Río Mesoiro

Tipo	río
Inicio
División administrativa	A Coruña, España
Localización	Elviña
Final
División administrativa	Provincia da Coruña, España
Localización	Ría da Coruña
43°20′05″N 8°25′44″O / 43.3347628, -8.42885
Características
Dimensións	7,4 () km

O río Mesoiro, coñecido nalgúns treitos como rego de Beneirón^[1][2], rego de Campos ou río Monelos^[3], é un río galego que nace e desemboca no concello da Coruña. Atópase soterrado durante a maior parte do seu percorrido, canalizado baixo o chan das rúas da cidade.

Nace na parroquia de San Vicenzo de Elviña, no lugar de Castiñeiras, preto do límite municipal entre A Coruña e Arteixo. Dende alí baixa ata Feáns, recibindo durante este percorrido o nome de rego de Beneirón. Logo continúa ata Mesoiro coa denominación de rego de Campos. A partir de Mesoiro é coñecido como río Mesoiro e continúa o seu traxecto paralelo ó polígono de Pocomaco, sufrindo dúas pequenas canalizacións parciais durante este treito (na travesía de Mesoiro e arredor dunha vía de acceso a Pocomaco). A partir da entrada principal do devandito polígono xa se atopa totalmente canalizado baixo terra ata o peirao de San Diego, no porto da Coruña, onde desemboca. Durante o curso soterrado, o río pasa baixo os barrios do Martinete, Someso, O Birloque, Polígono de Elviña, Monelos, A Cubela e A Gaiteira. No último treito recibe o nome de río de Monelos.

Pola marxe esquerda:

• Río de Pastoriza^[1], que enche o encoro de Meicende. Antes de confluír co Mesoiro, únese na Agrela cun rego que baixa da Moura^[4].
• Rego de Moitos^[1], que pasa canalizado por Pocomaco, onde recibe dous pequenos afluentes antes de converxer co Mesoiro^[4].
• Rego dos Carneiros^[1], na zona de Feáns. Ten un afluente chamado rego de Conxes^[2].

Pola marxe dereita:

• Río Lagar, proveniente da localidade do Castro de Elviña e que atravesa o Campus de Elviña da Universidade da Coruña^[5].

Ademais, tamén conflúen pola marxe dereita outros tres cursos fluviais máis curtos, un situado na zona de Feáns^[4], outro localizado entre Feáns e Mesoiro^[4] e finalmente outro máis que baixa dende Eirís de Abaixo polas Cernadas^[3]. Practicamente tódolos ríos listados posúen algún treito canalizado, en maior ou menor medida, aumentando a frecuencia canto máis dentro se atopan do casco urbano consolidado, tal e como acontece co propio río Mesoiro.

O río atravesaba os terreos do antigo concello de Oza (anexionado polo concello da Coruña en 1912), de actividade principalmente agrícola, servindo no seu último treito como límite entre este concello e o da Coruña. Dende mediados dos século XX, coa expansión urbanística da cidade, o río foi canalizado e soterrado progresivamente ata desaparecer completamente do contorno urbanizado, manténdose sen canalizar tan só nas zonas de Feáns e Mesoiro.

Antes da canalización do río, as anguías criadas nas súas augas eran de gran calidade^[6]. Alén diso, a pesca na contorna costeira achegada ó río fora dunha riqueza importante, como xa se recoñecera no século XVIII:

En las Postas de la Bahía ya expuestas, con los títulos de [...] Río de Monelos, [...] se pesca con abundancia en sus tiempos la Sardina y en todas respectivamente sardas, jureles, bogas, salmonetes, y rodabálos, robalizas, y mugiles.

José Cornide Saavedra: Memoria sobre la pesca de sardinas en las costas de Galicia, 1774^[7]

A pesar disto, durante a campaña xornalísitica da prensa coruñesa en prol da canalización, afirmouse que a fauna do río non tiña ningún valor coa intención de que non se adoptase outro tipo de alternativa rexeneradora, tal e como se observa neste artigo:

No se dañará riqueza ictiológica por la sencilla razón de que en toda su vida fué incapaz de nutrir en sus aguas el más insignificante embrión de trucha, y las cuatro docenas de aprendices de anguilas que en sus légamos pueden culebrear no valen ni dos reales, poniendo un precio sumamente exagerado. Ni campañas de Prensa ni duelos técnologicos habrá en el adecentamiento del río coruñés como desgraciadamente pasa con otros ríos. Lo que habrá serán muchas felicitaciones para quienes lleven a cabo la obra de canalizarlo y taparlo bien tapado, con mucho hormigón o con mucho lo que sea.

Regino Barbeito: La Noche, 1954^[8]

• 
  Val polo que discorría o río antes da súa canalización, en Someso.
• 
  Ponte da Gaiteira, a cal vadeaba o río antes da súa canalización. Agora o río pasa soterrado baixo a rúa.
• 
  Placa da rúa río de Monelos, que pasa baixo a ponte da Gaiteira.
• 
  Monumento adicado ó río Monelos na Coruña.
• 
  Plano da batalla de Elviña onde aparece debuxado o río e mailos seus afluentes.

Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría:  Río Mesoiro

A Galipedia ten un portal sobre: A Coruña

• Ríos de Galicia
• Esquece Monelos