მარილები ქიმიაში იონური შენაერთებია, რომლებიც მჟავასა და ფუძეს შორის ნეიტრალიზაციის რეაქციით მიიღება. მარილები შედგებიან კათიონების (დადებითად დამუხტული იონები) და ანიონებისგან (უარყოფითი იონები), რომელთა შერწყმით ნეიტრალური პროდუქტი მიიღება. ეს კომპონენტი იონები შეიძლება იყოს არაორგანული (Cl⁻) ან ორგანული (CH3COO⁻), ერთატომიანი (F⁻) ან მრავალატომიანი (SO₄²⁻). კათიონები შეიძლება იყვნენ მეტალის იონები, ამონიუმის იონი (NH₄⁺), კომპლექსური კათიონები და ა.შ. ანიონები კი ორგანულ და არაორგანულ მჟავათა ნაშთები.

მარილებს, რომლებიც ხსნარში დისოციაციისას გამოყოფენ ჰიდროქსილის იონს „ფუძე მარილები“ ეწოდებათ, ხოლო მარილებს, რომლებიც ხსნარში დისოციაციისას გამოყოფენ წყალბადის კათიონს - „მჟავა მარილები“, დანარჩენებს - „საშუალო მარილები“.

მარილთა სახელები მიიღება მისი შემადგენელი იონების სახელებიდან. ჯერ იწერება კათიონის დასახელება, შემდეგ ანიონის (მაგ. ნატრიუმის ქლორიდი)

ყველაზე გავრცელებული კათიონებია:

• ამონიუმი NH₄⁺
• კალციუმი Ca²⁺
• რკინა Fe²⁺ და Fe³⁺
• მაგნიუმი Mg²⁺
• კალიუმი K⁺
• ნატრიუმი Na⁺

ანიონები:

• აცეტატი CH₃COO⁻ (ძმარმჟავა)
• კარბონატი CO₃²⁻ (ნახშირმჟავა)
• ქლორიდი Cl⁻ (ქლორწყალბადმჟავა, მარილმჟავა)
• ციანიდი C≡N⁻ (ციანწყალბადმჟავა)
• ფთორიდი F⁻ (ფთორწყალბადმჟავა)
• ნიტრატი NO₃⁻ (აზოტმჟავა)
• ნიტრიტი NO₂⁻ (აზოტოვანი მჟავა)
• ფოსფატი PO₄³⁻ (ფოსფორმჟავა)
• სულფატი SO₄²⁻ (გოგირდმჟავა)

მარილები მიიღება შემდეგი რეაქციებით:

• ფუძე + მჟავა, მაგ. NH₃ + HCl → NH₄Cl
• მეტალი + მჟავა, მაგ. Mg + H₂SO₄ → MgSO₄ + H₂
• მეტალი + არამეტალი, მაგ. Ca + Cl₂ → CaCl₂
• ფუძე + მჟავა ოქსიდი, მაგ. 2 NaOH + Cl₂O → 2 NaClO + H₂O
• მჟავა + ფუძე ოქსიდი, მაგ. 2 HNO₃ + Na₂O → 2 NaNO₃ + H₂O
• მარილთა ხსნარების შერევით, თუ მიღებული მარილი უხსნადია, მაგ.:

  Pb(NO₃)₂ + Na₂SO₄ → PbSO₄↓ + 2 NaNO₃

მარილების ქიმიური თვისებები დამოკიდებულია მათი შემადგენელი იონების ბუნებაზე. მარილები ურთიერთქმედებენ როგორც მჟავებთან, ისე ფუძეებთან, თუ რეაქციის პროდუქტი ტოვებს სარეაქციო არეს (უხსნადი ნაერთი, აირი, მცირედ დისოცირებადი ნივთიერება)

${\displaystyle {\mathsf {BaCl_{2}+H_{2}SO_{4}\longrightarrow BaSO_{4}\downarrow +2HCl}}}$

${\displaystyle {\mathsf {NaHCO_{3}+HCl\longrightarrow NaCl+H_{2}O+CO_{2}\uparrow }}}$

${\displaystyle {\mathsf {Na_{2}SiO_{3}+2HCl\longrightarrow 2NaCl+H_{2}SiO_{3}\downarrow }}}$

მარილები ურთიერთქმედებენ მეტალებთან, რომლებიც მდებარეობენ მარცხნივ მარილში შემავალ მეტალთან შედარებით ლითონების ელექტროქიმიური აქტივობის რიგში

${\displaystyle {\mathsf {Cu+HgCl_{2}\longrightarrow CuCl_{2}+Hg}}}$

მარილები ურთიერთქმედენ ერთმანეთთან, თუ რეაქციის პროდუქტი ტოვებს სარეაქციო არეს (უხსნადი ნაერთი, აირი, მცირედ დისოცირებადი ნივთიერება):

${\displaystyle {\mathsf {CaCl_{2}+Na_{2}CO_{3}\longrightarrow CaCO_{3}\downarrow +2NaCl}}}$

${\displaystyle {\mathsf {AgNO_{3}+NaCl\longrightarrow AgCl\downarrow +NaNO_{3}}}}$

${\displaystyle {\mathsf {K_{2}Cr_{2}O_{7}+3Na_{2}SO_{3}+4H_{2}SO_{4}\longrightarrow Cr_{2}(SO_{4})_{3}+3Na_{2}SO_{4}+K_{2}SO_{4}+4H_{2}O}}}$

ზოგიერთი მარილი გახურებით იშლება:

${\displaystyle {\mathsf {CuCO_{3}\longrightarrow CuO+CO_{2}\uparrow }}}$

${\displaystyle {\mathsf {Ca(NO_{3})_{2}\longrightarrow Ca(NO_{2})_{2}+O_{2}\uparrow }}}$

${\displaystyle {\mathsf {NH_{4}NO_{3}\longrightarrow N_{2}O\uparrow +2H_{2}O}}}$

${\displaystyle {\mathsf {NH_{4}NO_{2}\longrightarrow N_{2}\uparrow +2H_{2}O}}}$

წყალში გახსნისას მარილები სრულად ან ნაწილობრივ დისოცირდებიან იონებად. თუ მარილი სრულად დისოცირდება, ის წარმოადგენს ძლიერ ელექტროლიტს, თუ ნაწილობრივ - სუსტს. ზოგიერთი მარილი წყალში გახსნისას განიცდის ჰიდროლიზს. სუსტი მჟავას (Na₂CO₃) ან სუსტი ფუძის (CuCl₂) მარილთა ჰიდროლიზი შექცევადია, სისტი მჟავასა და სუსტი ფუძის მარილთა (Al₂S₃) ჰიდროლიზი - შეუქცევადი

• Mark Kurlansky (2002). Salt: A World History. Walker Publishing Company. ISBN 0-14-200161-9.

ეს სტატია ქიმიის შესახებ ჯერჯერობით ესკიზია. თქვენ შეგიძლიათ დაგვეხმაროთ მის შევსებაში.

ხ • გ • რ ქიმია ქიმიურ მეცნიერებათა სისტემა დარგები ანალიზური ქიმია  არაორგანული ქიმია  ორგანული ქიმია  პოლიმერების ქიმია  ფიზიკური ქიმია ორგანომეტალური ქიმია  მეცნიერებათაშორისი დისციპლინები აგროქიმია  ატმოსფერული ქიმია  ბიოქიმია  გეოქიმია  ელექტროქიმია  მეტალურგია  ქიმიური ტექნოლოგია  ქიმიური ფიზიკა ქიმიური კინეტიკა საერთო ცნებები და ტერმინები აირები  არაორგანული ნივთიერებები  ატომი  ბირთვი  ვალენტობა  იონი  კოლოიდები  ლითონები  მარილები  მოლეკულა  მჟავები  ნეიტრონი  ორგანული ნივთიერებები  პოლიმერი  პროტონი  ჟანგბადი  რეაქცია  სითხე  ფუძეები  ქიმიური ელემენტი  ქიმიური ნაერთი  ქიმიური ფორმულა  წყალი  ხსნარები