიოდა ქუთაისის გუბერნიის შემადგენლობაში, ბათუმისა და ართვინის ოკრუგების სახით. 1903 წლის 17 მარტის დადგენილებით ბათუმის ოლქი დამოუკიდებელ ერთეულად გამოეყო ქუთაისის გუბერნიას[6]

1917-1921 წლები

ბათუმის ოლქი

1917 წლის მონაცემებით ოლქის მოსახლეობა შეადგენდა 82 ათას ადამიანს, მათ შორის 74 ათასი ქართველი იყო. 1917 წლის ოქტომბრის რევოლუციის შემდეგ ოსმალები გააქტიურდნენ და 1918 წლის მარტის ბოლოდან დაიწყეს ბათუმის ოლქის ტერიტორიის დაკავება. ამიერკავკასიის ჯარმა აღნიშნულ შეტევას ვერ გაუძლო და უკან დაიხია. 1 აპრილს ოსმალებმა ბათუმი დაიკავეს. ოსმალებზე გავლენა მხოლოდ გერმანულმა არმიამ იქონია, რომელმაც ქართულ მხარეს დამოუკიდებლობის გამოცხადება მოთხოვა. 26 მაისს საქართველომ დამოუკიდებლობა გამოაცხადა, მაგრამ ბათუმისა და აჭარის ბედი კვლავინდებურად გაურკვეველი ჩანდა.

ოკუპაციის ქვეშ არსებულმა ბათუმის ოლქის მოსახლეობამ გადაწყვიტა გადაედგა რიგი ნაბიჯები, რომლებიც უფრო დაახლოვებდა მათ საქართველოს და შემდგომში საქართველოს შეერთებოდა ავტონომიის სახით. აღნიშნული მიზნებისათვის შეიქმნა სამუსლიმანო საქართველოს განმათავისუფლებელი კომიტეტი, რომლის თავჯდომარედ არჩეული იქნა ადგილობრივ მოსახლეობაში გამორჩეული, აჭარელი ბეგების შთამოვაალი მემედ აბაშიძე.

1918 წლის მარტიდან ბრესტ-ლიტოვსკის ზავის მიხედვით საბჭოთა რუსეთმა ოსმალეთს ბათუმის ოლქი დაუთმო ამიერკავკასიის სეიმის თანხმობის გარეშე. მიუხედავად ამიერკავკასიის წინააღმდეგობისა, ნოემბრის ჩათვლით დაკავებული ჰქონდა ოსმალეთის იმპერიას.

1918 წლის 14 ივლისს ოსმალეთმა ოლქში რეფერენდუმი ჩაატარა. რეფერენდუმი ქობულეთში ჩატარდა, რომელშიც ქართულმა მხარემ გაიმარჯვა.

1918 წლის ნოემბერში გერმანიაში მომხდარმა რევოლუციამ საბოლოოდ დაასრულა გერმანიის იმპერია, შეიქმნა საპარლამენტო რესპუბლიკა. ბათუმის ოლქი დატოვებულ იქნა გერმანელების მიერ.

1918 წლის 30 ოქტომბერს საბერძნეთის კუნძულ ლემნოსის პორტ მუდროსში ინგლისურ სამხედრო გემ აგამემონზე გაიმართა ანტანტისა და თურქეთის წარმომადგენლების შეხვედრა. აღნიშნულ შეხვედრაზე მხარეებს შორის გაფორმდა მუდროსის დროებითი ზავი. ზავის მიხედვით თურქეთი თმობდა ყველა მიტაცებულ ტერიტორიას მათ შორის ბათუმის ოლქსაც. 1919 წლის იანვარში ბათუმში გაერთიანებული სამეფოს ჯარი შემოვიდა. ამ პერიოდში ბათუმის ოლქს მართავდა ბრიტანელების მიერ ჩამოყალიბებული „ბათუმის ოლქის მართვის საბჭო“, რომელსაც რუსი ოფიცერი პრილიდიან მასლოვი ედგა სათავეში.

1919 წლის 31 აგვისტოს სამუსლიმანო საქართველოს განმათავისუფლებელმა კომიტეტმა მოიწვია მუსლიმ ქართველთა ყრილობა. ყრილობამ აირჩია მეჯლისი და მიიღო დადგენილება, რომ „ბათუმის ოლქის მუსლიმანები, თავისი სისხლის, ენისა და წესჩვეულების გათვალისწინებით ქართველები არიან, რომ აჭარა საქართველოს განუყოფელი ნაწილია. ვულოცავ ამ დღეს ჩემ საყვარელ სამშობლოს. გაუმარჯოს მთლიან საქართველოს! გაუმარჯოს სამუსლიმანო საქართველოს ფართო ავტონომიას დედასამშობლოს — საქართველოს ფარგლებში“.

1920 წლის 14 იანვარს საქართველოს დამფუძნებელმა კრებამ გაიზიარა მეჯლისის დადგენილება და ცნო ბათუმის ოლქის ავტონომია.

1920 წლის აპრილში აზერბაიჯანი გასაბჭოვდა, რამაც ბაქო-ბათუმის ნავთობსადენს სტრატეგიული მნიშვნელობა დაუკარგა. 1920 წლის ივნისს ინგლისმა და მოკავშირე ქვეყნებმა დააკმაყოფილეს საქართველოს მოთხოვნა და ბათუმი საქართველოს დმეოკრატიულ რესპუბლიკას გადმოსცეს. მის გენერალ-გუბერნატორად დაინიშნა ბენიამინ ჩხიკვიშვილი.

1921 წლის 14 თებერვალს საქართველოს ბოლშევიკებმა სომხეთიდან შემოუტიეს. ომის მიუხედავდ, 21 თებერვალს საქართველოს დამფუძნებელმა კრებამ კონსტიტუცია მიიღო, რომლის 107-ე მუხლში ეწერა: „საქართველოს განუყოფელ ნაწილებს, აფხაზეთს, სამუსლიმანო აჭარას და ზაქათალას ენიჭება ავტონომიური მმართველობა“. 24 თებერვალს საქართველოს მთავრობამ ვერ გაუძლო საბჭოთა არმიის შემოტევას და ბათუმში გადაინაცვლა. ჟორდანიას მთავრობა 10 მარტს ჩავიდა ბათუმში. 11-ში თურქებმა დაიწყეს შემოსვლა და 16 რიცხვისთვის ბათუმში მრავალათასიანი ჯარი იდგა ბათუმში. მათ დაიკავეს ყველა სტრატეგიული ობიექტი: ფოსტა-ტელეგრაფი, ყაზარმები, პორტი. თურქეთის ჯარების უფროსმა ქიაზიმბეიმ ბათუმი ოსმალეთის შემადგენლობაში გამოაცხადა, თავი კი ოლქის სამხედრო გუბერნატორად დანიშნა.

საბჭოთა საოკუპაციო ძალები რუსეთ-თურქეთს შორის გაფორმებული ზავის გამო არ ცდილობდნენ ბათუმის გათავისუფლებას. 18 მარტს აღნიშნულის გამო ქართულმა მხარემ დაიწყო ბათუმის სტრატეგიული წერტილების დაკავება. მალე წარმატებასაც მიაღწიეს, ქართულმა ჯარებმა დაიკავეს ბარცხანის სიმაღლე. 19 მარტის მდგომარეობით თურქებს რჩებოდათ მხოლოდ ფოსტა-ტელეგრაფისა და მილიციის შენობები. 20 მარტს ბათუმის ოლქი თურქეთმა სრულად გაათავისუფლა.

გაუქმდა 1921 წელს საქართველოს საბჭოთა რუსეთის მიერ ოკუპაციის შემდეგ. მისი მცირე ნაწილი დარჩა საქართველოს სსრს შემადგენლობაში, ხოლო დიდი ნაწილი გადაეცა თურქეთს.

ლიტერატურა

რესურსები ინტერნეტში

ვიკისაწყობში არის გვერდი თემაზე:

სქოლიო

  1. ↑ Полное собрание законов Российской империи, собрание 2-ое (1825-1881), т. LIII, указ 58904, ст. 181-182
  2. ↑ Полное собрание законов Российской империи, собрание 2-ое (1825-1881), т. LIII, указ 58936, ст. 194
  3. ↑ Полное собрание законов Российской империи, собрание 2-ое (1825-1881), т. LIII, указ 59114, ст. 298-299
  4. ↑ Полное собрание законов Российской империи, собрание 3-ое (1881-1913), т. III, указ 1522, ст. 187-205
  5. ↑ Полное собрание законов Российской империи, собрание 3-ое (1881-1913), т. III, указ 1636, ст. 300-301
  6. ↑ Полное собрание законов Российской империи, собрание 3-ое, т. XXIII, ბრძ. 22663, გვ. 156-157

Read other articles:

IAI RQ-5 Hunter

IAI RQ-5 Hunter adalah sebuah kendaraan udara tak berawak (UAV) pada awalnya ditujukan untuk melayani sebagai sistem UAV Short Range Angkatan Darat Amerika Serikat untuk divisi dan korps komandan. Ini lepas landas dan mendarat (menggunakan peralatan menangkap) di landasan pacu. Ini menggunakan sensor gimbal EO / IR untuk relay video secara real time. RQ-5 ini didasarkan pada UAV Hunter yang dikembangkan oleh Israel Aircraft Industries. Referensi Pranala luar Hunter RQ-5A / MQ-5B Diarsipkan 2...

 

Hayk

Patung Hayk Nahapet di Yerevan, Armenia Hayk mengalahkan Bel dengan panah Hayk yang Agung (bahasa Armenia: Հայկ), Pelafalan Armenia: [hajk], atau yang Agung Hayk, juga dikenal sebagai Hayk Nahapet (Հայկ Նահապետ, Pelafalan Armenia: [hajk nahapɛt], Hayk kepala keluarga atau patriark[1]), merupakan seorang patriark legendaris dan pendiri Bangsa Armenia. Kisahnya diceritakan di dalam Sejarah Armenia yang dikaitkan dengan sejarahwan Armenia, Movses Khorenatsi ...

 

羅生門 (電影)

本條目存在以下問題，請協助改善本條目或在討論頁針對議題發表看法。 此條目需要补充更多来源。 (2018年3月17日)请协助補充多方面可靠来源以改善这篇条目，无法查证的内容可能會因為异议提出而被移除。致使用者：请搜索一下条目的标题（来源搜索：羅生門 (電影) — 网页、新闻、书籍、学术、图像），以检查网络上是否存在该主题的更多可靠来源（判定指引）。 �...

Yohanes 20

Yohanes 20Yohanes 16:14-22 pada sisi recto dari Papirus 5, yang ditulis sekitar tahun 250 M.KitabInjil YohanesKategoriInjilBagian Alkitab KristenPerjanjian BaruUrutan dalamKitab Kristen4← pasal 19 pasal 21 → Yohanes 20 (disingkat Yoh 20) adalah bagian Injil Yohanes pada Perjanjian Baru dalam Alkitab Kristen, menurut kesaksian Yohanes, salah seorang dari dua belas murid utama Yesus Kristus.[1][2] Teks Naskah aslinya ditulis dalam bahasa Yunani. Salah satu naskah kun...

 

Alexandra Popp

Artikel ini memiliki beberapa masalah. Tolong bantu memperbaikinya atau diskusikan masalah-masalah ini di halaman pembicaraannya. (Pelajari bagaimana dan kapan saat yang tepat untuk menghapus templat pesan ini) Artikel ini perlu dikembangkan agar dapat memenuhi kriteria sebagai entri Wikipedia.Bantulah untuk mengembangkan artikel ini. Jika tidak dikembangkan, artikel ini akan dihapus. Artikel ini membutuhkan rujukan tambahan agar kualitasnya dapat dipastikan. Mohon bantu kami mengembangkan ar...

 

Первородный грех

Об экономическом термине см. Первородный грех (экономика). ХристианствоБиблия Ветхий Завет Новый Завет Евангелие Десять заповедей Нагорная проповедь Апокрифы Бог, Троица Бог Отец Иисус Христос Святой Дух История христианства Апостолы Хронология христианства Ран�...

Золотой век Грузии

История Грузииსაქართველოს ისტორია Доисторическая Грузия Шулавери-шомутепинская культураКуро-араксская культураТриалетская культураКолхидская культураКобанская культураДиаухиМушки Древняя история КолхидаАриан-КартлиИберийское царство ФарнавазидыГруз�...

 

Associazione Calcio Fiorentina 1948-1949

Voce principale: ACF Fiorentina. AC FiorentinaStagione 1948-1949Sport calcio Squadra Fiorentina Allenatore Luigi Ferrero All. in seconda Nello Bechelli Presidente Carlo Antonini Serie A8º Maggiori presenzeCampionato: Sperotto, Magli (36) Miglior marcatoreCampionato: Galassi (14) StadioComunale 1947-1948 1949-1950 Si invita a seguire il modello di voce Questa voce contiene le informazioni riguardanti l'Associazione Calcio Fiorentina nelle competizioni ufficiali della stagione 1948-1...

 

Cardioversion

Conversion of a cardiac arrhythmia to a normal rhythm using an electrical shock or medications This article needs more reliable medical references for verification or relies too heavily on primary sources. Please review the contents of the article and add the appropriate references if you can. Unsourced or poorly sourced material may be challenged and removed. Find sources: Cardioversion – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (January 2022) Card...

Ikara–Flinders Ranges National Park

Protected area in South AustraliaIkara–Flinders Ranges National ParkSouth AustraliaIUCN category II (national park)[1] Razorback Lookout in Ikara–Flinders Ranges National ParkIkara–Flinders Ranges National ParkNearest town or cityHawkerCoordinates31°25′20″S 138°42′18″E / 31.42222°S 138.70500°E / -31.42222; 138.70500Established1 January 1945 (1945-01-01)[1]Area933.97 km2 (360.6 sq mi)[1]Managing au...

 

List of WCW World Tag Team Champions

Listing of professional wrestling champions for the WCW World Tag Team Championship The Dudley Boyz were the final WCW World Tag Team Champions. The WCW World Tag Team Championship was a professional wrestling World Tag Team Championship contested for in World Championship Wrestling (WCW). Originally, WCW was a member of the National Wrestling Alliance (NWA), which had numerous member promotions. The NWA operated many tag team championships before one prime tag team title was established in 1...

 

Second Vienna Award

1940 territorial settlement between the kingdoms of Romania and Hungary This article has multiple issues. Please help improve it or discuss these issues on the talk page. (Learn how and when to remove these template messages) This article includes a list of general references, but it lacks sufficient corresponding inline citations. Please help to improve this article by introducing more precise citations. (August 2017) (Learn how and when to remove this message) This article's lead section ma...

Escuela Técnica Superior de Arquitectura de Valladolid

E.T.S. de Arquitectura, Universidad de Valladolid Acrónimo ETSAVaTipo Escuela de Arquitectura públicaFundación 1968LocalizaciónDirección Avda. Salamanca 18, 47014Valladolid, EspañaCoordenadas 41°39′01″N 4°44′26″O / 41.65027778, -4.74055556AdministraciónDirector Darío Fidel ÁlvarezSitio web www.arq.uva.es[editar datos en Wikidata] Vista exterior del Edificio arquitectura de la ETSAVA, diseñado por el arquitecto Antonio Fernández Alba. La Escuela T...

 

Offside (association football)

Law in association football For offside rules in other sports, see Offside (sport). A linesman signals for offside by raising his flag. Offside is one of the laws in association football, codified in Law 11 of the Laws of the Game. The law states that a player is in an offside position if any of their body parts, except the hands and arms, are in the opponents' half of the pitch, and closer to the opponents' goal line than both the ball and the second-last opponent (the last opponent is usual...

 

José Fonte

Nama ini menggunakan cara penamaan Portugis. Nama keluarga pertama atau maternalnya adalah da Rocha dan nama keluarga kedua atau paternalnya adalah Fonte. José Fonte Fonte bermain untuk Portugaldi Piala Dunia FIFA 2018Informasi pribadiNama lengkap José Miguel da Rocha FonteTanggal lahir 22 Desember 1983 (umur 40)Tempat lahir Penafiel, PortugalTinggi 1,91 m (6 ft 3 in)Posisi bermain BekInformasi klubKlub saat ini BragaNomor 6Karier junior1993–1994 Penafiel1994–200...

ألو سيني

ألو سينيالشعارمعلومات عامةالبلد  فرنسا التأسيس 1993 النوع موقع ويب — قاعدة بيانات أفلام — قاعدة بيانات على الشبكة المقر الرئيسي الشانزلزيه موقع الويب allocine.fr (الفرنسية) المنظومة الاقتصاديةالصناعة سينما أهم الشخصياتالملاك ويبيدياكنال+فيفانديTiger Global Management (en) المؤسس جيان ...

 

Real Class Act

2017 studio album by Fanny LumsdenReal Class ActStudio album by Fanny LumsdenReleased22 September 2017 (2017-09-22)[1]Length45:37LabelRed Dirt Road RecordsProducerMatt FellFanny Lumsden chronology Small Town Big Shot(2015) Real Class Act(2017) Fallow(2020) Real Class Act is the second studio album by Australian country music singer, Fanny Lumsden. It was released in September 2017 and peaked at number 23 on the ARIA Charts. Lumsden promoted the album with an Au...

 

2014 Crimean status referendum

Disputed referendum on decision whether to join Russia or remain in Ukraine This article is part of a series on thepolitics and government ofCrimea Autonomous Republic of Crimea (within Ukraine, 1991–present) Constitution Presidential representative: Tamila Tasheva Verkhovna Rada (dissolved) Chairman (vacant) Council of Ministers Chairman: (vacant) Prosecutor Elections Parliamentary: 19941998200220062010 Presidential: 1994 Referendums: 199119942014 Republic of Crimea (territory occupied by ...

نيلسون نافارو

هذه المقالة يتيمة إذ تصل إليها مقالات أخرى قليلة جدًا. فضلًا، ساعد بإضافة وصلة إليها في مقالات متعلقة بها. (أبريل 2019) نيلسون نافارو معلومات شخصية الميلاد 19 يناير 1949 (75 سنة)  مواطنة مملكة هولندا  عدد الأولاد 5   الحياة العملية المدرسة الأم جامعة لايدن  المهنة موظف مدن...

 

National Professor

AwardNational Professorজাতীয় অধ্যাপকTypeNational CivilianCountryBangladeshPresented byGovernment of BangladeshEstablished1975First awarded1975Last awarded2021Total25 National Professor (Bengali: জাতীয় অধ্যাপক) is a prestigious teaching award given by the Government of Bangladesh for outstanding contribution on the field of education. It is awarded by the president of Bangladesh according to Bangladesh National Professor Resolution (appoint...