Son bromas gastadas á Historia con enxeño xoguetón e perspicaz, cunha graza de fondas raíces que, se unha se enrosca no corazón a outra se crava na intelixencia, e dá ese resultado indefinible que é a flor da literatura
O narrador encontra na biblioteca Nacional de Copenhague un libro que describe as incursións dos viquingos en diferentes lugares, incluídas as terras de Cervo, en Lugo. Durante esta batalla, acontecida no século X, destacaron dous guerreiros: Torbjorn, exemplo de crueldade, e o seu conveciño, moito máis benévolo, Orm. Cando os capturaron, os veciños de Cervo decidiron axustizalos en correspondencia co seu comportamento. Torbjorn tardou moito en morrer e despois de morto seguiu facendo imposible a vida dos paisanos. Orm, en consonancia co seu bo carácter, morreu rápido e axudou sempre aos veciños nos seus labores.
"Luís de Morgade, curador de don Carlos II o Enfeitizado"
"O alquimista Caaveiro"
Cóntase nesta historia como Antonio F. Caaveiro, un antigo seminarista que fora condenado a morte por un escuro asunto de sodomía, empeña a súa vida ofrecéndolle ó rei Felipe IV catro mil quilos de ouro que serían entregados no prazo dun ano; de non facelo sería axustizado.[2]
Pedro Ardellastres foi o célebre ferreiro do sur de Ourense que serviu de inspiración para a invención popular de San Pedro Novo, venerado en toda a Limia Baixa ata que foi retirado do santoral o século pasado. Aínda que non se sabe moito sobre el, do expediente Quevedo, elaborado por este relixioso, entresaca o autor dous testemuños relativos á vida deste personaxe: o de Fernando Salomón, abade e devoto de S. Pedro, e o de Xohan Alfonso de Cerreda. O primeiro refírese ao proceso de Ardellastres, da muller e da filla, dos milagres que contaron as testemuñas e de como estas se rebelaron cando souberon que os acusados ían ser axustizados. O segundo narra algúns dos milagres do santo despois de morrer. Ambos testemuños son considerados pouco fiables por Quevedo, xa que o instrutor González de Almeida considera probado que Ardellastres era un home mentalmente enfermo, que se consideraba Cristo e se aproveitaba das xentes, que lle daban diñeiro e abusaba das mulleres que querían ter un fillo del.
"O republicano de Francelos"
O autor reproduce a instancias do seu amigo Xulio Alonso Losada os datos recollidos sobre don Luis Meruéndano, un galego arroutado e esquencido. A primeira noticia vén nun folleto de 1973 no que o autor trata de exculpar ao farmacéutico Xosé María Chao do atentado que mutilou ao xeneral Eguía en 1829, en pleno réxime absolutista de Fernando VII, cando era o militar Capitán Xeneral de Galicia. Nese folleto cítase a Meruéndano como discípulo avantaxado de Chao. Por certo, Curros Enríquez, na biografía de Eduardo Chao, ministro de Fomento durante a 1ª República e fillo do primeiro, tamén o considera inocente.
Noutro folleto que o autor atopa anos despois dise que o personaxe, un pequeno fidalgo do Ribeiro, iniciou a súa agresiva carreira contra o clero en Santiago, mentres estudaba Dereito. Cando volveu a Francelos, onde miraba pola tenda que fora de seu pai, comezou a frecuentar a botica de Chao en 1835, onde aprende a preparar explosivos. Con todo, e a pesar dos seus comentarios irreverentes contra os monarcas, gaña fama de home equilibrado. Cando en febreiro de 1852 chega a noticia da morte do cura Martín Merino, o Apóstata, acusado de atentar contra Isabel II, decidiu levar a cabo un plan que tardaría anos en preparar. Finalmente, xa en Madrid, conseguiu entrar no Palacio Real, valéndose dun amigo reloxeiro, cun paquete de explosivos. O paquete estouroulle a un criado e o fidalgo foi detido na pensión onde agardaba. Da condena a morte salvouno a revolución de 1868, aínda que el o atribuía a un pauto co demo.
De volta na aldea, en 1874 proclamou a república independente de Francelos. Morreu xa vello en 1885, tres días despois do rei, Afonso XII. Dixeron daquela que morrera dunha enchente de porco e viño, pero o seu apaixonado biógrafo opina que foi por saber que a raíña rexente, María Cristina de Habsburgo, estaba preñada. Foi enterrado no camposanto, porque o cura opinaba que, a pesar de todo, era un veciño.
Así mesmo, foron traducidos ao alemán en 1994, por Elke Wehr, dous dos relatos: "O xudeo Xacobe" ("Der Jude Jakob") e "Un enigma histórico" ("Ein historisches Rätsel").[8]
.jpg)
![[1]](http://pictures.abebooks.com/CAJONDESASTRE/18347527561.jpg){kind=link}
![[2]](http://www.librosalcana.com/486532.jpg){kind=link}
