Salisbury (pr. c. Solzbri o Soolzbri) esas katedral-urbo en la komtio Wiltshire, Anglia. Ol esas la triesma maxim granda habiteyo en ta komtio, dop Swindon e Chippenham, havanta 40 302 segun la demografiala kontado di 2011.
La urbo situesas en la sudesto di Wiltshire, proxim la bordo di Salisbury-Planajo. La katedralo olim situesis norde en Old Sarum; pos olua rilokizo, habiteyo kreskis cirkum ol, atraktinta rezidanti de Old Sarum e Wilton. La nova urbo recevis sua urbo-charto en 1227 sub la nomo New Sarum, ankore la oficala nomo til 2009, kande Salisbury City Council (la urbo-konsilistaro) establisesis.
Stonehenge, Mondala Heredajo-Situo di UNESCO, esas c. 13 km nordweste de Salisbury ed enorme helpas la lokala ekonomio. La urbo ipsa, Old Sarum, la nuna katedralo e la ruinuri dil olima katedralo anke atraktas vizitanti.
Nomo
La nomo Salisbury, unesme registragita cirkum la yaro 900 kom Searoburg (dativo Searobyrig), esas partala tradukuro di la Romana-Kelta nomo Sorviodūnum. Britona *-dūnon, "fortreso" (pro la fuorto olim en Old Sarum), remplasesis dal Anciena Angla equivalanto -burg. L'unesma parto di la nomo havas obskura origino. La formo "Sarum" esas latinigo di Sar, mezepokal abreviuro di Meza Angla Sarisberie.
Historio
Rikonstrukturo di Old Sarum dum la 12ma yarcento
La kolino-kolmo en Old Sarum jacas proxim la Neolitika situi Stonehenge ed Avebury e montras signi di frua habiteso. Ol dominacis saliajo inter la Rivero Bourne e la Hampshire-Avon proxim kruceyo di plura frua komerco-voyi. Dum la Fera Epoko, kolinofuorto (oppidum) konstruktesis cirkum ol inter 600 e 300 aK. La Romani forsan okupis la situo o lasis ol en la manui di amikala tribuo. Dum la Saxona invadi, Old Sarum falis a Rejo Cynric di Wessex en 552.
Preferinta habiteyi en basa tereno quala proxima Wilton, la Saxoni ignoris Old Sarum til ke pro la Vikingi-invadi Rejo Alfred la Granda restauris la fortifikuri. Kun Wilton, tamen, ol abandonesis da sua rezidanti e spoliesis ed incendiesis da la Dana-Norvegiana rejo Sweyn Forkbeard en 1003.
Katedralo di Salisbury nun.Salisbury-Katedralo c. 1825
La katedralo konsekresis ye 5ma aprilo 1092 ma sufris grava domajo pro tempesto, qua segun tradiciono eventis nur kin dii pose. Episkopo Roger esis amiko di Henry I. Il rinovigis ed expansis la katedralo en le 1110 e laboreskis pri rejala palaco dum le 1130. Pos to, la kastelo en Old Sarum kadukeskis.
Laboro pri nova katedralo - la nuna Salisbury-Katedralo - komencis en 1221. La situo segun tradiciono selektesis per lansar flecho de Old Sarum, ma to certe esas legendo: la disto esas plu kam 3 km. La strukturo konstruktesis sur lignafaski sur gravio kun neprofunda fundamento (46 cm); la chefa parto kompletigesis dum nur 38 yari. (La 123 m-alta klosh-turmo, la max alta en Britania, konstruktesis pose.)
Kun rejala aprobo, multa stoni por la nova katedralo cherpesis del anciena; altri venis de Chilmark. Li probable transportesis per charo pro obstrukto di bateli sur la Rivero Nadder pro lua multa digi ed aquo-muelili. La katedralo konsideresas maestroverko di Frua Angla arkitekturo. La horlojego dil klosh-turmo instalesis en 1386. La katedralo anke kontenas la maxim bone prezervita del quar existanta kopii di Magna Carta.
Geografio
Salisbury situesas en valo. La geologio dil areo, quale multo de Suda Wiltshire e Hampshire, esas grandaparte kreto. La riveri qui fluas tra la urbo ridirektesis, e nutras publika gardeni. Li esas populara dum somero, aparte la Queen Elizabeth-Gardeni, nam la aquo ibe esas sat neprofunda e lente-fluanta por esar enirebla sekure. Proxim Queen Elizabeth-Gardeni esas aquo-prati, ube aquo direktesas per digi. Pro la basa tero, la riveri ofte inundesas aparte dum la vintro-monati.
La lokani di Salisbury sucias pri la manko di adequata stradi. Malgre ke esas nula autovoyo a la portui Southampton e Bristol, trafiko cirkumiras la urbo per la A36 vers Bath.
Kulturo
Merkato en Salisbury
Salisbury esis importanta centro por muziko en la 18ma yarcento. Gramatikisto James Harris, amiko di Händel, direktis koncerti che le Assembly Rooms dum preske 50 yari til lua morto en 1780.
En Salisbury eventas yarala St George's Day-spektaklo, di qui la origino esas en la 13ma yarcento.
Salisbury havas forta artistala komunitato, kun galerii situita en la urbo-centro, inkluzanta un en la publika biblioteko. En la 18ma yarcento, John Constable piktis plura celebrata peizajo-pikturi di la katedralo e cirkondanta ruro.
La yarala International Arts Festival, komencinta en 1973, eventas en tarda mayo til frua junio, e provizas programo de teatro, "live"-muziko, danso, publika skulturo, strado-plei ed art-expozi. Salisbury anke havas teatro - Salisbury Playhouse - qua produktas ok til dek plei singlayare, ultre turanta produkturi.
La Muzeo di Salisbury trovesas en The King's House, historiala edifico de la 13ma yarcento, opozite la westa fronto di la katedralo.
La permananta Stonehenge-galerio havas interaktiva estali pri Stonehenge e l'arkaeologio di suda Wiltshire, e kolekturi inkluzas la skeleto dil Arkero di Amesbury.
.svg){kind=small}
