Fasad sisih kulon Berliner Stadtschloss ing taun 1900
Berliner Stadtschloss (pocapané ing basa Jerman [bɛʁˈliːnɐ ˈʃtatʃlɔs]), yèn dipertal ing cara Jawa dadi Puri Kutha Berlin utawa Kastil Kutha Berlin (InggrisBerlin City Palace), iku sawijining yasan gedhé dominan sing tau ana ing tengahé Kutha Berlin. Kastil iki ya iku puri dalemé Wangsa Hohenzollern lan wiwité diyasa ing taun 1442 déning dhawuhé Adipati lan Raja Pamilih (Kurfürst) saka Brandenburg ing Pulo Spree ing Cölln lawas, sing saiki dunungé ana ing tlatah Berlin-Mitte. Kastil iki wiwit taun 1702 diwènèhi paésan barok lan dadi dalem kedhaton Raja Prusia lan wiwit taun 1871 Kaisar Jerman. Déné dinding muka lan ruangan jero sing didésain déning Andreas Schlüter, kastil iki dadi karya utama barok Jerman lor.[1] Wiwit jaman Republik Weimar, kastil iki dienggo museum Kunstgewerbemuseum Berlin lan lembaga liyané. Ing pakarangan jero sing diarani Schlüterhof, kerep dianakaké konsèr.
Nalika Perang Donya II, kastil iki rusak kena bom lan ing taun 1950, Partai Sosialis Manunggal Jerman (SED) nalika Konggrès III mutusaké nggempur kastil iki kanggo nggawé lapangan utawa alun-alun Marx-Engels-Platz. Sawisé iku, punjul 20 taun, diyasa gedhong Palast der Republik ("Kedhaton Republik") ing taun 1973, dunungé parlemèn Jerman Wétan. Gedhong Palast der Republik ndarbèbi gagrag modèrnis. Pérangan-péranganing sawijining gapura utawa portal Kastil Kutha Berlin banjur ditrapaké kanggo lawang gedhong Rad Nagara (Staatsratgebäude).
Sawisé pamaréntah kuminis lèngsèr ing taun 1989-1990 lan Jerman Kulon saha Wétan manunggal malih, pamaréntah sing anyar mutusaké nggempur gedhong Palast der Republik lan prakara iki linaksanan ing taun 2006. Sawisé iku wiwit taun 2013, Kastil Kutha Berlin diyasa manèh.
Mawa rekonstruksi dinding muka lan pérangan-pérangan gedhong Berliner Stadtschloss iki, sawijining gedhong anyar diyasa, kalebu volume isiné. Olèhé yasa ana ing papan sing padha wiwit 12 Juni 2013. Pambangunan ulang iki mawa dhuwit sumbangan. Sawisé Berliner Stadtschloss diyasa ulang, gedhong iki karepé ing tembé bakal dadi situs panggonané Humboldtforum (diarepaké ing Fèbruari 2019). Olèhé diresmèkaké direncanakaké ing tanggal 14 September 2019.[2] Kastil Kutha Berlin iki bakal dadi papané pamèran kolèksi njaba Éropah lan sapanjuré saha papan event-event sing dianakaké Berliner Museumsinsel. Ing 12 Juni 2015 acara pengatapan nalika atep gedhong wis rampung, dianakaké. Humboldt-Box sing sauntara iki ana ing ngarepé gedhong, dadi punjer informasi proyèk pambangunan balèn Berliner Stadtschloss.
Sajarah gedhong
Dalem kapisan
KurfürstFriedrich II, sing diarani untu wesi (Eisenzahn), milih Kutha Kembar Cölln lan Berlin minangka dalemé. Iki béda karo raja sadurungé Friedrich I sing sajatiné luwih seneng marang Brandenburg. Genéya Cölln lan Berlin dipilih iku amarga kutha iki mangrembaka dadi punjer ékonomi lan pulitik ing Tlatah Brandenburg (Mark Brandenburg).[3] Friedrich II sing yasa lan nyèlèhaké watu kapisan ing taun 1443 kanggo yasan kastil kapisan.
Sajarah pulitik
Kastil iki sawijining simbul kadadènan wigati sajeroning sajarah Jerman. Sing nyumet Révolusi Maret ing Prusia iku sawijining démonstrasi tentrem ing lapangan Schlossplatz surya 18 Maret 1848. Raja Friedrich Wilhelm IV ndawi para démonstran, saka Balkon ing Portal I, supaya massa padha tentrem lan sawisé iku nyingkir saka lapangan. Sawisé iku dadi ana pambalélan barikade spontan sing owah dadi révolusi.
Nalika Perang Donya I wiwit, Kaisar Wilhelm II pidhato saka balkon ing portal IV ing tanggal 31 Juli lan 1 Agustus 1914. Pidhatoné iku marang wong-wong Berlin sing cacahé nganti puluhan èwu lan nglumpuk ing Lustgarten (Kebon Dalem). Pidhato iki karepé nyiapaké wong marang kaanan perang lan manggahaké kamanunggalan nasional. Pidhato kapindho sing ing tembé uga direkam ing piringan pelat, bakal disebaraké ing publik.
Sirnané gedhong
Nalika Perang Donya II, gedhong iki kobong kabesmi nalika ana serangan udara tanggal 3 Fèbruari 1945 ing punjer kutha Berlin. Gedhongé kabesmi nganti swiwi sisih lor-kulon. Geniné ngrusak kamar pamèran ing swiwi lor lan kidul. Nalika ana Paprangan Berlin ing pungkasané April, gedhong iki sangsaya rusak manèh.
Banjur sawisé iku gedhong iki digempur entèk.
Sawijining komisi sujana internasional mutusaké ing taun 2002, sabeciké Gedhong Berliner Stadtschloss sing diyasa manèh iku kanggo apa. Komisi iki banjur mènèhi rembung supaya Humboldtforum diadegaké ana ing jero kastil iki.[4] Gedhong kastil anyar, samesthiné ora diadegaké manèh supaya ana kastilé manèh, nanging uga kudu nduwé fungsi wigati sing kongkrit. Mula kastil sing diyasa manèh kudu dadi punjer budaya amarga ing laladan iki jaman mbiyèn iku papané punjer sains lan budaya. Ing ngendi gedhong-gedhong Museumsinsel (Pulo Musiyum), Berliner Stadtschloss minangka dalemé Wangsa Hohenzollern, Gréja Berliner Dom lan Zeughaus Berlin manunggal nuduhaké sujarahé Kakaisaran Jerman.
Humboldtforum lan Museumsinsel samesthiné bisa nyaosi sinèrgi antara seni, budaya lan sains mawa kolèksi, kapustakan lan kamar-kamar pamèrané.
↑Winfried Schich: Anfänge und Ausbau zweier „Hauptstädte“ der mittelalterlichen Mark Brandenburg In: Wirtschaft und Kulturlandschaft. Berliner Wissenschaftsverlag. Berlin 2007, ISBN 978-3-8305-0378-1, S. 341 f.
