Ankhkheprure Semenkhkare,[1] ou Semenkhkare,[2] foi o máis breve e escuro faraón da dinastía XVIII de Exipto, que gobernou de c. -1338/6 a -1336/5.[3]
Traxectoria
Parece ser que o seu nome de coroación foi Ankh-Kheperu-Ra, e o seu nome de nacemento Se-Men-Ekh-Ka-Ra Dyeser-Kheperu, pero hai tantos datos confusos que quizais esteamos ante unha das equivocacións máis grandes da historia da arqueoloxía e sexa confundindo cun, ou mesmo con máis personaxes, do difícil e máis orixinal período da historia de Exipto: a época de Amarna.
Semenkhkare aparece a finais do reinado de Akhenatón, convertido en correxente deste rei e sendo o seu sucesor durante un breve e indeterminado período de tempo. Con todo, non se sabe case nada del, e hai varias teorías acerca da súa identidade. As dúas con máis forza son:
- Semenkhkare era un fillo do rei Amenhotep III e dunha das súas grandes esposas reais, ou ben Tiy ou ben Sitamón. Era, xa que logo, irmán de Akhenatón (Akenatón) e seguindo esta teoría, tamén de Tutankhamón. A el pertencería o corpo achado na famosa tumba KV55, a tumba exipcia que máis ríos de tinta fixo correr (á parte da de Tutankhamón), cuxa momia ten a mesma complexión e tipo de sangue que a deste último.
- Semenkhkare non era un home, senón unha muller. Dado que por aquel entón as mulleres máis próximas á familia real despareceran, a candidata máis firme a ser Semenkhkare sería a raíña Nefertiti (en ningún momento dise que morrese), que como Hatshepsut anos antes, tomaría aparencia e títulos masculinos. Segundo esa teoría, o corpo da tumba KV55 sería entón o de Akhenatón.
Esta última teoría cobrou nos últimos anos máis adeptos, pois os estudos sobre a momia da tumba KV55 demostraron que o corpo era dun home, non duns 25 anos, senón de máis de trinta anos, o que correspondería con Akhenatón. Ademais, non hai nin unha soa mención dun príncipe chamado Semenkhkare, e moitos dos títulos que tiña Nefertiti (consultar Neferneferuatón) foron herdados por Semenkhkare, o que significaría que serían a mesma persoa. Porén, aínda non hai nada seguro e, á espera de novos descubrimentos, hai que seguir contemplando estas dúas posibilidades.
O ronsel da correxencia atopouse en Tell el-Amarna e presentaba tres figuras cos seus nomes: Akhenatón, Nefertiti, e a princesa Merytaten a moza. Un estudo máis a fondo obrigou a cambiar os nomes: Nefertiti substituíuse por Ankhkheperure Neferneferuaton, e o de Merytaten polo de Ankhesenpaaten; pero isto non permite asegurar, nin moito menos, nada definitivo sobre unha eventual correxencia de Nefertiti baixo o nome de Semenkhkare (o nome de trono do cal recordamos que foi Ankhkheperura).
Un dos datos a favor de que Semenkhkare fose home era que tiña a súa grande esposa real, que era a primoxénita do rei, Meritatón, herdeira lexítima do trono a falta de homes, filla de Merytaten, nacida cando estaba casada con Akhenatón, pero antes de ser nomeada "Gran Esposa Real". Non tería moito sentido que nai e filla casasen ritualmente pero, dado que todas as raíñas-faraóns anteriores a Nefertiti foran de liñaxe real e non necesitaran lexitimar a súa función, quizais este matrimonio simbólico fose feito para xustificar o ascenso de Nefertiti, que non era filla de faraóns, ao trono.
O lugar de herdeira feminina foi ocupado pola súa irmá Ankhesenpaten, que casou (ou estaba casada) co mozo Tutankhamón.
Tamén se quixo ver unha clara relación afectiva entre Akhenatón e a súa rexente. Ideas dunha posible bisexualidade do rei non terían ningún sentido se se demostrase que Semenkhkare non era máis que a "esposa" por excelencia do rei; de aí o título último de Semenkhkare: Amado de Akhenatón.
Ignórase cal foi a postura de Semenkhkare en canto á difícil situación que atravesaba o país: Akhenatón prohibira, e mesmo condenara, o culto a calquera deus que non fose Atón ou polo menos Ra, as fronteiras estaban debilitándose a pasos axigantados, os hititas ameazaban conquistar o territorio exipcio, a pobreza aumentaba... Quizais sexa unha pista que o nome de Semenkhkare non incluíse o nome de Atón senón o de Ra, e que o rexente, vendo que a situación fora moi lonxe, se expuxese a devolver as augas ao seu rego.
Parece ser que cando morreu Akhenatón houbo un tempo no que Semenkhkare reinou en solitario. Pensouse que chegou mesmo a manter conversacións co clero de Amón. No seu terceiro ano de rexencia, Semenkhkare escribiu a un sacerdote de Amón de Tebas suxerindo que non querería ser enterrado en Amarna senón no Val dos Reis. É moi probable que non tivese fe na crenza do seu probable pai Akhenaton e é posible que mesmo se expuxese a deixar para sempre o soño de Akhenatón e regresar con toda a corte a Tebas. Sexa como for, o reinado de Semenkhkare foi moi breve e aproximadamente nun ano e medio desaparecera por completo da historia e con el, a grande esposa real Meritatón. Había un novo rei, o neno Tutankhamón, que sería o fillo de Akhenatón e dunha esposa secundaria de nome Kiya.
Os fieis á teoría de Nefertiti-Semenkhkare quixeron ver na falta de datos sobre o reinado do fantasmal rexente o eco dunha gravísima traizón, coñecida como o caso de Dahamunzu, segundo o cal Nefertiti pediría en matrimonio a un príncipe hitita. A conxura foi descuberta e a traidora debidamente eliminada. Con todo, unha vez máis, o misterio segue rodeando todo isto. Haberá que esperar algún tempo máis ata que os suxestivos nomes de Akhenatón, Nefertiti, Semenkhkare, Meritatón e Tutankhamón nos dígan algo máis.
Titulatura
ˁnḫ ḫpr.u rˁ (Ankhkheperura)
Vivente manifestación de Ra
ˁnḫ ḫpr.u rˁ mr uˁ n rˁ (Ankhkheperura Meryuaenra)
Vivente manifestación de Ra, amado de Ra, o Único
ˁnḫ ḫpr.u rˁ mr nfr ḫpr.u rˁ (Ankhkheperura Meryneferkheperura)
Viva manifestación de Ra, amado de Ra, fermosa manifestación de Ra
s mnḫ k3 rˁ ḏsr ḫpr.u (Semenekhkara Dyeserkheperu)
Vigoroso é o espírito (Ka) de Ra, de santas manifestacións
nfr nfr.u itn mr uˁ n rˁ (Neferneferuaton Meryuaenra)
Magnífica é a beleza de Atón, amado de Ra, o Único
nfr nfr.u itn mr 3ḫ n itn (Neferneferuaton Meryakhenaton)
Magnífica é a beleza de Atón, amado de Ra, resplandor de Atón
Notas
- ↑ Ankhkheprure Semenkhkare é a transcrición do seu nome de trono e de nacemento, segundo as convencións académicas.
- ↑ Semenkhkare é a transcrición do seu nome de nacemento, moi utilizado en textos académicos.
Nome do faraón segundo os epítomes de Manetón:
- Acenkeres (Flavio Xosefo, Contra Apión).
- Akrenkheres (Flavio Xosefo, de Teófilo).
- Akerres (Xulio Africano, versión de Sincelo).
- Akerres (Eusebio de Cesarea, versión de Sincelo).
- Akerres (Eusebio de Cesarea, versión armenia).
Outras grafías do seu nome: Ankheperura, Ankheperure, Ankhkheperura, Ankhkheperure, Djeserkheperu, Djeserkheperura , Djeserkheperure, Meriakhenaton, Merireneferkheperura, Meryreneferkheperure, Nefertiti (?), Saakara, Saakare, Sakera, Sakere, Semenekhkara, Semenekhkare, Semenkara, Semenkare, Semenkhara, Semenkhare.
- ↑ Cronoloxía segundo von Beckerath, Grimal, Shaw, e Málek.
Véxase tamén
Outros artigos
