יהדות אלבה יוליה

יהדות אלבה יוליה היא הקהילה היהודית שנוצרה והתקיימה בעיר אלבה יוליה (קרלסבורג) שבטרנסילבניה.

קרלסבורג, שהייתה במשך זמן מה בירת נסיכות טרנסילבניה, ממוקמת בשוליים הדרומיים של החבל, על הגבול העות'מאני והייתה נקודת מעבר לסוחרים יהודים שבאו מהשולטנות. זרים לא הורשו להיכנס לטרנסילבניה והמסחר איתם התנהל באזורים מתוחמים בערי גבול דוגמת סיביו, ברשוב וקרלסבורג. באחרונה, בה התנהל הסחר עם חלקי הונגריה-לשעבר שנשלטו בידי השולטן, פעלו סוחרים יהודים רבים. משלהי המאה ה-16 פעל בעיר בית דין רבני, וממנה היו מסתננים היהודים גם לתוך פנים הארץ, למרות האיסורים.

ב-18 ביוני 1623 התיר נסיך טרנסילבניה, גאבור בתלן, באופן רשמי את מגורי היהודים בערי הנסיכות. אחריו ב-1653 קבע הנסיך ג'רג' ראקוצי השני שהיהודים יוכלו להתגורר רק בקרלסבורג. הם הגיעו גם למקומות יישוב אחרים, אך רק בחזקת נסבלים וללא זכויות ישיבה רשמיות. במאה ה-18 ואחר כך במאה ה-19 עד שנת 1848[1] בטרנסילבניה הייתה קהילת קרלסבורג היחידה שהוכרה רשמית, והיא ייצגה כלפי השלטונות את כל יהודי החבל, הן מנהלית והן לצורכי מיסוי.

תחילה הייתה הקהילה ספרדית, אך בהמשך, לאחר גזירות ת"ח-ת"ט, הגיעו פליטים אשכנזים מפולין. הקהל הספרדי קיים קשרים עם יהודי הבלקן ונשמע לפסקי הרבנים יצחק בן משה ולוי ירושלמי, שניהם מבלגרד. כשהקהילה גדלה בצורה שאיפשרה לה להחזיק רב במשרה מלאה, הראשון שמונה היה יוחנן בן יצחק רוסו מבלגרד. הפרנס הראשון של הקהילה, דוד בן בנימין, נולד ב-1710 במשפחה שמוצאה מפולין וכך חיו בקהילה אחת אשכנזים וספרדים. תואר אב בית דין קרלסבורג היה "רב המדינה דזיבנבירגן" (במסמכי המדינה: "הדיין הראשי של יהודי טרנסילבניה"). כשהתרבו האשכנזים, ב-1761, הביאו אלה גם רב אשכנזי מקרקוב, בנימין זאב וולף. על פי ספר התקציב יודעים שב-1744 היו באלבה יוליה שתי קהילות, אחת ספרדית ואחת אשכנזית ולכל קהילה בית הכנסת שלה והחזן שלה. הצורך לשלם במאוחד את המיסים המוטלים על היהודים הביא לכך ששתי הקהילות פעלו יחד בתחום גביית המיסים ובכל הנוגע לייצוג כלפי הסמכויות החיצוניות. ההנהגה האדמיניסטרטיבית הייתה משותפת[2]. במהלך השנים האשכנזים הפכו לרוב .

בית הכנסת הישן "מראה יחזקאל" באלבה יוליה

לאחר הקרע ביהדות הונגריה הייתה הקהילה הגדולה בעיר לקהילת סטטוס קוו. בהשפעת הרב שלמה פישר שבא לכהן בה כרב ב-1891 (כיהן עד 1928) הצטרפה הקהילה לאורתודוקסים.

ב-1920, שנת חוזה טריאנון והסיפוח מהונגריה לרומניה, חיו בעיר ששמה שונה עתה לאלבה יוליה 1,770 יהודים מתוך אוכלוסייה כוללת של 9,645 תושבים. התחזקות התנועה הלגיונרית הביאה בהדרגה להכבדה הולכת וגדלה על חיי היהודים. ב-1938 התפוצצה פצצה בבית הכנסת המקומי, במהלך הרומניזציה הוחרם ב-1941 כל רכוש הקהילה. במהלך מלחמת העולם השנייה רוכזו באלבה יוליה כל יהודי הסביבה וכך גדל מספרם ל-2070 בשנת 1947, אך לאחר מכן ירד בהתמדה בעקבות הגירת היהודים (מרביתם עלו לישראל) וב-1990 נשארו רק כמה עשרות[3].

ראו גם

לקריאה נוספת

  • Evreii din România în texte istoriografice (יהודי רומניה בטקסטים היסטוריוגרפיים) אנטולוגיה בהוצאת הספר - בוקרשט 2004. (ברומנית)
  • Ana-Maria Caloianu Istoria comunității evreiești din Alba Iulia: (sec. XVII-1948), Hasefer, București 2006

קישורים חיצוניים

הערות שוליים

  1. ^ באתר סכונות החדשות agerpress, לפי A.M.Caloianu 2006
  2. ^ Evreii din România în texte istoriografice (יהודי רומניה בטקסטים היסטוריוגרפיים) אנטולוגיה בהוצאת הספר - בוקרשט 2004, ע' 396
  3. ^ Contribuţia evreilor din România la cultură şi civilizaţie (תרומת יהודי רומניה לתרבות ולציוויליזציה) - הפדרציה של הקהילות היהודיות ברומניה - ע' 807

Read other articles:

Kade

Kade sederhana di Danau Mapourika di Selandia Baru Kade adalah struktur terangkat yang menjulang di atas badan air dan biasanya menjorok keluar dari pantainya, biasanya ditopang oleh tiang pancang atau pilar, dan menyediakan akses di atas air ke area lepas pantai. Kade yang sering digunakan termasuk tempat memancing, dermaga kapal dan akses baik untuk penumpang maupun kargo, dan rekreasi tepi laut . Jembatan, bangunan, dan jalan setapak semuanya dapat ditopang oleh pilar arsitektural . Strukt...

 

كيري هولم

كيري هولم (بالإنجليزية: Keri Hulme)‏    معلومات شخصية الميلاد 9 مارس 1947 [1][2]  كرايستشرش  الوفاة 27 ديسمبر 2021 (74 سنة) [3]  وايميت  [لغات أخرى]‏[3]  مواطنة نيوزيلندا  الحياة العملية المدرسة الأم ثانوية أرانوي  [لغات أخرى]‏  المهنة روائ�...

 

PSR J1719−1438 b

Extrasolar pulsar planet PSR J1719−1438 bPSR J1719-14 bDiscoveryDiscovered byMatthew Bailes et al.Discovery siteMelbourne, AustraliaDiscovery dateAugust 25, 2011Detection methodPulsar timingOrbital characteristicsSemi-major axis0.004 AU (600,000 km)Eccentricity< 0.06Orbital period (sidereal)0.090706293 d2.176951032 hTime of periastron2,455,235.51652439StarPSR J1719−1438Physical characteristicsMean radius≤0.4 RJ≤4 R🜨Mass~1.02 MJ(~330 ME)Mean density�...

Herri Batasuna

1978–2001 Basque nationalist coalition in Spain You can help expand this article with text translated from the corresponding article in Basque. (May 2019) Click [show] for important translation instructions. Machine translation, like DeepL or Google Translate, is a useful starting point for translations, but translators must revise errors as necessary and confirm that the translation is accurate, rather than simply copy-pasting machine-translated text into the English Wikipedia. Do not...

 

Okezone.com

Okezone beralih ke halaman ini. Untuk kegunaan lain, lihat Okezone (disambiguasi). Artikel ini bukan mengenai O.K. John. Okezone.comPT MNC Okezone NetworkTampilan depan situs okezone.comURLwww.okezone.comTipeSitus web Berita dan HiburanLangueIndonesiaPemilikMedia Nusantara Citra(melalui MNC Portal dan iNews Media Group)PembuatMuhammad ArpanService entry1 Maret 2007; 17 tahun lalu (2007-03-01)Peringkat Alexa23 (hingga Desember 2020[update])[1]KeadaanAktif Okezone.com ...

 

Nave negriera

Sezione di un modello dell'interno di una nave negriera Nave negriera;Johann Moritz Rugendas Exvoto della nave negriera Le Saphir, della Rochelle, 1741 Piani della Brookes Condizioni di trasporto schiavi su una nave negriera La nave negriera, quadro di Turner Una nave negriera (o più raramente nave schiavista; Guineamen in ambito storiografico anglosassone[1]) era la denominazione delle navi impiegate nel commercio degli schiavi neri e in special modo nella tratta atlantica degli sch...

José de San Martín

Argentine general and independence leader (1778–1850) General San Martín and General José de San Martín redirect here. For other uses, see General José de San Martín (disambiguation). In this article, the surname is San Martín, not Matorras. José de San MartínLate 1820s paintingMember of the Third TriumvirateIn office18 April – 20 April 1815Serving with Matías de Irigoyen and Manuel de SarrateaPreceded byCarlos María de AlvearSucceeded byJosé RondeauProtector o...

 

Perang Pacirebonan

Artikel ini sebatang kara, artinya tidak ada artikel lain yang memiliki pranala balik ke halaman ini.Bantulah menambah pranala ke artikel ini dari artikel yang berhubungan atau coba peralatan pencari pranala.Tag ini diberikan pada Desember 2022. Perang Pacirebonan atau yang oleh masyarakat Cirebon dikenal dengan nama Perang Pagrage adalah sebuah peristiwa pengiriman pasukan Kesultanan Cirebon ke wilayah Kesultanan Banten pada 25 September 1650 atau 30 Ramadan 1060 H. Dalam peristiwa ini, terd...

 

Ronald Oxburgh, Baron Oxburgh

British geologist (born 1934) The Right HonourableThe Lord OxburghKBE FRS HonFREngBorn (1934-11-02) 2 November 1934 (age 89)Alma materUniversity College, OxfordPrinceton UniversitySpouse(s)Ursula, Lady OxburghChildren3AwardsBigsby Medal (1979)Scientific careerThesis Geology of the eastern Carabobo area, Venezuela  (1960)Doctoral advisorHarry Hammond Hess Ernest Ronald Oxburgh, Baron Oxburgh, KBE, FRS, HonFREng[1] (born 2 November 1934) is an Engl...

WTA Tour 1997

WTA Tour 1997stagione di torneiSport Tennis SerieWTA Tour Durata30 dicembre 1996 – 24 novembre 1997 Edizione27ª Tornei51 CategorieGrande Slam (4)WTA Tour ChampionshipsWTA Tier I (9)WTA Tier II (15)WTA Tier III (11) WTA Tier IV (11) RisultatiMaggior n. di titoli Martina Hingis (12) Maggior n. di finali Martina Hingis (13) Maggiori guadagni Martina Hingis (3 400 196 $) Maggior punteggio Martina Hingis (6.264) PremiGiocatrice dell'anno Martina Hingis Doppio dell'anno Gigi Fern�...

 

Кумир подростков

Кумир подростков (подростковый кумир) — термин, характеризующий знаменитость (необязательно подросткового возраста), популярную среди подростков[1][2]. Часто среди них бывают поп-звезды, актёры и спортсмены. Их популярность может распространяться и на взрослы�...

 

內閣總理大臣

  关于与「內閣總理大臣」標題相近或相同的条目页，請見「內閣總理大臣 (消歧義)」。 日本國內閣總理大臣內閣總理大臣紋章現任岸田文雄自2021年10月4日在任尊称總理、總理大臣、首相、阁下官邸總理大臣官邸提名者國會全體議員選出任命者天皇任期四年，無連任限制[註 1]設立法源日本國憲法先前职位太政大臣（太政官）首任伊藤博文设立1885年12月22日，...

The Other Side of the Law

1996 studio album by FacemobThe Other Side of the LawStudio album by FacemobReleasedAugust 13, 1996Recorded1995–96StudioHippie House Studios (Houston)The Enterprise (Burbank, Calif.)GenreSouthern hip hopgangsta rapLength50:30LabelRap-A-LotProducerJ. Prince (exec.)Scarface (also exec.)Mike DeanUncle EddieDomoN.O. JoeFacemob chronology The Other Side of the Law(1996) Silence(2002) Professional ratingsReview scoresSourceRatingAllMusic[1]RapReviews6/10[2] The Other Side ...

 

New Democratic Party of Quebec

Provincial political party in Canada This article is about the current provincial party founded in 2014. For the original party founded in 1963, see Parti de la démocratie socialiste. This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: New Democratic Party of Quebec – news · newspapers · books · scholar · JSTOR...

 

New Welcome Lodge

Freemasons' Hall, Great Queen Street The New Welcome Lodge, No. 5139, is a British Masonic Lodge open to all men working in the Palace of Westminster. At its founding, membership was limited to Labour Party Members of Parliament, but its scope was broadened soon after. The lodge is alleged to have influenced the outcome of the 1935 Labour Party leadership election. Founding and history The lodge was consecrated in 1929, shortly before the formation in 1929 of the second Labour Government. Its...

Gare de Nort-sur-Erdre

Nort-sur-Erdre Le bâtiment voyageurs côté cour. Localisation Pays France Commune Nort-sur-Erdre Adresse boulevard de la Gare 44390 Nort-sur-Erdre Coordonnées géographiques 47° 26′ 31″ nord, 1° 30′ 12″ ouest Gestion et exploitation Propriétaire SNCF Exploitant SNCF Code UIC 87481598 Site Internet La gare de Nort-sur-Erdre, sur le site officiel de SNCF Gares & Connexions Services TER Pays de la Loire Caractéristiques Ligne(s) Nantes-Orléans �...

 

C5+1

Diplomatic summit C5+1Official languagesEnglishKazakhKyrgyzTajikTurkmenUzbekMembership United States  Kazakhstan  Kyrgyzstan  Tajikistan  Turkmenistan  Uzbekistan John Kerry (far left) with the Central Asian foreign ministers during the 70th Regular Session of the UN General Assembly in New York on September 26, 2015. The C5+1 is a diplomatic summit that has been held every year since 2015 between the foreign ministers of the five Central Asian countries of ...

 

Momentum sudut

Artikel ini perlu dikembangkan dari artikel terkait di Wikipedia bahasa Inggris. (Februari 2024) klik [tampil] untuk melihat petunjuk sebelum menerjemahkan. Lihat versi terjemahan mesin dari artikel bahasa Inggris. Terjemahan mesin Google adalah titik awal yang berguna untuk terjemahan, tapi penerjemah harus merevisi kesalahan yang diperlukan dan meyakinkan bahwa hasil terjemahan tersebut akurat, bukan hanya salin-tempel teks hasil terjemahan mesin ke dalam Wikipedia bahasa Indonesia. Ja...

Raglan Road, Dublin

Road in Dublin, Ireland This article is about a road in Ireland. For the Patrick Kavanagh poem and song, see On Raglan Road (song). Raglan RoadSign with Dublin 4 post codeShow map of DublinShow map of IrelandNative nameBóthar Raglan (Irish)NamesakeFitzRoy Somerset, 1st Baron RaglanLength390 m (1,280 ft)Width17 metres (56 ft)LocationBallsbridge, Dublin, IrelandPostal codeD04Coordinates53°19′49″N 6°14′18″W / 53.3303°N 6.2382°W / 53.3303; ...

 

Association for Nutrition

AbbreviationAfNPurposeThe regulation of nutrition professionals and quality assurance of Nutrition trainingRegion served United KingdomChief ExecutiveHelen ClarkWebsitewww.associationfornutrition.org The Association for Nutrition (AfN) is the voluntary regulator for nutritionists and nutrition scientists in the United Kingdom. The association is a registered charity and is a custodian of the United Kingdom Voluntary Register of Nutritionists (UKVRN)[1] Its purpose is to protect and be...