c-კვარკი

ინგლ. Charm quark
შემადგენლობა	ფუნდამენტური ელემენტარული ნაწილაკი
ოჯახი	ფერმიონი
ჯგუფი	კვარკი
თაობა	მეორე
მონაწილეობს ურთიერთქმედებებში	ძლიერი, სუსტი, ელექტრომაგნიტური, გრავიტაციული
სიმბოლო	c
ანტინაწილაკი	c-ანტიკვარკი (c)
თეორიულად დაამტკიცა	ჯეიმს მიორკენმა და შელდონ გლაშოუმ (1964) შელდონ გლაშოუმ, იოანის ილიოპულოსმა და ლუჩიანო მაიანმა (1970)
აღმოჩენილია	(SLAC, 1974) სამუელ ჩაო ჩუნგ ტინგი (BNL, 1974) Burton Richter et al. (SLAC, 1974)
მასა	${\displaystyle 1.27\pm 0.02}$ მევ/c²
იშლება	სტაბილურია ან u-კვარკი + ${\displaystyle e}$ + ${\displaystyle {\overline {\nu }}_{e}}$
მუხტი	${\displaystyle +{\frac {2}{3}}e}$
მუხტის ფერადობა	r, g, b
სპინი	${\displaystyle {\frac {1}{2}}\hbar }$
სუსტი იზოსპინი	LH: ${\displaystyle +{\frac {1}{2}}}$, RH: 0
სუსტი ჰიპერმუხტი	LH: ${\displaystyle +{\frac {1}{3}}}$, RH: ${\displaystyle +{\frac {4}{3}}}$

c-კვარკი, მოჯადოებული კვარკი (ინგლ. Charm quark < Charm — „მოჯადოებული“; აღნიშვნა: c) — ფუნდამენტური ელემენტარული ნაწილაკი, კვარკი. შედის ფერმიონების მეორე თაობის ჯგუფში, აქვს მუხტი +(2/3)e.

როგორც ყველა კვარკი, ის მონაწილეობს ოთხივე სახის ურთიერთქმედებაში: ძლიერში, სუსტში, ელექტრომაგნიტურსა, გრავიტაციულში. ცოდნის ამჟამინდელ დონეზე, c-კვარკი არის უსტრუქტურო ნაწილაკი, ანუ ფუნდამენტური, ისევე როგორც სხვა კვარკები და ლეპტონები.

c-კვარკის არსებობა (უკვე ცნობილი u, d და s-ის შემდეგ) იწინასწარმეტყველეს 1970 წელს შელდონ გლაშოუმ, იოანის ილიოპულოსმა და ლუჩიანო მაიანმა^[1]. ის პირველად აღმოაჩინეს 1974 წელს J/ψ ნაწილაკის აღმოჩენის შედეგად SLAC-ში ჯგუფის მიერ, რომელსაც ხელმძღვანელობდა ბარტონ რიხტერი^[2] და BNL-ში ჯგუფის მიერ სამუელ ჩაო ჩუნგ ტინგის ხელმძღვანელობით^[3]. BNL ჯგუფმა დაარქვა ახალ ნაწილაკს J, SLAC ჯგუფმა შესთავაზა სახელი ψ. ნაწილაკების სახელზე ხანმოკლე კამათის შემდეგ მიიღეს კომპრომისული ვარიანტი — J/ψ. ეს ეგრეთ წოდებული ფარული მოჯადოებული ნაწილაკი (charmonium) შედგება მოჯადოებული კვარკისა და ანტიკვარკისგან.

ხ • გ • რ ნაწილაკები ფიზიკაში ფუნდამენტური ელემენტარული ნაწილაკები ფერმიონები კვარკები (ანტი) u (u) d (d) c (c) s (s) b (b) t (t) ლეპტონები (ანტი) e– (e+) μ– (μ+) τ– (τ+) ნეიტრინოები: νe (νe) νμ (νμ) ντ (ντ) ბოზონები კალიბრული γ g W± · Z0 სკალარული ჰიგსის ბოზონი გოსტები ფადეევ-პოპოვის გოსტები ჰიპოტეტურები სუპერპარტნიორები გეიჯინო გლუინო ფოტიონო გრავიტინო სხვები ჰოგსინო ნეიტრალინო ჩარჯინო აქსინო სფერმიონი სხვები გრავიტონი აქსიონი დილატონი მაირონი X-ბოზონი Y-ბოზონი W’-ბოზონი Z’-ბოზონი სტერილური ნეიტრინო ქამელეონი ლეპტოკვარკი პრეონი ტექნიკვარკები პარტონი გეონი კუგელბლიცი მაგნიტური მონოპოლი პლანკის ნაწილაკი მაქსიმონი მინიმონი ფრიდმონი შედგენელი ელემენტარული ნაწილაკები ჰადრონები ბარიონები ნუკლონები p p n n Δ Λ Σ Ξ Ω პენტაკვარკები მეზონები ${\displaystyle \pi }$ ეტა-მეზონი რო-მეზონი ომეგა-მეზონი ფი-მეზონი J/ψ-მეზონი იფსილონ-მეზონი თეტა-მეზონი K B-მეზონი D-მეზონი T-მეზონი ტეტრაკვარქები სხვები მარტივნი ატომის ბირთვები დეიტრონი ტრიტონი ჰელიონი ალფა-ნაწილაკი ატომები იონები კატიონები ანიონები მოლეკულები უჩვეულო ჰიპერბირთვების ფიზიკა: Λ‑ჰიპერბირთვი ჰიპერწყალბადი ჰიპერტრიტონი Σ‑ჰიპერბირთვი ეგზოტიკური ატომები: მეზოატომები მიონურნი მიონური წყალბადი ჰადრონულნი პიონურნი კაონურნი ანტიპროტონულები ჰიპერონულები ლეპტონური ატომი პოზიტრონიუმი მიუნიუმი დიმიონიუმი პროტონიუმი პიონი მეზომოლეკულა დიპოზიტრონიუმი ჰიპოტეტურები ეგზოტიკური ჰადრონები ეგზოტიკური ბარიონები დიბარიონი ეგზოტიკური მეზონები გლიუონი X(4140) Zc(3900) სხვები მეზონური მოლეკულა რეჯეონი პომერონი ოდარონი ფიზიკის პორტალი