Vítimas amoreadas pola Garda Nacional do Salvador en Izalco, 1932.
O xenocidio pipil do Salvador foi un proceso sistemático de exterminio[1][2] das comunidades pipís[3] do Salvador, levado a cabo polo estado salvadoreño entre 1932 e 1944,[4] sendo os primeiros meses os máis intensos e provocándose nestes a maior cantidade de vítimas. O resultado foi a práctica extinción da etnia pipil e a súa cultura e lingua, ademais de dar inicio a unha ditadura militar autárquica de 12 anos que supuxo o comezo dos réximes militares salvadoreños.
Contexto
Ante a caída dos prezos internacionais do café e durante un período de recesión prologada, a economía salvadoreña atopábase en momentos febles. En decembro de 1931, un golpe militar substituíu o goberno laborista do presidente salvadoreño Arturo Araujo co ditador militar Maximiliano Hernández Martínez.[5] Un mes despois, na noite do 22 de xaneiro de 1932, miles de campesiños indíxenas participaron no levantamento campesiño de 1932 encabezado por Agustín Farabundo Martí e apoiada polo Partido Comunista Salvadoreño.
Xenocidio
Hernández Martínez reprimiu facilmente a rebelión e autorizou a execución sumaria de arredor de 25.000 persoas.[6][7][8] O levantamento e a súa brutal represión, á que se denomina "La Matanza", foron feitos transcendentais na historia do país. A revolta demostrou o valor da ditadura militar para a elite terratenente, que se convenceu da necesidade dunha vixilancia eterna contra a ameaza dunha revolución comunista.[9]
A escala da represión do goberno por mor da rebelión errada non tivo precedentes na historia do Salvador. O exército, a policía,[10] a Garda Nacional e as forzas privadas dos facendados participaron nunha serie de masacres que durou unha semana. Os líderes da insurrección, incluído Agustín Farabundo Martí, foron capturados e fusilados.
Camioneta chea de cadáveres en Juayua, 1932.
Durante “La Matanza” calquera persoa que tivese aparencia indíxena, vestise roupa indíxena ou falase pipil,[11] ou calquera persoa que simplemente se pensase que estaba asociada coa rebelión era fusilada. Nalgúns casos, pobos enteiros desapareceron. Nunca se coñeceron as cifras exactas, mais o número de mortos estímase entre 10.000 e 30.000 persoas. A ditadura insistiu en que só 2000 foron asasinados. Para a poboación indíxena do Salvador, os efectos do masacre foron moito máis alá do número inmediato de mortos. A medida que se fixo cada vez máis perigoso ser identificado como indíxena, a vestimenta, a lingua e os costumes tradicionais desapareceron en gran medida.[12][13][14][15]
Para as elites salvadoreñas, a revolta combinaría os seus fortes temores á rebelión indíxena e a revolución comunista. Cando a violencia da Matanza minguou, unha combinación de racismo e anticomunismo converteuse na ideoloxía principal da elite. Esta ideoloxía serviu para bloquear o cambio social e xustificar a represión. Politicamente, O Salvador tería unha serie de xuntas militares até a guerra civil do Salvador na década de 1980.
