Escultura que mostra a Kupe (suxeitando un remo), con dúas criaturas mariñas aos seus pés.
Na mitoloxía maorí, Te Wheke-a-Muturangi é un cefalópodo monstruoso destruído na baía de Whekenui, Canle Tory ou en Patea polo navegante Kupe.
O cefalópodo era unha mascota ou familiar de Muturangi, un poderoso tohunga de Hawaiki. Non obstante, o wheke era unha criatura salvaxe e un gardián.
Cando Kupe chegou a Nova Zelandia, atopou o monstro mariño en Castlepoint. O cefalópodo xigante fuxiu a través do estreito de Cook, e foi perseguido por Kupe a través da canle Tory. Alí tivo lugar unha gran batalla, e cando o polbo parecía estar a piques de fuxir, Kupe cortoulle os brazos coa súa aixola, matándoo (Tregear 1891: 184, 620).
Nas tradicións do pobo Ngāti Ranginui de Tauranga, Te Wheke-a-Muturangi foi asasinado polo seu antepasado Tamatea, e non está asociado con Kupe. O etnólogo neozelandés David Simmons suxeriu que esta pode ser a tradición máis auténtica, e que a asociación con Kupe só se atopa en fontes problemáticas (Simmons 1976).
Outra teoría para Te Wheke-a-Muturangi afirma que o nome en realidade refírese ás moitas rutas de navegación centradas en Raiatea con tentáculos que chegan polo Pacífico polo menos ata os bordos do Triángulo Polinesio (Tetahiotupa 2009).[1] Na tradición oral da Polinesia Francesa este polbo tamén se coñece como "Taumata-Fe ʻ -Fa ʻ -Hau" (Gran Kraken da Prosperidade) e "Tumu-Ra ʻ -Fenua" (Comezo-do-Ceo-e-Terra).
Na cultura popular occidental
O Museo de Historia Natural de París expón un exemplar de lura xigante plastinizado chamado Wheke.[2]
