PROFILPELAJAR.COM

	იპრიტი
ზოგადი
სისტემური სახელწოდება	1-ქლორი-2-[(2-ქლოროეთილ)სულფანილ]ეთანი
ტრადიციული სახელწოდება	იპრიტი
ქიმიური ფორმულა	C4H8Cl2S
მოლური მასა	159.07 გ/მოლი
ფიზიკური თვისებები
სიმკვრივე	1.27 გ/სმ³
თერმული თვისებები
დნობის ტემპერატურა	14.4 °C
დუღილის ტემპერატურა	217 (იშლება) °C
NFPA 704	1 4 1

იპრიტი — ორგანული ნაერთი, ქიმიური ფორმულით C₄H₈Cl₂S. არის ძლიერ მომწამლავი ნივთიერება. აზიანებს კანსა და ფილტვებს.^[1] აქვს ძლერი სუნი, რომელიც მდოგვის სუნს ჰგავს. იპრიტის გაზი, როგორც ქიმიური იარაღი გერმანელებმა გამოიყენეს იპრის ბრძოლაში

სინთეზი

იპრიტი მიიღება გოგირდის დიქლორიდისა და ეთილენის რეაქციით:

SCl₂ + 2 C₂H₄ → (ClCH₂CH₂)₂S

სინთეზის სხვა პროცესში გოგირდის დიქლორიდის ნაცვლად, გამოიყენება დიგორგიდის დიქლორიდი: ^[2]^[3]

8 S₂Cl₂ + 16 C₂H₄ → 8 (ClCH₂CH₂)₂S + S₈

მეიერის მეთოდით მიიღება თიოდიგლიკოლისგან, რომელსაც აწარმოებენ კალიუმის სულფიდისა და ქლოროეთანოლის რეაქციით, საბოლოოდ კი ქლორირებას ატარებენ ფოსფორის ტრიქლორიდის თანაობისას: ^[4]

3 (HOCH₂CH₂)₂S + 2 PCl₃ → 3 (ClCH₂CH₂)₂S + 2 P(OH)₃

მეიერ-კლარკის მეთოდში მაქლორირებელ აგენტად ფოსფორის ტრიქლორიდის ნაცვლად გამოიყენება კონცენტრირებული ქლორწყალბადმჟავა:

(HOCH₂CH₂)₂S + 2 HCl → (ClCH₂CH₂)₂S + 2 H₂O

რესურსები ინტერნეტში

სქოლიო

↑
See:
- Mustard gas (Sulphur Mustard) (IARC Summary & Evaluation, Supplement7, 1987). Inchem.org (1998-02-09). Retrieved on 2011-05-29.
- History and Analysis of Mustard Agent and Lewisite Research Programs in the United States - Veterans at Risk - NCBI Bookshelf. nih.gov.
- CDC - Facts About Sulfur Mustard. cdc.gov. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2006-08-09.
- NATO Presses New Libyan Leaders to Eliminate Mustard Agent - Global Security Newswire - NTI. NTI: Nuclear Threat Initiative.
↑ Stewart, Charles D. (2006). Weapons of mass casualties and terrorism response handbook. Boston: Jones and Bartlett, გვ. 47. ISBN 0-7637-2425-4.
↑ Chemical Weapons Production and Storage. Federation of American Scientists. დაარქივებულია ორიგინალიდან — აგვისტო 11, 2014. ციტირების თარიღი: მარტი 26, 2020.
↑ Institute of Medicine (1993). Chapter 5: Chemistry of Sulfur Mustard and Lewisite. The National Academies Press. ISBN 0-309-04832-X.

[1] See:
Mustard gas (Sulphur Mustard) (IARC Summary & Evaluation, Supplement7, 1987). Inchem.org (1998-02-09). Retrieved on 2011-05-29.

History and Analysis of Mustard Agent and Lewisite Research Programs in the United States - Veterans at Risk - NCBI Bookshelf. nih.gov.

CDC - Facts About Sulfur Mustard. cdc.gov. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2006-08-09.

NATO Presses New Libyan Leaders to Eliminate Mustard Agent - Global Security Newswire - NTI. NTI: Nuclear Threat Initiative.

[2] Mustard gas (Sulphur Mustard) (IARC Summary & Evaluation, Supplement7, 1987). Inchem.org (1998-02-09). Retrieved on 2011-05-29.

[3] History and Analysis of Mustard Agent and Lewisite Research Programs in the United States - Veterans at Risk - NCBI Bookshelf. nih.gov.

[4] CDC - Facts About Sulfur Mustard. cdc.gov. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2006-08-09.

[5] NATO Presses New Libyan Leaders to Eliminate Mustard Agent - Global Security Newswire - NTI. NTI: Nuclear Threat Initiative.

[Stewart,_Charles_D._2006_47-2] Stewart, Charles D. (2006). Weapons of mass casualties and terrorism response handbook. Boston: Jones and Bartlett, გვ. 47. ISBN 0-7637-2425-4.

[Federation_of_American_Scientists-3] Chemical Weapons Production and Storage. Federation of American Scientists. დაარქივებულია ორიგინალიდან — აგვისტო 11, 2014. ციტირების თარიღი: მარტი 26, 2020.

[4] Institute of Medicine (1993). Chapter 5: Chemistry of Sulfur Mustard and Lewisite. The National Academies Press. ISBN 0-309-04832-X.

[1]

[2]

[3]

[4]