PROFILPELAJAR.COM

Rebezo cantábrico
Rupicapra pyrenaica parva

Rebezo cantábrico nos Picos de Europa

Pouco preocupante

Reino:	Animalia
Filo:	Chordata
Subfilo:	Vertebrata
Clase:	Mammalia
Orde:	Artiodactyla
Familia:	Bovidae
Subfamilia:	Caprinae
Tribo:	Rupicaprini
Xénero:	Rupicapra
Especie:	R. pyrenaica

Nome binomial

Rupicapra pyrenaica
Bonaparte, 1845

Nome trinomial

Rupicapra pyrenaica parva
Cabrera, 1911 ^[1]

Área de distribución do rebezo cantábrico

Distribución do rebezo cantábrico en Galicia

O rebezo cantábrico, Rupicapra pyrenaica parva, é unha subespecie de mamífero artiodáctilo da familia dos bóvidos, subfamilia dos caprinos e tribo dos rupicaprinos.

Distribúese pola cordilleira Cantábrica, chegando a súa área de dispersión até a Galicia oriental.

En Galicia adoita chamarse simplemente rebezo, xa que é a única especie do xénero Rupricapra que forma parte da fauna do país.^[2]

Taxonomía

A especie foi descrita en 1845 polo naturalista francés Charles Lucien Bonaparte, aínda que durante moito tempo foi cuestionada pola comunidade científica, e non foi aceptada até 1985 a súa separación de Rupicapra rupicapra.^[3]

Subespecies

Na especie distínguense tres subespecies:^[4]

Rupicapra pyrenaica subsp. ornata, Neuman, 1899.^[5] - rebezo dos Abruzos (Apeninos)
Rupicapra pyrenaica subsp. parva, Cabrera, 1911.^[1]^[6]^[7] - rebezo cantábrico (Cordilleira Cantábrica)
Rupicapra pyrenaica subsp. pyrenaica, Bonaparte, 1845. - rebezo dos Pireneos (Pireneos)

Descrición

As principais características morfolóxicas do rebezo cantábrico son:^[2]^[8]^[9]^[10]^[11]

É un bóvido de pequeno tamaño (o menor de todos os da Península Ibérica), menor e máis esvelto que a cabra montesa, Capra pyrenaica. O seu corpo é compacto, alcanzando un tamaño de entre 100 e 104 cm (incluíndo a curta cola, de 3 a 4 cm); a altura na cruz é de entre os 72 e os 74 cm. Pesa entre 25 e 30 kg. Os machos son lixeiramente máis grandes que as femias.

Ambos os sexos posúen cornos, que comenzan a medrar a partir dos 3 meses de idade, e que perduran dutante toda a vida do animal; estes cornos teñen forma de gancho, e xorden do cranio verticais, para despois curvarse cara a atrás; os dos machos son máis grosos e co gancho máis pechado que os das femias; a estrutura dos cornos é ósea, de sección ovalada, recuberta por un estoxo córneo (é dicir, queratinoso).

A cabeza é pequena, con ollos e orellas grandes (que son de cor escura pola cara dorsal e abrancazada pola ventral). A fronte, a queixada e a gorxa son de cor clara, abrancazada, cunha mancha escura que vai desde o labio superior até máis arriba dos ollos, a xeito de enteface. A cor do corpo é uniforme, semellante en ambos os sexos, parda avermellada (máis clara no verán), cunha liña escura que percorre lonxitudinalmente o dorso; o peito, o ventre e a cara anterior das patas é máis escura; o pelame invernal presenta unha maior densidade de pelos, cunha coloración máis agrisada e con contraste de cores máis marcada que na de verán.

As patas son fortes, ben adaptadas á vida entre as rochas. Os pezuños, rematados en punta, son anchos e presentan almofadiñas brandas recubertas por unha vaíña dura e, para asegurar unha maior adherencia cando camiñan no inverno sobre a neve, entre ambos os dedos anteriores hai unha membrana interdixital que fai aumentar a superficie do pezuño.^[2]

Aínda que o dimorfismo sexual é pouco acentuado, podemos distinguir os sexos (e tamén entre os individuos adultos e os novos) pola forma e tamaño cos cornos, e polos aneis de crecemento.
Os machos teñen os cornos máis grandes e grosos, son de sección claramente oval e son máis ganchudos, mentres que os das femias son máis pequenos e delgados, de sección case circular e co extremo superior menos curvado, formando coa parte anterior un ángulo de case 90º.
Outros caracteres morfolóxicos distintivos son a maior corpulencia dos machos, o seu pescozo máis groso, e o pincel peneano; cando urinan, os machos fano cara a adiante, ao contrario das femias que, ademais, teñen o pesozo máis delgado e o tronco máis estilizado.
Por outra parte, cada ano de vida fórmase un segmento de corno que despraza ao anterior cara a arriba, formándose entre ambos os segmentos unha estría; o reconto das estrías permite calcular a idade do animal.

Bioloxía

Hábitat e distribución

Hábitat

Os rebezos cantábricos viven nas montañas altas e medias (entre os 400 e os 2.400 m), orixinalmente moi cinguidos aos bosques (caducifolios, de coníferas ou mixtos), especialmente en ladeiras con moita pendente e abundancia de rochas. Porén, frecuentan tamén os terreos rochosos por riba do límite das árbores. No verán, ascenden cara aos prados alpinos, a ladeiras umbrías, moitas veces desprazados até elevadas cotas pola presión humana ou polo gando.^[8] ^[9]^[10]

Distribución

O rebezo cantábrico distribúese unicamente pola cordilleira Cantábrica, desde Galicia, no límite oeste da Resarva dos Ancares, e máis na Enciña da Lastra, até a Reserva de caza do Saja e o alto Asón, en Cantabria.^[4]^[8]

Comportamento

Os rebezos son sobre todo diúrnos, descansando ao medio día (especialmente nos días calorosos do verán), e son raramente activos pola noite. Son áxiles trepadores, marchan regularmente ao paso e ao galope, raramente ao trote. Son capaces de nadar, aínda que no o fan máis que en caso de necesidade.^[10] Poden realizar saltos de até 2 m de altura e 6 m de lonxitude.

Son animais sociais que se moven en pequenos grupos á procura de pastos de montaña. Estes grupos están formados por femias coas súas crías do ano e individuos xuvenís (ás veces, tamén acompañanos por un ou dous machos adultos) e son guiados por unha femia vella. Os machos son solitarios ou viaxan reunidos en pequenos grupos. Estes grupos só se reúnen durante a época de celo.^[9]^[10]^[12]

A vista, olfacto e oído son excelentes. Isto axúdalles a identificar axiña aos seus depredadores, como osos, lobos, e homes. Outros perigos que axexan aos rebezos que viven en altas montañas son os aludes, até o punto de que non é raro atopar rabaños enteiros mortos pola súa causa na época do desxeo.

En inverno refúxianse nos bosques alimentándose de musgos, liques e poliñas.

Alimentación

Comen plantas gramíneas e outras plantas herbácas, follas, agromos, musgos, liques, codias e arumes.^[9]^[12] En inverno predomina a inxesta de plantas leñosas (breixos, uces, carrouchas).^[8]

Reprodución

O rebezo alcanza a madurez sexual entre os 2 e os 4 anos de idade, madurando antes as femias. A época do celo adoita comezar entre outubro e novembro. Neste tempo os grupos de machos seguen aos de femias e únense a eles. Os machos vólvense territoiriais e agresivos, producíndose entón fortes enfrontamentos entre eles, que loitan polo dereito a reproducírense; estas loitas non son sanguentas, reducíndose case sempre a ademáns intimidatorios trucando testa contra testa.^[9]

Durante a época da reprodución os machos apenas comen, ocupados como están en conseguiren o maior número de femias posíbel. Os machos dominantes adoitan marcar os arbustos cunha substancia cun cheiro que atrae ás femias, esfregando a cabeza contra as plantas e o ventre contra o chan. A xestación dura uns 170 días, ao cabo dos cales as femias paren unha única cría (raras veces dúas), capaz de ver e andar e cuberta de pelo, que permanece ao lado da nai durante os dous primeiros anos de vida.^[2]^[9]

A esperanza de vida destes animais é duns 15 a 20 anos.^[9]^[12]

Depredadores

É unha especie cinexética.^[12]

As especies que predan sobre o rebezo cantábrico son, para os adultos, unicamente o lobo (Canis lupus signatus); os cabritos tamén son deprerdados pola aguia real (Aquila chrysaetos) e o raposo (Vulpes vulpes).^[8] E, nos lugares onde aínda está presente, describiuse tamén depredación por parte do oso pardo (Ursus arctos).

Relacións interespecíficas

Aínda que o rebezo cantábrico compite polo pasto con outras especies de ungulados salvaxes (cervo, corzo) e domésticos (cabra, ovella, vaca, cabalo), non forma grupos mixtos con ningunha das especies citadas.^[9]

Estado de conservación

Segundo a UICN o estado de conservación desta especie, a data do ano actual (2014), é de LC (pouco preocupante).^[4]

En xeral, a situación da especie Rupicapra pyrenaica mellorou considerabelmente desde 1990. Non todas as subpoboacións da subespecie cantábrica, R. p. parva foron censadas, pero a poboación total estimábase en 2002 nunhas 15.000 cabezas.^[4]

En Galicia

O rebezo cantábrico vive en Galicia nas serras orientais lugesas e ourensás (Ancares, Courel, Enciña da Lastra). O número de exemplares é escaso, pero na actualidae está colonizando novas zonas.^[2]

Notas

↑ ^1,0 ^1,1 Groves, Colin & Peter Grubb (2011). p. 249.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Díaz d'a Silva et al. (2007), pp. 148-149.
↑ Grubb, P. (2005): "Order Artiodactyla". En Wilson, D. E. & Reeder, D. M., editors, Mammal species of the world: a taxonomic and geographic reference. Third edition. The Johns Hopkins University Press. Baltimore, Maryland, USA. ISBN 0-8018-8221-4.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 Rupicapra pyrenaica na Lista vermella da UICN. Versión 2014.2
↑ Rupicapra pyrenaica en Mammal species of the World, 3ª ed.
↑ Rupicapra pyrenaica Arquivado 29 de decembro de 2005 en Wayback Machine. na Enciclopedia virtual de los vertebrados españoles. Mamíferos. Museo Nacional de CCNN (CSIC).
↑ Porén, a suberpecie cantábrica, R. r. parva Cabrera, é hoxe en día incluída por algúns autores na subespecie R. p. pyrenaica.
↑ ^8,0 ^8,1 ^8,2 ^8,3 ^8,4 Pérez-Barbería, F. Javier & Estefanía Pérez Fernández: Identificación, biología y ecología del rebeco cantábrico (Rupicapra pyrenaica parva).
↑ ^9,0 ^9,1 ^9,2 ^9,3 ^9,4 ^9,5 ^9,6 ^9,7 Pérez-Barberia, F. Javier & Borja Palacios, eds. (2009): Rebeco cantábrico Rupicapra pyrenaica parva: conservación y gestión de sus poblaciones.
↑ ^10,0 ^10,1 ^10,2 ^10,3 Van den Brink et al.(1971), p. 172.
↑ Rupicapra pyrenaica na Enciclopedia virtual de los vertebrados españoles. Museo Nacional de Ciencias Naturales. CSIC (en castelán).
↑ ^12,0 ^12,1 ^12,2 ^12,3 Schillinget al.(1987), pp. 234-235.

Véxase tamén

Bibliografía

Groves, Colin & Peter Grubb (2011): Ungulate Taxonomy. Baltimore, Maryland, USA: The Johns Hopkins University Press. ISBN 978-1-4214-0093-8.
Díaz d'a Silva, J. I. & Cartelle, Y. (2007): Guía dos mamíferos de Galicia. A Coruña: Baía Edicións. ISBN 84-96893-20-7.
Pérez-Barberia, F. Javier & Borja Palacios, eds. (2009): Rebeco cantábrico Rupicapra pyrenaica parva: conservación y gestión de sus poblaciones. Madrid: Organismo Autómomo Parques Nacionales. Ministerio de Medio Ambiente y Medio Rural y Marino. ISBN 978-84-8014-760-6.
Pérez, T.; J. Albornoz & A. Domínguez (2002): "Phylogeography of chamois (Rupicapra spp.) inferred from microsatellites". Molecular Phylogenetics and Evolution 25 (3): 524-534.
Schilling, D.; D. Singer & H. Diller (1987): Guía de los mamíferos de Europa. Barcelona: Ediciones Omega, S. A. ISBN 84-282-0784-4.
Van den Brink, F. H. & Barrel, P. (1971): Guía de campo de los mamíferos salvajes de Europa occidental. Barcelona: Ediciones Omega, S. A.
Wilson, D. E. & D. M. Reeder, editors (2005): Mammal species of the world: a taxonomic and geographic reference. Third edition. Baltimore, Maryland, USA: The Johns Hopkins University Press. ISBN 0-8018-8221-4.